توسعه روابط با همسایگان و دوستان، کار مستمر با اروپا و رصد وقایع آمریکا

عبدالرضا فرجی‌راد، عضو هیئت علمی گروه ژئوپلیتیک واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره اولویت‌ها و دستور کار اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال 1399 گفت: با توجه به مشکلاتی که به ویژه در حوزه اقتصادی و معیشتی در اثر تحریم‌ها و کاهش درآمدهای نفتی دولت در کنار مشکلات روحی و روانی در اثر شیوع کرونا پیش آمد، به نظر می‌رسد باید سیاست‌های جدیدی در حوزه مسائل معیشتی و اقتصادی از سوی دولت اتخاذ و در حوزه سیاست خارجی نیز استراتژی‌های جدیدی تدوین شود تا هم درآمدهای اقتصادی کشور افزایش یابد و هم امیدواری نسبی در مردم ایجاد شود.

وی با بیان اینکه این استراتژی باید بر پایه گفت‌وگوی بیشتر با سایر کشورها تدوین شود، گفت: لذا لازم است سیاست خارجی فعال‌تری اتخاذ شود و با اروپایی‌ها به طور جدی وارد گفت‌وگو شد و همچنین با کشورهای همسایه و دوست مانند روسیه و چین مناسبات اقتصادی بیشتری ایجاد کرد.

فرجی‌راد اظهار کرد: از سوی دیگر با توجه به اینکه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نزدیک است و رقابت ترامپ و بایدن در حال جدی‌تر‌ شدن است لذا باید به این فکر کرد که چه کارهایی می‌توان انجام داد تا از این رقابت حداکثر استفاده را هم قبل از انتخابات کرد که بتواند مقداری فشار را بر روی کشور کم کند و هم پس از انتخابات که هر کدام از این دو رأی آوردند، بتوان فضای اقتصادی را بازتر کرد.

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان با بیان اینکه سیاست خارجی در وضعیت فعلی  به نوعی در حالت رکود است، گفت: درست است که کشور در وضعیت تحریمی است و خیلی از کشورها از دستورات آمریکا در موضوع تحریم همه‌جانبه ایران تبعیت کردند اما این دلیل نمی‌شود که خودمان این رکود را بپذیریم. بخشی از این رکود باید با گفت‌وگو، رفت و آمد، تماس‌های تلفنی و جدیت بیشتر رفع شود و مشکلات پیش روی کشور در هر اندازه‌ای که ممکن است کمتر شود.

عضو هیئت علمی گروه ژئوپلیتیک واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: لذا سیاست خارجی در سال آینده باید بر سه محور متمرکز شود؛ اول به طور جدی باید با 15 کشور همسایه گفت‌وگو کنیم. البته در این میان به عربستان و بحرین نمی‌توان چندان امیدوار بود. زیرا آن‌ها مجبور به اطاعت از آمریکا هستند. بنابراین می‌توان با 13 کشور همسایه گفت‌وگوهای جدی حتی محرمانه انجام داد. زیرا برخی از این کشورها وقتی روابط خود را ایران نزدیک می‌کنند از سوی عربستان و آمریکا تحت فشار قرار می‌گیرند. بنابراین باید با گفت‌وگو با همسایگان بخشی از موانع ناشی از تحریم اقتصادی را برداشت و به اعتقاد من می‌توانیم این کار را انجام دهیم.

وی تأکید کرد: در سال جدید مشکلات اقتصادی کشور به ویژه با گسترش کرونا بیشتر خواهد شد زیرا توریسم، صادرات و کسب و کارهای مردم ضربه شدیدی خورده و لازم است در حوزه سیاست خارجی گشایش‌هایی از طریق توسعه روابط با مجموعه همسایگان ایجاد شود.

فرجی‌راد بیان کرد: حوزه دوم، حوزه کشورهای دوست مانند روسیه، چین، هندوستان، مالزی، اندونزی و برخی کشورهای حوزه آفریقا و آمریکای لاتین است که ضرورت دارد سیاست خارجی فعالانه‌تر به دنبال گسترش و تعمیق روابط سیاسی و اقتصادی با آن‌ها برآید. اگر این توسعه روابط حتی منجر به حل 5 تا 10 درصد مشکلات اقتصادی کشور شود قدم بزرگی است. زیرا هر یک درصد حل مشکلات از طریق سیاست خارجی باعث می‌شود که در داخل کشور گشایش بیشتری در زندگی مردم حاصل شود.

وی ادامه داد: حوزه سوم که سیاست خارجی باید بر آن تمرکز کند، کار با اروپا و نگاه به آمریکاست. سیاست خارجی کشور باید کار و رابطه با اروپا را جدی بگیرد و ببیند چگونه می‌توان آن‌ها را قانع کرد که با ایران کار کنند. درست است که اینستکس همه ما را ناامید کرده اما هنوز در آن کاملاً بسته نشده و گوشه‌ای از این در همچنان باز است. اما لازم است گفت‌وگوها با اروپا به طور مستمر باشد، نه اینکه به واسطه موضوعات و اتفاقات خاصی که پیش می‌آید با اروپا گفت‌وگو و مذاکره کرد.

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان اظهار کرد: برای نمونه همین مسئله کرونا و بحث تبادلات درمانی، پزشکی و بهداشتی فرصت خوبی برای ارتباط و تبادلات با اروپاست، که همین الان هم سوئیسی‌ها وارد این فضا با ایران شده‌اند؛ زیرا آثار نامطلوب اقتصادی و روحی این بیماری تا آخر امسال همراه ما خواهد بود. به اعتقاد من در ارتباط با اروپا باید کمیته‌ای را به مانند کمیته‌های مربوط به رابطه با همسایگان و کشورهای دوست تشکیل داد که زمینه گفت‌وگوی مستمر با اروپا فراهم شود.

وی تصریح کرد: از طرفی در کنار همه این موارد باید نگاهی به آمریکا هم داشته باشیم و ببینیم چگونه می‌توانیم سطح تنش‌ها را کاهش دهیم. این باعث می‌شود راه گفت‌وگو نیز باز شود. البته منظور گفت‌وگو در سطح مقامات عالی نیست؛ بلکه ارسال پیام از طریق واسطه‌ها و راه‌های دیگر است.

فرجی‌راد با اشاره به اینکه این گفت‌وگو مورد نیاز آمریکا نیز هست، گفت: رقابت‌های انتخاباتی آمریکا در مسیر جدی شدن است و شیوع کرونا نیز در این وضعیت ترامپ را نگران کرده است. زیرا تبعات این بیماری او را از امتیازاتی در داخل محروم می‌کند و ترامپ نیاز دارد که آن را با امتیازاتی از خارج جبران کند تا بتواند رقیب خود را شکست دهد. حالا چرا ایران بخشی از امتیازهای مورد نیاز او برای جبران وضعیت داخلی امریکا در دوره پساکرونا نباشد. لذا در مجموع سیاست خارجی در سال 99 باید بسیار فعال‌تر از سال 98 باشد و اقدامات جدی برای گشایش فضای اقتصادی در داخل، ولو اندک، انجام دهد.

گفت‌وگو از مهدی مخبری