ضرورت هشدار حاکمیت اسلامی به اخلال‌گران محیط زیست

بی‌تردید در جهان‌بینی توحیدی، محیط زیست سالم یکی از نعمات الهی و بخشی از نظام خلقت است. در اسلام هرگونه رفتاری که منجر به فساد در عرصه محیط‌ زیست شود نهی شده، چرا که خداوند بار‌ها در قرآن کریم درباره ایجاد فساد در روی زمین هشدار داده است. از این روست که حکومت اسلامی، رفتار افراد را در مواجهه با محیط زیست، نظارت و کنترل کرده و علاوه بر تنبیه کسانی که به محیط زیست آسیب می‌رسانند، به آن‌هایی که از نتیجه سوء‌کردارشان بر محیط زیست بی‌خبرند هشدار می‌دهد.

اسلام بین انسان و محیط زیست، جدایی قائل نیست و آن‌ها را مکمل یکدیگر می‌داند، از این رو دین اسلام کامل‌ترین سفارشات را برای حفاظت از محیط زیست دارد و تمامی جنبه‌های انسانی را در ارتباطی هماهنگ و موزون با مسیر الهی، در قرآن کریم به تصویر کشیده است. در واقع اگر اسلام بر حمایت عناصر اساسی در محیط زیست و حفاظت آن‌ها تأکید دارد به خاطر خیر انسان و تأمین ضروریات و حاجت‌های انسان برای نسل حاضر و نسل‌های آینده است. در دین اسلام حفاظت از محیط زیست یک وظیفه دینی تلقی می‌شود.

سیداکبر ساداتی، نویسنده کتاب «خاک‌شناسی عملگرایی» در گفت‌وگو با ایکنا از مازندران، اظهار کرد: کشور ما در مسیری قرار گرفته که به علت طول و عرض جغرافیایی زیاد از لحاظ جریان‌های آب و هوایی تهدیدپذیر است و تشکیل طوفان به علت اختلاف دمای شب و روز و نیز بارندگی پراکنده و غیر قابل پیش‌بینی در مناطق مختلف کشور از دیگر مصادیق فرسایش و تهدید به حساب می‌آید.

وی با بیان اینکه، چهار تهدید مهم در اقلیم کشور ایران داریم و به همین علت کشاورزی ما بسیار حساس‌تر است، افزود: ما باید نسبت به خاک تعهد داشته باشیم چرا که خاک یک محیط دینامیک و فعال در عرصه اقتصادی است و تصمیم نادرست در این قلمرو سبب تخریب خاک و لطمات جبرن ناپذیر خواهد شد.

این نویسنده ده‌ها کتاب در حوزه کشاورزی، گفت: برای تشکیل یک سانتی متر خاک بیش از ۳۰۰ سال زمان نیاز است و به همین دلیل مولفه‌های تهدید خاک، سبب می‌شود تا تجدید‌پذیری خاک در کشورمان به کندی صورت گیرد.

وی افزود: برای پیشگیری از روند چنین تاثیری مدیریت راهبردی باید در کشور در قلمرو آب و خاک پیاده شود در غیر این صورت تاوان عفلت در این مسیر را نسل‌های آینده باید پرداخت کنند.

ساداتی ادامه داد: در صورتی که فرهنگ و تمدن ما زمینه‌ساز بستر رشد و توسعه آب و خاک است، اما در گذر زمانی در عمل از خط راستی زاویه‌ای را به وجود آوردیم که جبران آن، همت مضاعف می‌خواهد.

آبادی زمین با حفظ محیط زیست میسر است

وی با اشاره به آیه شش سوره مبارکه هود «.. هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَکُمْ فِیهَا...»؛ او است که شما را از زمین آفرید و آبادی آنرا به شما واگذار نمود...» تصریح کرد: بر اساس این آیه شریفه، آباد نگه داشتن زمین، بدون کوشش برای حفظ محیط زیست، عملی نخواهد شد و بی شک، تحقق زمینی آباد، با برخوردار بودن از محیط زیستی سالم و پاکیزه ممکن خواهد بود. لذا؛ مؤمنانی که به پیروی از این آیه شریفه، دغدغه آبادانی زمین را در سر دارند، هیچ گاه حریم طبیعت و محیط زیست را نمی‌شکنند و هرگز به آلوده ساختن محیط زیست دست نمی‌یازند. چرا که می‌دانند زیست در کره خاکی به خاک وابسته است و هر گونه نقصان در خاک می‌تواند موجب خسارات جدی شود.

این محقق خاک شناسی با اشاره به نقش خاک در توسعه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، گفت: خاک خوب پذیرای یک گیاه خوب است و لذا خاک خوب به ندرت کود و سم می‌خواهد، ولی خاک بد با کاشت گیاه نیازمند کود و سم است.

وی افزود: هرچه خاک ناپایدارتر باشد کود و سم بیشتری طلب کرده و به همین نسبت بسیاری از بیماری‌های اجتماعی وابستگی شدید با فرایند تولید دارند.

راه‌کار حفظ خاک از زبان یک محقق

ساداتی ادامه داد: راه‌کار حفظ خاک، شناخت پایه‌ای خاک است و ما باید خاک را بشناسیم پس از شناخت خاک آمایش مزارع خودمان را بر اساس اقلیم تطبیق بدهیم و سپس مهمترین و اثر بخش‌ترین فرایند کار را در کاربری ارضی با مدیریت راهبردی در پیش گیریم؛ بنابراین دو مولفه کاربری و آمایش سرزمین کلیدی‌ترین حل مشکلات جامعه ما در حوزه کشاورزی است که باید با اصول مدیریت راهبردی دنبال شوند.

لزوم برخورد با «لابی‌ها» و «مافیا»‌ی مخل در تجدیدپذیری خاک

وی افزود: یکی از عوامل مخل در حفظ خاک، ورود کود و سم ناخوانده و بی‌جا در بخش کشاورزی است که مسئولان باید با مدیریت راهبردی و صحیح با دو پدیده شوم «لابی‌ها» و «مافیا» که نقش بازدارندگی در فرایند تجدیدپذیری آب و خاک را دارند، برخورد جدی کنند.

ساداتی گفت: ما خاک را یک عنصر بی‌خاصیت دانستیم در صورتی که خاک عنصر پویا و فعال در زیست کره زمین است که ما این پویایی خاک را به دلایل مختلف همچون؛ استفاده سموم نابجا، کود نابجا و شخم نابجا از آن سلب کردیم.

به گزارش ایکنا همه ما می‌دانیم، خاک بخش زنده‌ای از کره زمین است که زندگی همه‌ی موجودات زنده به آن وابسته است. قرآن کریم، توجه و عنایت ویژه‌ای به طبیعت و عناصر موجود در آن دارد، که در این میان خاک از مهمترین عناصر طبیعت به شمار می‌رود، که در کنار آن زمین نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و بر اساس آیه ۸۷ سوره مبارکه مائده «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُحَرِّمُوا طَیِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَکُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ؛‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید چیز‌های پاکیزه را که خداوند برای شما حلال کرده بر خود حرام نکنید، و از حد تجاوز ننمائید، زیرا خداوند متجاوزان را دوست نمی‌دارد.» کسانی که رفتار ناشایست نسبت به محیط زیست داشته باشند، از رحمت و محبت خداوند محروم خواهند بود.