نگاه قدسی به امام(ره) زمینه‌ساز تحریف اندیشه ایشان است
گروه سیاست و اقتصاد ــ عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: امام را از دسترس خارج نکنیم و اجازه دهیم همه در این مورد گفت‌وگو کنند؛ اندیشه امام را قدسی نکنیم و از شخصیت ایشان یک فرد قدسی درست نکنیم زیرا باعث تحریف اندیشه امام خواهد شد.
عبدالوهاب فراتی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا از قم، بیان کرد: امام(ره) با وجود این‌که به دنیای سنتی تعلق دارد اما در عین حال به شدت منتقد برخی از وجوه این سنت است؛ ایشان معتقد بود باید به گذشته برگردیم و سنت‌ها را در دوره جدید احیا کنیم اما انتقال هر آن‌چه که سنت خوانده می‌شود به دوره جدید امکان پذیر و صحیح نیست.
فراتی افزود: ایشان در دوره‌ای که نهضت اسلامی را شروع کرد شدیدا با لایه‌هایی از تفکر سنتی و نیز حامیان سنت در ایران و نجف درگیر شد و معتقد بود که اگر بخواهیم بر اساس تفکر سنتی زندگی کنیم باید به دوره قبل برگردیم پس طبیعتا امام به رغم این‌که تعلق به سنت داشت اما همواره از کلیات سنت نیز دفاع نمی‌کرد.
وی تصریح کرد: منظور از سنت صرفا دین نیست بلکه چیزی فراتر از دین است که شامل آداب و رسوم و سنت‌های فرهنگی و مذهب می‌شود به همین علت وقتی امام(ره) منتقد سنت می‌شد یعنی علاوه بر این‌که منتقد فرهنگ و آداب و رسوم گذشته بود، از برداشت‌های نادرست از دین نیز انتقاد داشت و آن‌ها را نمی‌پذیرفت.
تالیف و ترکیب اندیشه سنتی و عناصر مدرن
فراتی اظهار کرد: امام مجتهد دوره جدید و علاقه‌مند بود که دین را در دوره جدید احیا و اقامه کند و به همین علت نمی‌توانست نسبت به آن‌چه که در روزگار جدید در شرف اتفاق افتادن بود یا وجود داشت بی تفاوت باشد و لذا تلاش کرد تا لایه‌هایی از دوره‌های جدید را با اندیشه‌های سنتی ترکیب یا تالیف کند.
وی ادامه داد: امام اساسا معتقد بود که اگر شما به فرآورده‌ها و تجارب انسان جدید توجه نکنید نمی‌توانید در روزگار جدید زندگی کنید و به همین دلیل در اندیشه سیاسی ایشان که بیشتر در نظریه جمهوری اسلامی، ایران مبتنی بر ولایت فقیه تجلی پیدا می‌کند، تلاش کرد که وجوهی از اندیشه سنتی و مدرنیته را ترکیب کند.
دانش‌یار گروه سیاست پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآور شد: مفاهیمی که در اندیشه سنت وجود نداشت را از دنیای مدرن گرفت با اندیشه سیاسی خود ترکیب کرد برای مثال دموکراسی را از دنیای مدرن گرفته و با اندیشه دینی ترکیب کرد و انتخابات را پذیرفت.درواقع می‌شود گفت که اندیشه سیاسی امام ترکیبی از عناصر جدید و قدیم در یک نظریه جمع شده‌بود.
مردم، عنصر مشروعیت‌بخش نظام هستند
وی با اشاره به این‌که در اندیشه امام مردم جایگاه والایی داشتند و امام در ابتدایی که نهضت خود را آغاز کرد معتقد بود که فقط با اعتماد و اتکا به مردم می‌توان نهضت را پیش برد، گفت: امام درواقع به یک جنبش مدنی و اجتماعی اعتقاد داشت که منتهی به پیروزی انقلاب شود و هیچ اعتقادی به حرکت‌های مسلحانه و جنگ‌های چریکی نداشت و به شدت با کسانی که به سمت جنگ‌های مسلحانه و چریکی می‌رفتند مخالفت می‌کرد.
