گرایش نهادهای قرآنی به دریافت آمار از مؤسسات تا سنجش کیفی/ نبود محتوای غنی؛ مشکل تشکل‌ها

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ سی‌وپنجمین نشست از سلسله‌نشست‌های «با یاوران وحی» به معرفی مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت الزهرا(س) با حضور ابوالفضل روزبهانی اختصاص یافت.
وی به‌ دلیل علاقه شخصی وارد این عرصه شده، زیرا او از سنین نوجوانی علاقه‌مند به فراگیری علوم قرآنی بوده است. لذا با حضور در محضر اساتید قرآنی، که جلسه‌‌هایی در شمال شرق تهران برگزار می‌کردند، قرائت قرآن را فرامی‌گیرد. همزمان با فراگیری این علوم نیز در سنین جوانی و هنگامی که مشغول تحصیل در مقطع دبیرستان بوده است به تدریس قرآن در مساجد و کانون‌های فرهنگی ـ هنری مشغول می‌شود.

روزبهانی در سال 1380 با توجه به درخواستی که از سوی متقاضیان برای فراگیری علم قرائت قرآن در مجموعه فرهنگی بود، کلاس قرآنی با عنایت به حضرت زهرا(س) برپا کرد و لذا این کلاس را حضرت زهرا(س) نام نهاد و پس از تبدیل این کلاس به مؤسسه و اخذ مجوز این نام را برای آن برگزید.
وی درباره راه‌اندازی این مؤسسه اظهار کرد: سه سال ابتدایی فعالیت کلاس فقط با تدریس قرآن سپری شد، اما چون نیازهای مخاطبان خیلی بیشتر از کلاس قرآن بود، راه‌اندازی مؤسسه قرآنی را مد نظر قرار دادیم که به لطف خداوند در سال 1383 این مؤسسه با نام فرهنگی قرآن و عترت الزهرا(س) تأسیس شد و فعالیتش را در زمینه علوم قرآنی و نشر آن در تمام مقاطع سنی بانوان و آقایان آغاز کرد.
روزبهانی درباره زمینه فعالیت مؤسسه گفت: با توجه به منویات مقام معظم رهبری در زمینه وظایف مؤسسات فرهنگی و مبلغان دین در قبال جبهه فرهنگی، عرصه‌ای که دشمن در آن فعالیت چشمگیری دارد، محور فعالیت مؤسسه الزهرا(س) نیز پیرامون جنگ نرم و آموزش علوم قرآنی و سیره اهل‌بیت(ع) است که طی آن کلاس‌های تخصصی و عمومی قرآن شامل روخوانی، روان‌خوانی، تجوید، صوت و لحن، مفاهیم و تفسیر و کلاس‌های عقیدتی را در سطوح مختلف به ویژه برای جوانان برگزار می‌کنیم.
وی گفت: مؤسسه الزهرا(س) دو شعبه دارد که یکی در شمال شرق تهران و دیگری در شهرستان بهارستان است. با توجه به درخواست و استقبال مردم شهرستان بهارستان از فعالیت‌های فرهنگی و کمبود جلسات و یا مؤسسه آموزش قرآن در این شهرستان، اقدام به راه‌اندازی شعبه‌ای در آن محدوده کردیم. البته باید بگوبم در شرایط فعلی استقبال مردم در شهرهای حومه‌ تهران از دوره‌های فرهنگی ـ قرآنی خیلی بیشتر از ساکنان تهران است.
وی درباره چشم‌انداز فعالیت مؤسسه گفت: اگر بخواهم بگویم به تمام اهداف مشخص مؤسسه رسیده‌ام، شاید حرف درستی نباشد، اما با توجه به دغدغه‌هایم در این زمینه و سال‌ها فعالیت در این عرصه، همتم بر این بود که راهبردهایی را در انجام رسالت قرآنی خود داشته باشم تا بتوانم پاسخگوی نیاز قرآنی ـ فرهنگی تمام اقشار به ویژه نوجوانان و جوانان باشم.
روزبهانی یادآور شد: هر چند بودند مراکزی که دغدغه کار قرآنی دارند، اما به مرحله عمل که می‌‌رسند، بیشتر جنبه مادی برایشان اهمیت دارد تا معنوی. لذا تمام تلاشمان را کردیم که به این اهداف برسیم. البته باید بگویم هرچه جلوتر می‌رویم این اهداف نیز وسیع‌تر می‌شود، اما در مجموع طی 13 سال فعالیت رسمی مؤسسه نه تنها خود ما، بلکه مخاطبان نیز از فعالیت‌ها راضی هستند.
