آنچه دیگر مسلمانان انجام می‌دهند/ بهره‌وری ناچیز از ماه رمضان

گروه فعالیت‌های قرآنی ــ متأسفانه ایرانی‌ها از کاروان عظیم رمضان جامانده‌اند. مسلمان‌ها با شناخت درستی که از رمضان دارند از این ماه بزرگ به خوبی استفاده می‌کنند. در ماه رمضان رموزی نهفته است که رمزگشایی از آن می‌تواند جامعه را به سوی سعادت و صلاح راهنمایی کند.

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا حشمتی، معاون سابق قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی یادداشتی به بیان برخی ویژگی‌های ماه مبارک رمضان و آماده شدن مسلمانان برای ورود به این ماه پرداخته است.
«بسم الله الرحمن الرحیم»
رمضان ـ یجمعنا
با شروع ماه شعبان توجه مسلمانان به ماه رمضان جلب می‌شود. فرا رسیدن رمضان برای اکثر مسلمانان دنیا یک اتفاق مبارک و میمون است. به خلاف بعضی از ایرانی‌ها که از نزدیک شدن به رمضان دلگیر و ناراحت می‌شوند.
مسلمانان جهان به‌ویژه در آسیای جنوب شرقی، آسیای میانه و اعراب حوزه خلیج فارس برای استقبال از رمضان جشن می‌گیرند. دهه آخر شعبان بازارها مملو از جمعیتی می‌شود که برای خرید رمضان آمده‌اند. فروشگاه‌ها و بازارهای اسلامی با چراغانی کردن و آذین بندی کالاهای خود را با تخفیف ویژه عرضه می‌کنند. مایحتاج مردم برای رمضان عرضه می‌گردد. خانواده‌ها با حضور در بازارها به خرید لباس و مایحتاج رمضان مشغول می‌شوند، شیرینی‌های مخصوص رمضان و خرما کالای مخصوص این روزهاست.
رمضان با صفاتی همراه می‌شود، این عبارت‌ها در تبلیغات تلوزیون و در بنرها مشاهده می‌شود: رمضان کریم، رمضان یجمعنا، مرحبا بضیوف الرحمن
در این روزها بعضی از شبکه‌های ماهواره‌ای کلیپی زیبا را پخش می‌کنند که مفهوم آن این است که رمضان ما را جمع می‌کند. مسلمانان با رنگ‌ها و چهره‌های مختلف به دنبال هلال ماه هستند و پس از ورود به ماه گرد هم جمع می‌شوند. بچه‌ها، بزرگترها، دخترها و پسرها به‌همراه خانواده‌هایشان کنار یکدیگر جشن رمضان را برپا می‌کنند.
آری مهمان خدا شدن فاصله‌‌ها را از میان بر می‌دارد با رنگ‌ها و نژادها فاصله‌ها به حساب نمی‌آیند، فاصله‌های طبقاتی و فقر و غنا رنگ می‌بازند؛ قهرها و کینه‌ها از دل‌ها زدوده می‌شود و همه مهمان خدا می‌شوند. مسلمان‌ها در رمضان افتخار می‌کنند که در خدمت ضیوف الرحمن می‌باشند.
اطعام روزه‌داران به پیروی از سنت رسول الله(ص) در جوامع اسلامی به وفور مشاهده می‌شود.
بزرگترین سفره‌های افطار در مسجد النبی و مسجد الحرام و مساجد سراسر جهان اسلام پذیرای میلیونی از روزه‌داران است. هیچ‌کس بخل نمی‌ورزد، بزرگ و کوچک ندارد، فقیر و غنی نمی‌شناسد، همه در خدمت کردن به روزه داران در تلاشند.
کسی به تنهایی افطار نمی‌کند. در آستانه اذان مغرب مسلمان‌های سراسر جهان در انتظار اذان هستند و پس از نماز در کنار یکدیگر به افطار می‌نشینند. مسلمانان آسیای میانه، عرب‌ها، مسلمانان آفریقا، آسیای جنوب شرقی و حتی در کشورهای اروپایی شور و هیجانی برپاست.
