بررسی تأثير جامعه بر فقه در فصلنامه «معرفت فرهنگی اجتماعی»

به گزارش ایکنا؛ سی و هشتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «معرفت فرهنگی اجتماعی» به صاحب‌امتیازی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و مدیرمسئولی حجت‌الاسلام حمید پارسانیا منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «درآمدی بر دلالت‌های اجتماعی نظریه فطرت؛ با تأكید بر مسئله قانونمندی اجتماعی»، «تأثیر جامعه بر فقه با تأكید بر آرای امام خمینی(ره)»، «بررسی تطبیقی روش‌شناسی فقها، در مواجهه با مسئله گسست دولت و ملت در ایران، در دوره‌های صفویه، قاجار و معاصر»، «مؤلفه‌های جدید نظارت مالی و مبارزه با فساد در دستگاه‌های اداری در سیره علوی»، «بررسی شواهد تاریخی نقش غرب در كاهش ارتباطات علمی تمدن اسلامی با كاهش متون آن»، «رابطه بین سرمایه اجتماعی و دین‌داری دانشجویان دانشگاه یاسوج».

تأثیر جامعه بر فقه با تأكید بر آرای امام(ره)

در چکیده مقاله «تأثیر جامعه بر فقه با تأكید بر آرای امام خمینی(ره)» می‌خوانیم: «فقه به‌عنوان یک دانش نقلی ـ وحیانی که متکفل رفتار مکلفین است، به بررسی هنجارهای فردی و اجتماعی می‌پردازد. البته این دانش، علاوه بر کتاب و سنت، از عقل و اجماع هم استفاده می‌کند، به‌ علاوه فقه شیعه یک فقه فعال، مطابق با شرایط و زمینه‌های اجتماعی و تابع زمان و مکان است، ازاین‌رو توان پاسخگویی نیازهای متغیر افراد و جوامع را دارد. این تبعیت، به‌معنای نادیده گرفتن ثابتات احکام الهی و عرفی‌سازی نیست. بلکه ازآنجایی‌که احکام الهی موضوع محور می‌باشند، همچنان‌که استحاله یا رفع مانع یا حصول شرط در مسیر زمان، پدیده‌ها را یا از وضعیت یک حکم فقهی خارج می‌کند، یا زیرمجموعه یک حکم فقهی قرار می‌دهد. ازاین‌رو، در موضوعات اجتماعی فهم چنین تغییرات سخت‌تر شده، منجر به تحجر و تصلب بر ظاهر می‌شود. پس از انقلاب اسلامی و فعال شدن فقه در عرصه‌های اجتماعی، ضرورت دارد که تأثیر جامعه بر فقه بررسی شود. اهمیت مکتب فقهی امام خمینی ره، به این است که ایشان با توجه دادن به عنصر زمان، مکان و مصلحت که عامل تغییر در اجتهادند، به تأثیر شرایط اجتماعی در فهم موضوع، تعیین مصادیق موضوع و احکام فقهی اهتمام داشته‌اند.»

نقش غرب در كاهش ارتباطات علمی تمدن اسلامی

در طلیعه مقاله «بررسی شواهد تاریخی نقش غرب در كاهش ارتباطات علمی تمدن اسلامی با كاهش متون آن» آمده است: «در قرون گذشته و پیش از پدید آمدن رسانه‌های نوین ارتباطاتی، مهم‌ترین راه حفظ و تبادل اطلاعات و علوم، خط و کتابت بوده است. این پژوهش، به بررسی شواهد تاریخی نقش غرب در کاهش ارتباطات علمی تمدن اسلامی با کاهش متون آن می‌پردازد. ازاین‌رو، در این پژوهش تلاش شده تا از طریق روش تحقیق تاریخی ـ تحلیلی و با فیش‌برداری داده‌های آن، با روش کتابخانه‌ای و اسنادی، شواهد تاریخی نقش غرب در کاهش ارتباطات علمی تمدن اسلامی با کاهش متون آن در ایجاد محدودیت و یا از دسترس خارج شدن منابع علمی دانشمندان مسلمان بررسی گردد. یافته‌های پژوهش حاكی از این است كه غربی‌ها با تاراج و انتقال آثار اسلامی، موجب محدود شدن دسترسی به منابع و متون تمدن اسلامی یا از بین رفتن و از دسترس خارج شدن آنها گردیدند. این موضوع آثار جبران‌ناپذیری در کاهش سطح ارتباطات علمی جهان اسلام برجای گذاشت.»