فراتی بیان کرد: زمانی که جمهوری اسلامی تاسیس شد ایشان معتقد بود که مردم بخشی از عناصر و ارکان مشروعیت بخش این نظام هستند و بدون آن‌ها اساسا دولت اسلامی مشروعیت آن به اتمام نمی‌رسد به عبارت دیگر مشروعیت دولت پیشنهادی امام ترکیبی از نصب در فقه و مردم بود.
وی افزود: بعد از فوت امام عده‌ای اعتقاد داشتند مردم در مشروعیت دهی حکومت نقشی ندارند بلکه در مقبولیت و کارآمدی دولت اسلامی نقش دارند، و این تصور نادرستی از اندیشه و روش امام بود که بین مردم رایج گشت؛ امام هیچ‌گاه این ایده را نمی‌پذیرفت و اعتقاد داشت که مردم بالاتر از مقبولیت و کارآمدی، در اساس مشروعیت حکومت دینی نقش دارند یا به عبارت دیگر نقش مردم در حکومت اسلامی از عناصر پیشا منصب ولایت است نه پسا منصب.
امام را از دسترس مردم خارج نکنیم
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به تحریف اندیشه و روش امام(ره) که امروزه شاهد آن هستیم، گفت: این تحریف‌ها شامل تفسیر‌های نادرست و نادیده گرفتن اندیشه امام است اما نکته‌ای که امروز باید به آن اهتمام ویژه داشته باشیم این است که امام را از دسترس خارج نکنیم و اجازه دهیم همه در این مورد گفت‌وگو کنند، اندیشه امام را قدسی نکنیم و از شخصیت ایشان یک فرد قدسی درست نکنیم که دست نیافتنی باشد.
وی با اشاره به این‌که اگر یک دیالوگ ساده و منطقی بین نسل جدید و اندیشه امام برقرار شود، راهی برای خروج امام از انزوا و تحریف فراهم می‌شود و می‌تواند پرسش‌های کنونی نسل جدید را نیز پاسخ دهد، یادآور شد: امام و اندیشه امام را در اختیار همگان قرار دهیم تا نسل جدید روی این اندیشه بیشتر بحث کند و ببیند چقدر می‌تواند با این اندیشه ارتباط برقرار کند و آیا سوال‌های خود را می‌تواند از این اندیشه به دست آورد یا نه؟ .
لزوم اجتهاد در اندیشه امام خمینی(ره)
فراتی اظهار کرد: برای کاربردی‌تر کردن اندیشه امام در جامعه و بین مردم لازم است اجتهادی در اجتهاد امام خمینی(ره) صورت بگیرد یعنی امروزه عده‌ای نظریه و اندیشه امام را مبنا قرار دهند و کاستی و زوائد آن را بررسی کنند و سپس عناصری که برای ترمیم اندیشه لازم است، به آن افزوده شود و برخی از کاستی‌های این اندیشه را برطرف شود.
عضو هیئت علمی گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآور شد: اگر بخواهیم امام را زنده نگه داریم و اندیشه ایشان را تداوم بخشیم راهی نداریم جز این‌که در اجتهاد امام، اجتهادی جدید انجام دهیم لذا این تعبیر آقامصطفی خمینی بود وگرنه اگر اندیشه امام را بر همان تفاسیر سابق رها کنیم و فقط از اسم ایشان نام ببریم طبیعتا اندیشه امام تداوم حیات پیدا نمی‌کند.
وی در پایان تاکید کرد: امروزه نیاز داریم که ثابت قدم بر نظریه بنیان‌گذار جمهوری اسلامی بمانیم و تلاش کنیم اندیشه ایشان را متناسب با شرایط کاری و سیاسی در چله دوم انقلاب اسلامی به روز و کارآمد کنیم تا استمرار حیات پیدا کند.
انتهای پیام