کم نظیرترین مناسک در جهان در آیین افطار رمضان رقم می‌خورد، میزبان از شما خواهش می‌کند که در کنار سفره افطار روزه‌ات را باز کنی.
در بعضی از محله‌ها سفره‌ای در مقابل منازل پهن می‌گردد و اهالی آن محل در کنار یکدیگر مشغول افطار می‌شوند.
در بین شیعیان شبیه‌ترین مراسم رمضان مراسم اربعین عراقی‌هاست که در پذیرایی از زائرین امام حسین(ع) به نمایش می‌گذارند، در ایام اربعین فرق نمی‌کند که شما چه ملیتی داشته باشید، فقیر و غنی ندارد، کوچک و بزرگ و زن و مرد نمی‌شناسد، خادمان اربعین شما را به ضیافت دعوت می‌کنند و از شما پذیرایی می‌کنند.
متأسفانه ایرانی‌ها از کاروان بزرگ و عظیم رمضان جا مانده‌اند. مسلمان‌ها با شناخت درستی که از رمضان دارند از این ماه بزرگ به خوبی استفاده می‌کنند و با استقبال از این ماه و با درک درست فضایل آن؛ برکت و رحمت را برای مردم خود به ارمغان می‌آورند.
در ماه رمضان رموزی نهفته است که رمزگشایی از آن می‌تواند جامعه را به سوی سعادت و صلاح راهنمایی کند. تفرقه و تشتت، بخل و حسد، کینه ورزی و دشمنی، صفات زشتی هستند که جامعه را فلج کرده است و رمضان به تنهایی می‌تواند رحمت و ایثار و عفو و بخشش را در جامعه جایگزین نماید. توجه رسانه‌ها و تریبون‌ها و منابر به حقایق رمضان می‌تواند این فضا را فراهم نماید.
چرا متفکرین و نویسندگان از عظمت این ماه غافلند، چرا بعضی از مسلمان‌ها مردم را به تفرقه و بخل و فقر دعوت می‌کنند، در حالی که قرآن می‌فرماید: «خداوند شما را به مغفره و رحمت دعوت می‌کند و الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْر»
رمضان یک ماه عادی نیست که از کنار آن با غفلت عبور کنیم. خداوند اراده فرموده است در هر سال ماهی را قرار دهد که فقط یک شب آن از 80 سال عمر ما ارزشمندتر باشد. «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ» خداوند می‌خواهد همه بندگان خود را در این ماه ببخشد.
ماهی که خوابش عبادت به حساب می‌آید، نفس کشیدن روزه‌داران تسبیح به حساب می‌آید، ماهی که شما در دعاهایتان برای همه آدم‌ها آرزوی سلامتی و توفیق و اصلاح و آزادی می‌کنید.
«اَللّهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ - اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ - اَللّهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ»
و ماهی که شما از خدا می‌خواهید، فقر را با غنای خویش از میان بردارد. «اَللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ».
و بالاخره ماهی که ملائکه به امر خداوند به زمین می‌آیند و مژده بخشیده شدن همه بندگان را می‌دهند.
شناخت بیشتر رمضان موجب خواهد شد بهره بهتری از این میهمان عظیم خداوند داشته باشیم. رمضان را این گونه توصیف می‌کنیم:
1ـ رمضان و آثار تکوینی آن؛
خداوند کریم اراده کرده است تا به روزها، شب‌ها و ساعات این ماه ارزش و قدر و قیمتی وصف ناشدنی عطا کند. نام این ماه را شهرالله نامیده است و روزه‌داران مفتخرند که مهمان خداوند هستند شب قدری دارد که بیشتر از هزارماه(حدود 81 سال) است. خواب روزه‌دار عبادت و نفس کشیدن در آن تسبیح شمرده می‌شود. هر کار خوبی هزاران برابر ارزش دارد و تلاوت آیاتی از قرآن برابر ختم کل قرآن است. شیاطین در بند هستند و فرشتگان روی زمین به یاری روزه‌داران آمده‌اند.
2ـ رمضان و شب قدر؛
از نگاه عرفا؛ شب قدر آغاز سال مسلمانان است؛ چرا که مقدرات یکسال در این زمان تعیین می‌گردد. با رسیدن ماه رمضان مؤمنین سعی می‌کنند، خود را از بدی‌ها پاک کنند و با روزه و عبادت خود را برای ورود به سال جدید آماده کنند.