مدیر مؤسسه الزهرا(س) در زمینه میزان استقبال از دوره‌های مؤسسات گفت: معتقدم اگر مجموعه قرآنی بتواند براساس نیازهای مردم آن منطقه فعالیت کند، آن هنگام است که موفق عمل کرده است. اگر بتوانیم روش‌های صحیح انس با قرآن را در سنین مختلف ایجاد کنیم، در واقع شاهد استقبال مردم خواهیم بود و معتقدم اگر امروزه شاهد کاهش استقبال مردم هستیم به دلیل این است که مقصر اصلی خود مبلغان و متولیان این عرصه هستند. اگر مجموعه قرآنی ـ فرهنگی بتواند صداقت خود را به خوبی به مخاطبان عرضه کند و محتویات برنامه‌هایش نیز سرشار از این مصحف شریف باشد، در آن هنگام استقبال نه تنها کمتر نمی‌شود، بلکه شاهد حضور پررنگ تر علاقه‌مندان نیز هستیم.
وی ادامه داد: امروزه مجموعه‌های فرهنگی ـ قرآنی با پرچم آموزش فعالیت‌های قرآنی جلو می‌آیند، اما محتویاتشان منطبق با این مصحف شریف نیست؛ این اعم از رفتار و برخورد و هم محتویات آموزشی آن‌هاست. امروزه شاهد هستیم که در مؤسسات قرآنی کلاس‌های متعدد و مختلف داریم، اما بعد از اشتیاق ابتدایی که در مخاطبان پس از ورود به مؤسسات هست به دلیل تناقضی که میان محتویات و شعارهایی که در ابتدا داده شده، از آن اشتیاق اولیه کاسته می‌شود.

روزبهانی با تأکید بر اینکه جذب و نوع استقبال از فعالیت‌های مؤسسات به محتوای آن‌ها بستگی دارد، اظهار کرد: متأسفانه قرآن در میان خانواده‌ها و مردم مهجور است، چنان‌که آیه صریح قرآن است که پیامبر از امتش برای مهجوریت قرآن شکایت می‌کند «وَقَالَ الرَّسُولُ یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً» و این مهجور بودن قرآن هم به مبلغان دین و فرهنگ قرآن بازمی‌گردد و اینکه پدران و مادران نیز بیش از همه دغدغه حضور فرزندانشان را در دیگر کلاس‌های آموزشی دارند تا کلاس قرآن و پس از دیدن اختلالات رفتاری در فرزندانشان به دنبال درمان آن در دین می‌گردند.
وی ادامه داد: والدین به همان اندازه که برای حضور فرزندان در کلاس‌های آموزشی مختلف تلاش می‌کنند، باید برای فعالیت‌های دینی و یادگیری آموزه‌های دینی فرزندان نیز اهتمام ورزند.
مدیر مؤسسه الزهرا(س) درباره میزان اتکای مؤسسه به بودجه‌های دولتی و یا خودکفایی مؤسسه اظهار کرد: شهریه‌ اندکی طی برپایی دوره‌های مختلف اخذ می‌شود که گاه نیز جوابگوی هزینه‌های جاری مؤسسه نیست. یکی از مشکلاتی که مؤسسات در حومه شهر تهران با آن روبه‌رو هستند، این است که به دلیل اینکه مردم بضاعت مالی ندارند، لذا نمی‌توان روی شهریه‌هایی که اخذ می‌شود برنامه‌‌ریزی کرد. شهریه‌هایی که از قرآن‌آموز اخذ می‌شود از سویی صرف جذب مربی زبده و متخصص در مؤسسه می‌شود و از سوی دیگر نیز در راستای سایر مخارج این مراکز مردمی هزینه می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه دشمن هزینه‌هایی بالایی در عرصه‌های مختلف فرهنگی برای جوانان صرف می‌کند تا آن‌ها را به راهی که خود می‌خواهد بکشاند، بیان کرد: متأسفانه آن گونه که باید برای عرصه فرهنگی هزینه‌ نمی‌کنیم و این عرصه‌ها به درستی مدیریت و برنامه‌ریزی نشده است. لذا مؤسسات نمی‌توانند به حمایت از طرف ارگان‌هایی که این رسالت را عهده‌دار هستند متکی نباشند.
