رئیس اداره پژوهش پژوهشکده علامه طباطبایی تشریح کرد:
امام هادی(ع) و مبارزه با غلو و اهل حدیث
گروه حوزه‌های علمیه ــ حجت‌الاسلام عباسی فردویی با بیان اینکه امام هادی(ع) در دوران سخت حکومت متوکل عباسی به هدایت جامعه پرداختند، تأکید کرد: حرکت اجتماعی، فرهنگی و فکری امام همزمان در دو جبهه مبارزه با غلات و اهل حدیث از یک سو در بغداد و سامرا و از سوی دیگر در قم به صورت مکتوبات آن حضرت(ع) جریان داشت.
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی عباسی فردویی، رئیس اداره پژوهش پژوهشکده علامه طباطبایی، در گفت‌وگو با ایکنا ضمن تبریک میلاد با سعادت امام هادی(ع) با بیان اینکه امام هادی(ع) در سال 220 هجری به امامت رسید، گفت: زمامداران بغداد و سامرا در زمان امامت آن شامل معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز بودند؛ لذا امام(ع) با چندین رویه سیاسی غلط مبارزه کردند.
وی با بیان اینکه معتصم سیاست مأمون را دنبال می‌کرد، بیان کرد: در این دوره خردگرایان معتزلی محور قدرت و تعاملات فرهنگی سیاسی بودند و پس از او واثق نیز همان روش را ادامه داد، ولی با روی کار آمدن متوکل رویه گذشته تغییر یافت؛ زیرا متوکل به پستی و رذالت مشهور و از دشمنان سرسخت اهل بیت(ع) و علویان بود، لذا شرایط را برای امام(ع) و پیروان ایشان ضیق کرد.
وی با اشاره به مطلبی از ابوالفرج اصفهانی در وصف این دوره اظهار کرد: این مورخ آورده است که متوکل به آل علی(ع) عناد و دشمنی عجیبی می‌ورزید و از دشمنان سرسخت خاندان علوی بود. در این کینه‌توزی و ستمگری، وزیرش عبیدالله بن یحیی بن خاقان نیز همراه او بود؛ بلکه او را به چنین دشمنی‌ای ترغیب می کرد. از جمله اعمال زشت او تخریب مقبره حضرت امام حسین(ع) و شخم زدن و هموار کردن زمین‌های اطراف آن بارگاه قدسی بود. او بر زائران امام حسین(ع) سخت می‌گرفت و مجازات‌های هولناکی را برای آنان مقرر می‌داشت.
عباسی فردویی با بیان اینکه با سخت شرایط فکری، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی برای علویان در عراق، به خصوص با احیای مکتب اهل حدیث، حوزه حدیثی قم در برابر هجوم فرهنگی بغداد و سامرا به واسطه شاگردان و اصحاب قمی آن حضرت ایستاد، تصریح کرد: از مجموع شاگردان و اصحاب آن حضرت که نزدیک به 190 نفر بودند کسانی مانند احمد بن اسحاق اشعری، احمد بن محمد بن عیسی اشعری، احمد بن اسحاق رازی، حسین بن مالک قمی، احمد بن حمزه بن یسع قمی و جعفر بن عبدالله بن حسین قمی از جمله شاگردان برجسته آن حضرت در قم محسوب می‌شدند.
اصحاب قمی امام هادی(ع)
وی افزود: همچنین کسانی مانند حسین بن اشکیب قمی، حسن بن خرزاذ قمی، عبدالرحمن بن محمد بن معروف قمی، عبدالصمد بن محمد قمی، حسین بن عبیداللّه قمی، محمد بن علی بن عیسی اشعری قمی، محمد بن عبدالجبار قمی، محمد بن داود قمی، سعد بن سعد احوص، عبدالله بن جعفر حمیری، عمران بن اسماعیل قمی، مصقلة بن اسحاق قمی، محمد بن حمزه قمی، محمد بن اسماعیل صیمری قمی، نصر بن حازم قمی، ابوطاهر بن حمزه بن یسع اشعری قمی، ابوطاهر برقی، احمد بن محمد بن عبیدالله قمی، احمد بن زکریا بن بابا قمی، محمد بن ریان بن صلت قمی، محمد بن اورمه قمی، ریان بن صلت قمی، احمد بن ابی عبدالله برقی، علی بن ریّان بن صلت، یعقوب بن یزید انباری، احمد بن ادریس قمی، سهل بن زیاد آدمی و علی بن عبدالله بن جعفر حمیری از دیگر شاگردان آن حضرت در قم بودند که در برابر تفکر اهل حدیث که مبتنی بر جعلیات و اسرائیلیات بود ایستادند.