حقوق مردم را پرداخت نمایند کینه‌ها را از خود دور کرده و با کسانی که قطع رحم نموده‌اند ارتباط برقرار نمایند.
مال و اموال خود را پاک می‌کنند و سهمی از اموال را برای فقرا و نیازمندان کنار می‌گذارند. در این حالت موفق به درک شب قدری خواهند شد که درک آن ارزش ده‌ها سال زندگی را دارد.
3ـ رمضان و روزه؛
از ویژگی‌های رمضان روزه بودن مسلمان‌هاست. در بین عبادات، روزه یک تمرین عملی برای بندگی خداست. خود روزه‌دار با پرهیز از خوردن و آشامیدن نفس خود را تربیت می‌کند تا در راه بندگی خدا با تهذیب نفس و پاک شدن از بدی‌ها به افتخار بزرگی دست پیدا کند. در تشهد هر نماز شهادت می‌دهیم که پیامبر(ص) بنده خداست و ما با روزه گرفتن به این مقام نائل می‌شویم.
مهمانی خداوند در رمضان با روزه همراه است. مسلمان‌ها با پرهیز از خوردن و آشامیدن خود را از آلودگی‌ها تزکیه می‌کنند و با کمک به فقرا و نیازمندان ایثار و گذشت را تمرین می‌نمایند. دقت در روزه واقعی نشان می‌دهد که روزه‌دار نه تنها از خوردن و آشامیدن پرهیز می‌کند، بلکه از هر لغزش و گناهی سعی می‌کند اجتناب نماید که معنای روزه واقعی است.
4ـ رمضان و ایثارگری؛
ایثارگری مسلمان‌ها در رمضان به اوج می‌رسد. از اواخر ماه شعبان بازار مسلمین نوید فرا رسیدن ماه ایثار را می‌دهند. در بین مسلمان‌ها مرسوم است که قبل از رمضان توشه‌هایی را تدارک می‌بینند و به نیازمندان می‌رسانند. از آداب رایج، افطاری دادن در غروب رمضان است. هرکسی هرچه دارد انفاق می‌کند. دستور پیامبر(ص) است که تا می‌توانید روزه داران را اطعام کنید حتی اگر به یک خرما باشد و اگر خرما هم ندارید با یک شربت روزه‌داران را دعوت کنید. زیبایی رمضان در این است که فقیر و غنی در تلاش است که اطعام نماید. روزه‌داران در سراسر جهان در آستانه اذان کنار یکدیگر جمع می‌شوند و هرچه دارند کنار سفره قرار می‌دهند و یکدیگر را به ضیافت الهی دعوت می‌نمایند.
رحمت خدایی در کنار سفره‌های افطار به نمایش در می‌آید. در اطعام از یکدیگر پیشی می‌گیرند. بخل و حسد از جامعه دور شده و ایثار جای آن را گرفته است.
5ـ رمضان و جمع شدن؛
وقتی از ماهواره کلیپ زیبای «رمضان یجمعنا» را دیدم به حسن سلیقه کارگردان این کلیپ آفرین گفتم.
رمضان که می‌رسد شما از هر نژاد و و رنگ و مذهب و سن و جنسی که باشی در کنار برادر و خواهر دینی خود قرار می‌گیری و یک خواسته از خدای خودت داری که «خدایا مسلمان‌ها را در سراسر جهان از بلایا محفوظ گردان و امور آنان را اصلاح نما».
روزه‌داران پس از یک روز تزکیه در کنار یکدیگر نه تنها برای مسلمانان دعا می‌کنند، بلکه این بار برای همه انسان‌ها آرزو می‌کنند که گرفتاری نداشته باشند، مریض‌هایشان شفا پیدا کند، اسرا آزاد گردند و فقرا از چنگال فقر رهایی یابند.
«اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ ـ اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ ـ اَللّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدینٍ» و این خاصیت جمع شدن اختصاص به رمضان دارد. اجتماعات در ماه رمضان از خانواده و محله و مسجد شروع می‌شود و صبح روز عید این روزها به یکدیگر متصل می‌شوند تا در مصلاها تبدیل به دریا می‌گردند. همه سرود «اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیاَّءِ وَالْعَظَمَةِ» را می‌خوانند و با امید منتظر عیدی پروردگار هستند.
6ـ رمضان و قرآن؛
بهترین تحفه رمضان قرآن است. ماه نزول قرآن، ماه تلاوت قرآن، ماه تدبر در آیات حیات بخش قرآن فرا می‌رسد. طبق یک سنت حسنه مسلمان‌ها سعی دارند ساعاتی از شب و روز رمضان را به تلاوت قرآن سپری کنند. حال که با روزه گرفتن و دستگیری از فقرا و جمع شدن در کنار یکدیگر حالت ذکر پیدا شده است چه تحفه‌ای بهتر که آیات را زمزمه کنیم.
از مساجد و منازل صوت قرآن به گوش می‌رسد. زمان، زمان خواندن قرآن و تأمل و تدبر در آیات الهی است. رمضان با قرآن پیوند خورده است. نماز و روزه و قرآن و دعا از ویژگی‌های رمضان است.
7ـ رمضان و شب های زیبا؛
متأسفانه بعضی از ایرانی‌ها درک خوبی از شب‌های رمضان ندارند. اکثر مسلمان‌ها سعی می‌کنند شب‌های رمضان را بیدار بمانند و لحظات سحر را درک نمایند. در بسیاری از کشورها ساعات کاری در رمضان تغییر می‌کند. ساعاتی پس از افطار مسلمان‌ها به قصد بازدید از یکدیگر تا پاسی از شب را بیرون از خانه می‌گذرانند. به شب‌های قدر که نزدیک می‌شویم مراسم احیا در مساجد با خواندن قرآن و نماز سپری می‌شود. قدیم‌ترها در ایران اکثر مردم شب‌های ماه رمضان را بیدار بودند و با شرکت در جلسات قرآن و دید و بازدید و خواندن نماز شب از شکوه و عظمت این شب‌ها برخوردار می‌شدند.
باید اماکن ورزشی، رستوران‌ها و فروشگاه‌ها در شب‌های رمضان فعال باشند و مردم به‌ویژه جوانان از شب‌ها لذت ببرند.
برپایی لیگ‌های فوتسال، والیبال، واترپلو، شنا و کشتی می‌تواند، نشاطی در جامعه ایجاد کند.
8ـ رمضان و بخشش؛
در فرهنگ دینی و ملی ما زمان‌هایی قرار داده شده است تا مردم یکدیگر را ببخشند و به قول مردم یکدیگر را حلال کنند. زمانی که به یک سفر زیارتی می‌رویم، در عیدهای ملی و مذهبی زمینه‌ای فراهم می‌شود تا از حق خود بگذریم و دیگران را ببخشیم.
ماه رمضان اوج رحمت و بخشش خداوند است. مثل اینکه خداوند رمضان را برپا کرده است تا به این بهانه گنه‌کاران را ببخشد. وقتی شیاطین در بند هستند و ملائکه بین زمین و آسمان در تردد می‌باشند، زمینه بخشش فراهم می‌گردد. هیچ‌کس حق ندارد رمضان را درک کند و هنوز مردد باشد که آیا در درگاه خداوند بخشیده شده است یا خیر؟
آیات قرآن و احادیث معتبر این نوید را می‌دهد که در پایان رمضان همه بندگان بخشیده می‌شوند.
از آنجا که حق‌الناس با رضایت صاحب حق بخشیده می‌شود ضرورت دارد تا مردم به بهانه این ماه یکدیگر را ببخشند، از هم بگذرند، اگر قطع رحمی صورت گرفته است به میمنت رمضان ارتباط برقرار شود. اگر کینه‌ای از کسی بر دل داریم به برکت رمضان باید کینه‌ها را از دل بیرون کنیم.
اگر حقوقی بر گردن ماست سعی کنیم به صاحبش برگردانیم.