روزبهانی با اشاره به اینکه سالیان‌ سال در این عرصه دغدغه کار قرآنی ـ فرهنگی داشته و فقط به دنبال کسب درآمد نبوده است گفت: پس از ثبت مؤسسه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آن هم با آن فراز و فرودها، که حدود سه سال به طول انجامید، وزارت ارشاد و سازمان تبلیغات اسلامی هیچ گونه حمایتی نکرد. در حالی که مؤسسه الزهرا(س) در این شهرستان تنها مؤسسه ثبت شده ارشاد است و همچنین ارتباط تنگاتنگی با تبلیغات اسلامی این شهرستان دارد و به اذعان مردم و مخاطبان در عرصه فعالیت‌های قرآنی تخصصی کار می‌کنیم.
وی تأکید کرد: طی پیگیری‌های مکرر با این جواب که بودجه‌ و اعتباری به دست ما نرسیده‌ است و شما باید خودکفا شوید روبه‌رو شدیم. ما نیز این را قبول داریم اما باید گفت که مکان دو مؤسسه استیجاری است و هزینه بالای اجاره‌بهای آن‌ها که به مجموعه تحمیل می‌شود با این شهریه‌های کم تأمین نمی‌شود. شاید امکان خرید مکانی برای فعالیت مؤسسه در شهرستان بهارستان به دلیل پایین بودن قیمت‌ها میسر باشد، اما در مقابل اخذ این شهریه‌های اندک فکر می‌کنم تحقق آن کمی سخت باشد. بنابراین تنها اتکای ما به مراکزی که تحت پوشش آن‌ها هستیم و کمک خیرین است. ارشاد باید بیشتر از این مؤسسه حمایت مالی و فعالیت‌هایش را ارزیابی کند اما تاکنون بیشتر از حمایت‌های مردمی و خیرین بهره‌مند شده‌ایم.
روزبهانی با ابراز گلایه از اینکه کمک و حمایت دستگاه‌ها طی سال‌های اخیر بسیار کاهش یافته است، اظهار کرد: حداقل در حدود شش سال گذشته کمک ناچیزی از سوی ارشاد به مؤسسات قرآنی می‌شد، اما امروزه همان مقدار حمایت هم انجام نمی‌شود. البته گاه مدیریت توزیع این بودجه نیز صحیح نیست و فقط بر روی چند معیار تمرکز می‌کنند. در حالی که باید در زمینه تخصیص اعتبارات به فعالیت‌های مؤسسات قرآنی، میزان موفقیت در زمینه انتظارات قرآنی مردم و در نهایت نظارت و ارزیابی بر فعالیت مؤسسه توجه شود.
وی که مدتی در اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت استان تهران به عنوان عضو فعالیت می‌کرده و سپس انصراف داده است، بیان کرد: بارها و بارها در جلساتی متذکر شدم که بحث نظارت بر فعالیت مؤسسات باید جدی گرفته شود و زمانی می‌توانیم مؤسسات را به خودکفایی لازم برسانیم که نظارت خوبی بر کارهایشان کنیم و مشوق خوبی برای آن‌ها باشیم و محتوای خوب به آن‌ها ارائه دهیم، چیزی که در حال حاضر شاهد آن نیستیم، بلکه فعالیت مؤسسات سلیقه‌ای شده است.
روزبهانی با اشاره به اینکه برخی از مؤسسات تجربه دارند و طی مدت فعالیت توانستند محتوایشان را براساس نیاز مخاطب تأمین کنند، گفت: اما برخی دیگر از مؤسسات که تازه‌تأسیس هستند بدون دریافت محتوا از وزارت ارشاد فعالیت می‌کنند که موجب می‌شود خروجی لازم از فعالیت‌ها را نداشته باشند. در حالی که محتوای قرآن به اندازه‌ای غنی است که اگر به خوبی عرضه شود، مخاطب را جذب می‌کند.

وی با اشاره به اینکه انتظار مؤسسات ثبت شده در هر دستگاه حمایت لازم، نظارت و ارزیابی فعالیت‌ها و دریافت محتوای خوب است، افزود: این چیزی است که امروزه شاهد آن نیستیم و همین موجب بی‌کیفیتی فعالیت‌های مراکز قرآنی ـ مردمی می‌شود.
