یادداشت وارده/
غدیر؛ منسکی دینی برای نشاط مادی و معنوی جامعه
گروه اجتماعی ــ عضو هیئت تحریریه مجله آموزه‌ها و دانش‌های قرآن و حدیث در یادداشتی به مناسبت عید غدیر اظهار کرد: آداب و عبادات فراوانی برای عید غدیر در منابع روایی بیان شده است که هدف از آن‌ها ارائه یک رفتار ویژه در این ایام است. این سلوک متفاوت، سبب تقرب به پروردگار شده و با ایجاد نشاط معنوی در فرد می‌تواند جامعه اسلامی را از این نعمت برخوردار کند.
عید غدیر که یادروز انتصاب امام علی(ع) به امارت مؤمنان است از بزرگ‌ترین اعیاد درون مذهبی محسوب می‌شود. امام صادق علیه‌السلام در وصف این روز می‌فرمایند: روز غدیر خم عید بزرگ خداست، خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است.
تأکید معصومان(ع) بر عید گرفتن این روز و بیان آداب عیدانه مانند روزه شکر، عظمت این عید را در ذهن شیعیان ماندگار کرده است. نخستین بار که شیعیان در قالب حکومت آل‌بویه زمام امور را به دست گرفتند برای نشان دادن جایگاه این عید، آن را تعطیل و جشن عمومی اعلام کرده و نهادهای حکومتی و مردم را به برگزاری جشن‌ها و آذین‌بندی شهرها ترغیب کردند. این سیره تا امروز در سراسر دنیا توسط شیعیان پیگیری شده و در انقلاب اسلامی بر شکوه آن افزوده شده است.
قبل از هر فعالیت حکومتی، مردم موظف هستند به‌عنوان مسلمان و مؤمن در گسترش این عید همت بگمارند. هدف اسلام از چنین برنامه‌هایی، ایجاد تفاوت در روحیه، منش و رفتار افراد در عید غدیر با غیر آن است. تقسیم شادی در روابط میان‌فردی از اولویت‌های دین بوده و سفارش‌های فراوانی با موضوع پاداش شادکردن مومنان صادر شده است و این مستلزم نهادینه شدن چنین عیدی است که نیازمند راهکارهایی است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.
1- هدیه، صدقه و قربانی
هدیه دادن از آداب مؤکد اسلامی است که هم‌زمانی آن با عید غدیر می‌تواند تأثیر به سزایی در نهادینه‌سازی آن در بین افراد جامعه داشته باشد. هدیه دادن دارای آثار اخلاقی فراوانی است که برخی از آن‌ها در کلام پيامبر خدا صلى الله عليه و آله بیان شده است: «تَهادَوا تَحابُّوا، تَهادُوا فإنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائنِ؛ به يكديگر هديه دهيد تا نسبت به همديگر با محبت شويد. به يكديگر هديه دهيد؛ زيرا هديه کینه‌ها را می‌برد». صدقه نیز در واقع هدیه‌ای است که افراد به نیازمندان و مستحقان پرداخت می‌کنند. دادن صدقه در برخی اعیاد، بخشی از آداب آن عید محسوب می‌شود.
قربانی کردن و اهدای آن به مستمندان و آشنایان از راهکارهای ایجاد شور بیشتر در عید غدیر است. ذبح قربانی و اطعام از گوشت آن به نیازمندان در سخن خداوند و سیره معصومان(ع) مورد تأکید قرار گرفته است. دادن عیدی به اطرافیان به‌ویژه کودکان، صدقه و تقسیم گوشت در بین نیازمندان می‌تواند برای طرفین افزون بر ایجاد سرور، ماندگاری بیشتری از عید غدیر در اذهان افراد داشته باشد.