رئیس اداره پژوهش پژوهشکده علامه طباطبایی با بیان اینکه در دوره سختی شیعیان در بغداد و سامرا، از سوی مردم قم کمک‌های زیادی برای امام هادی(ع) ارسال شد، تصریح کرد: در برخی اقوال تاریخی بیان شده است که کاروان قمی‌ها پیوسته از قم به سوی سامرا در حرکت بود و امان را از متوکل گرفته بود. مأموران متوکل به دستور او در کمین این کاروان‌ها می‌نشستند تا آن اموال را مصادره کرده، نزد متوکل ببرند. وحشت متوکل از شیعیان قم به گونه‌ای بود که گاه به تصوّر این که از قم برای امام اسلحه و پول فرستاده شده است، دستور می‌داد تا شبانه به خانه امام هادی(ع) یورش ببرند. یکی از اتهامات متوکل به امام هادی(ع) این بود که مردم قم یاوران و دوستداران آن حضرت هستند و از همان آغاز امامت آن امام همام(ع)، پیشوایی آن حضرت را ارج نهاده، تقدیس و ترویج کردند.
این محقق و پژوهشگر با اشاره به مبارزه امام هادی(ع) همزمان با اهل حدیث (مبتنی بر آراء احمدبن حنبل) و مخالفان تشیع از یکسو و با غلات از سوی دیگر بود، تصریح کرد: در چنین شرائطی در قم با توجه به پایگاه محبت به تشیع و اهل بیت(ع)، حرکت فرهنگی مفوّضه و غلات هم شتاب گرفته بود، البته این حرکت به گروه خاصی تعلق داشت و متأثر از جریانات حدیثی دیگری هم بود و سبب واکنش‌هایی هم شد و نقش امام هادی(ع) در تفکیک محبان اهل بیت(ع) و غالیان بسیار مهم بود.
مبارزه با غلو
عباسی فردویی با اشاره به مبارزه امام هادی(ع) با غالیان بیان کرد: امام با رفتارشان سبب پیراستگی فکری در این زمینه شدند و غالیان و بدعت‌گذاران را از این حوزه راندند؛ از جمله امام(ع) علی بن حسکه را نفرین فرمودند که او دروغ می‌گوید. نیز فرمود: «از آن چه علی بن حسکه می‌گوید، به سوی خدا بیزاری می‌جویم... و اگر فردی از پیروان او را یافتید سرش را بر صخره بکوبید»؛ همچنین آن حضرت، حسن بن محمد بن بابا، معروف به ابن بابای قمی، را نیز لعنت کرد و فرمودند که شیطان او را اغوا کرده و بر او مسلط شده است.
وی بیان کرد: امام(ع) در عین حال از برخی افراد و اصحاب که در مظان اتهام غلو بودند حمایت فرمودند، از جمله در مورد محمد بن ارومه که نزد قمیون متهم شده بود و حتی کسی را بر او گمارده بودند تا او را ترور کند، تبرئه کرد و طبق نقل تاریخ، ابن اورمه در روزهای آخر عمر متوکل برای زیارت امام هادی(ع) به سامراء رفت، در حالی که متوکل قصد کشتن امام(ع) را داشت؛ ابن ارومه می‌گوید که گریان شدم، ولی امام فرمودند که نگران مباش. آنان نمی‌توانند مرا به قتل برسانند؛ بلکه خداوند آن دو را تا دو روز دیگر هلاک خواهد کرد و همین هم شد.
انتهای پیام
مطالب مرتبط