مدیر مؤسسه الزهرا(س) ادامه داد: همواره همت ما در مؤسسه به کارگیری مربیان و کارشناسان زبده، متعهد و متخصص بوده است، چون در امر آموزش تخصصی قرآن باید هزینه کنیم تا در زمینه محتواسازی موفق باشیم و نتایج خوب هم حاصل شود. در این راستا با همکاری آموزش و پرورش شهرستان بهارستان برای شناسایی دانش‌آموزان علاقه‌مند به عرصه قرآنی و توانمند در قرائت قرآن اقدام کردیم و تاکنون بیش از 70 دانش‌آموز در پایه‌های مختلف داریم که برای آن‌ها در قالب حلقه‌های مختلف کلاس‌های آموزش قرآن و نیز کلاس‌های عقیدتی و ورزشی برپا می‌کنیم.
وی تأکید کرد: به مدیران مؤسسات قرآنی توصیه می‌کنم که با مدارس و آموزش و پرورش تعامل کنند، چراکه دانش‌آموزانی هستند که علاقه‌مند به فراگیری آموزش عمومی و تخصصی قرآن هستند، اما چون آموزش‌های قرآن جوابگوی نیاز آن‌ها نیست با خلأ روبه‌رو می‌شوند و لذا مؤسسات قرآنی می‌توانند بازوان کمکی مدیران و معلمان پرورشی و امور تربیتی مدارس شوند تا به جوانان خدمات قرآنی ارائه دهند.
روزبهانی با اشاره به دغدغه‌هایی که در حوزه فعالیت‌های مؤسسات قرآنی شاهد بود، یادآور شد: عدم نظارت و ارزیابی صحیح از فعالیت‌های مؤسسات، نبود مکان مناسب برای فعالیت آن‌ها، اجاره‌بهای بالا، نبود محتوای غنی، عدم حمایت مالی از سوی مراکزی که از آن‌ها جواز ثبت دریافت کرده‌ایم از جمله این دغدغه‌هاست که اگر این روند ادامه یابد، شاید شاهد تعطیلی تدریجی مؤسسات باشیم.
مدیر مؤسسه الزهرا(س) با اشاره به فعالیت آن در عرصه فضای مجازی اظهار کرد: این مؤسسه پایگاه اینترنتی و همچنین دو کانال در پیام‌رسان سروش و ایتا دارد. البته نظرسنجی در حال انجام است تا در صورت وجود مخاطب در سایر پیام‌رسان‌ها، کانال‌های مؤسسه در آن‌ها نیز ایجاد شود. در این کانال‌ها مجموعه فعالیت‌های قرآن‌آموزان بارگذاری می‌شود تا هم اولیاء در جریان فعالیت‌های نوجوانان و جوانان قرار گیرند و هم گزارشی از فعالیت‌های مؤسسه ارائه شود تا از نظرسنجی مخاطبان درباره تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف بهره‌مند شویم.
وی بیان کرد: مؤسسات قرآنی نیازمند حمایت مراکز و دستگاه‌هایی هستند که از دولت بودجه‌های فرهنگی دریافت می‌کنند و اگر حمایت‌های آن‌ها نباشند، خیلی از مؤسسات با توجه به مشکلات اقتصادی موجود رو به تعطیلی خواهند رفت. لذا خواهش می‌کنم که توجهشان را به مؤسسات قرآنی بیشتر کنند و در تقسیم بودجه‌ها عدالت و انصاف را در نظر بگیرند و با برنامه‌ریزی جدی‌تر و صحیح‌تر این بودجه‌ها را توزیع کنند.
روزبهانی در پایان تأکید کرد: متأسفانه مؤسسات قرآنی به سمت گزارش‌دهی آماری به ارگان‌ها و دستگاه‌ها رفته‌اند، آمارهایی که با واقعیت‌ها فرسنگ‌ها فاصله دارد، مثلاً از سوی ارشاد و یا تبلیغات اسلامی با تماس گرفته‌اند که فقط آمار تعداد کلاس‌ها و قرآن‌پژوهان و قرآن‌آموزان مؤسسه دریافت شود، در حالی که از کیفیت کلاس‌ها و حتی سطح قرآن‌آموزان جویا نمی‌شوند تا شاهد اشتیاق نسل جدید به فراگیری قرآن باشیم.
یادآور می‌شود ابوالفضل روزبهانی از قاریان ممتاز کشورمان است که در محضر اساتیدی چون مرحوم علی‌ اربابی و در جلسه قرآن آستان امامزاده پنج تن لویزان حضور داشته است. در ادامه در محضر حسین اخوان‌اقدام، علی فربین و حسن ربیعیان علم قرائت قرآن را تکمیل کرده و آن‌ها را مشوق خوبی برای ادامه فعالیتش در این عرصه می‌داند.
انتهای پیام