2- مهمانی، اطعام و صله‌رحم
بسیاری از اعیاد نه‌تنها شادی شخصی بلکه سرور و خوشحالی دسته‌جمعی را به همراه دارند. یکی از راه‌های دستیابی به چنین شادکامی، برگزاری مهمانی و هم‌نشینی با دوستان و اقوام است. مؤمنان با رویکرد تقسیم شادی با دیگران اقدام به برگزاری مهمانی می‌نمایند. اطعام دیگران یکی دیگر از راه‌های ترویج عید غدیر است. در روایات اطعام خانواده با خوراکی ویژه سبب ایجاد شادی در میان اعضای خانواده معرفی شده است. سنت دیدار اقوام، آشنایان، خانواده شهدا و جانبازان در اعیاد دینی، یکی از سنت‌های پسندیده در این ایام است که به گسترش فرهنگ نشاط و شادی در جامعه کمک فراوانی خواهد داشت. «اصلاح ذات البین» و آشتی دادن بین مؤمنانی که دچار اختلاف شده‌اند در عید غدیر می‌تواند مصداق دیگری برای صله رحم و راهکاری مؤثر برای رفع غم و ایجاد سرور در میان گروه‌های مختلف جامعه باشد همچنین مسافرت به بهانه دیدار اقوام و دوستان نیز در ایام تعطیلی عید غدیر می‌تواند سبب ایجاد شادی بیشتر گردد.
3- نظافت، زینت و پوشش تمیز
نظافت یک اصل اخلاقی مورد تأکید اسلام است. پرداختن به زیبایی، بوی خوش و ظاهری آراسته در ایام شاد و به خصوص عید غدیر بیشتر مورد توجه آموزه‌های دین، قرار گرفته است.ائمه علیهم السلام در ایام عید به اصحاب خود، آدابی مانند غسل و شستشوی بدن، استفاده از لباس‌های تمییز و بهره‌گیری از بوی خوش را سفارش می‌کنند. یکی از آدابی که در بسیاری از اعیاد مورد توجه بوده غسل است. بزرگ‌ترین فایده این عمل عبادی، تنظیف و شست و شوی بدن از پلیدی‌های ظاهری در این روزهای ویژه است. این عمل تا جایی اهمیت داشته که معصوم علیه‌السلام اقامه نماز عید را همراه با غسل، شایسته‌تر دانسته‌اند. پیرایش و آراستن ظاهر در مناسک دینی شاد و تغییر پوشش متناسب با زمان شادی می‌تواند توجه جامعه را به اهمیت سرور و نشاط در این ایام جلب نماید.
4- آداب و عبادات ویژه
اسلام در ایام شاد اعمال و عبادات ویژه‌ای را برای صفای باطنی افراد قرار داده است.نمازهای متعدد مستحبی در بیشتر مناسک شاد دینی وارد شده و در عید غدیر بخش مهمی از آداب آن روز را به خود اختصاص داده که به‌صورت جماعت و با آداب ویژه‌ای همراه است. افزون بر ایجاد سرور معنوی، اجتماع و دیدار مؤمنان برای اقامه نماز می‌تواند از اسباب نشاط معنوی بیشتر در بین دوستان و آشنایان باشد. زیارت اهل بیت علیهم‌السلام به‌ویژه زیارت امام حسین علیه‌السلام در بسیاری از اعیاد مورد سفارش قرار گرفته است. امام صادق علیه‌السلام درباره زیارت امام حسین علیه‌السلام در ایام عید می‌فرمایند: هر مؤمنی که حسین علیه‌السلام را در روز عید زیارت کند، برایش صد حج و عمره و جنگ در کنار پیامبر صلی الله علیه آله و امام علیه‌السلام نوشته می‌شود. در برخی مناسبت‌های شاد دینی، برای زیارت اهل بیت علیهم‌السلام، افزون بر تأکید بر حضور در حرم‌ها و بقاع متبرکه، زیارت‌نامه‌های از راه دور نیز سفارش شده است که همه افراد بتوانند از این فضیلت بهره‌مند شوند.
آداب و عبادات فراوانی برای عید غدیر در منابع روایی بیان شده است که هدف از آن‌ها ارائه یک رفتار ویژه در این ایام است. این سلوک متفاوت، سبب تقرب به پروردگار شده و با ایجاد نشاط معنوی در فرد می‌تواند جامعه اسلامی را از این نعمت برخوردار کند.
یادداشت از حجت‌الاسلام والمسلمین علی انجم‌شعاع، حدیث‌پژوه و عضو هیئت تحریریه مجله آموزه‌ها و دانش‌های قرآن و حدیث
انتهای پیام