اوج بخشش خداوند را در روز عید فطر شاهد هستیم. زمانی که با امید و عبادت 30 روزه، به سوی نماز عید می‌رویم. زیر لب «الله اکبر»، «لا الله الا الله و الله اکبر» و «ولله الحمد» می‌گوییم و در نماز با شکوه عید خدا را قسم می‌دهیم به جبروت و عظمتش و به غفران و مغفرتش که ما را در خوبی‌ها‌یت داخل کن و از بدی‌ها و پلیدی‌ها نجات بده و ما را جزء بندگان صالح قرار ده.
و در پایان نماز، ملائکه هستند که فرمان خدا را ابلاغ می‌کنند که در این لحظه بخشیده شده‌اید و در آینده چه خواهید کرد.
9ـ رمضان و شادی؛
برخلاف سایر مسلمان‌ها بعضی از مسلمان‌ها با اکراه وارد رمضان می‌شوند. با سختی روزه می‌گیرند. از این همه زیبایی رمضان بهره‌ای نمی‌برند. غم و غصه وجود آنها را فرا می‌گیرد. در حالیکه آسمان و زمین دست به دست هم می‌دهند تا جشنی بزرگ برپا کنند. سحرهای رمضان زیباترین سحرها است و زمان افطار که بنده روزه‌دار خدا به نماز می‌ایستد ملائکه به این قیام و رکوع و سجود مباهات می‌کنند. سفره‌های رنگارنگ افطار به بزرگی صدها میلیون مسلمان پهن می‌گردد. سفره‌هایی که صحبت از منیت نیست. در کنار این سفره‌ها همه برای یکدیگر دعا می‌کنند. بخل و کینه‌ای نیست.
این صحنه‌ها از بزرگترین جشن حکایت می‌کنند، جشن بندگی در رمضان همراه می‌شود با تلاوت قرآن، دعاهای بی‌نظیر، روزه، اطعام، صله رحم، عفو و بخشش، کمک به همنوعان و چه جشنی بالاتر از این همه خوبی. هم دل‌ها از گناه پاک می‌شوند و هم جامعه طعم محبت و مهربانی را می‌چشد.
10ـ رمضان و دعا؛
اگر ماه رمضان هیچ تحفه‌ای به جز دعاهای وارده نمی‌داشت ما ناچار بودیم این ماه را تکریم کنیم و آن را بزرگ بشماریم. از باب نمونه به چند دعای معتبر آن اشاره می‌کنم: دعای «یا علی یا عظیم»، «دعای اللهم ادخل اهل القبور السرور»، «دعای سحر»، «دعای افتتاح»، «دعاهای شب قدر» و بالاخره دعای «ابوحمزه ثمالی» که همه آنها در اوج هستند.
به قدری این دعاها عظمت دارند که شخصیت‌هایی نظیر امام خمینی(ره) و عرفای بزرگ این قرن بر آن شرح نوشته‌اند.
اهتمام علماء و مراجع به خواندن ادعیه وارده در ماه رمضان و سنت مسلمان‌ها برای فهمیدن و خواندن این دعاها از خصوصیات این ماه مبارک است. بالاترین معارف الهی در قالب دعا از زبان امام سجاد(ع) و اولیاء خدا بیان شده است.
برای بررسی عظمت دعاها و معرفی هر یک از آنها مقاله و کتاب مستقلی لازم است. در پایان جا دارد صدا و سیما، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی، حوزه‌های علمیه و وزارتخانه‌های فرهنگی و علمی ظرفیت فوق‌العاده رمضان را معرفی کنند و برای درک بهتر این ماه از ماه‌ها قبل و یا حداقل از ماه شعبان مردم را برای ورود به ضیافت الهی در ماه مبارک رمضان آماده نمایند.
اگر مردم عظمت این ماه را بشناسند ماه‌ها قبل لحظه‌شماری می‌کنند که چه زمانی ضیافت الهی برپا می‌گردد. وقتی ما به ضیافت بزرگی دعوت می‌شویم روزها و ساعت‌ها به انتظار می‌نشینیم تا آن لحظه تاریخی برسد.
امید اینکه برای ورود به ضیافت الهی در این رمضان آمادگی داشته باشیم و آن را بهتر درک کنیم.