بحرانهای تاریخی جهان نشان داده است که انسانها در مواجهه با فشارهای روانی فزاینده خصوصاً در اپیدمیهایی مانند طاعون، وبا، سل و سایر بیماریهای واگیردار کم و بیش دچار ترس و اضطراب شده و سعی در مقابله با آن داشتهاند، از این رو در روزهای اخیر قرن حاضر با شیوع ویروس کووید 19(کرونا) موضوع در خانه ماندن و قرنطینه به یکی از چالشهای اصلی جهانی تبدیل شده است.
از طرفی با الزام مسئولان بهداشتی و دولتمردان سراسر جهان برای دستیابی به سلامت جسمی با تأکید بر خانهنشینی، مردم با ماندن در خانه و قرار گرفتن در معرض اخبار درست و نادرست پرتنش فضای مجازی دچار نوعی حالت کسلی شده که در نتیجه آن با برخی اظهارنظرها از سوی مردم با مضمون «از خانه ماندن دارم دیوانه میشوم»، «حوصلهام سر رفته» و جملاتی از این قبیل مواجه میشویم که این موضوعات بر ترس و اضطراب شخص افزوده و شاید پس از فروکش کردن این بحران نیز با ناراحتیهای روحی و روانی بیشتری هم رو به رو شویم. از این رو تلاش خانوادهها بر این است تا ناخواسته و به هر ترتیب ممکن، خود را از این انزوای بحرانی به نوعی خلاصی دهند، در واقع، نگرانیهای سازندهای که شخص را به حل مشکل رهنمون میسازد آنها را به این نتیجه میرساند.
با توجه به پارادایمهای مردمشناختی فرهنگ عامه، اوقات فراغت میتواند جایگاه مهمی در این راستا داشته باشد. خانوادهها برای حل این مشکل میتوانند با برنامهریزی برای پر کردن اوقات فراغت از جمله بازیهای بومی خانگی، در راستای تقویت سیستم قوای روحی و روانی و ایمنی بهره ببرند.
از دیدگاه اجتماعی بازیها با رویکرد مردمشناختی خصوصاً بازیهای سنتی که در سالهای اخیر کم و بیش نیز دچار فراموشی شدهاند یکی از راههایی است که میتوان با انجام آن توسط خانوادهها خصوصاً کودکان ضمن کشف استعدادها و تواناییهای درونی بر بیحوصلگی ناشی از قرنطینه و ترس و نا امیدیها فائق آمد.
چنانچه از نگاه اجتماعی در نظر مورخ هلندی، هویزینکا (Huizinka)، «بازی عبارت است از هرگونه فعالیت آزاد که با آگاهی کامل در بیرون از حیطه زندگی عادی انجام گیرد». در چنین شرایط بحرانی کرونایی که بیشتر خانوادهها و خصوصاً کودکان به فضای مجازی روی آورده و خود را در آن گم میکنند، بهتر است فصلی را هم برای انجام بازیهای سنتی خانگی از جمله بازی شطرنج داما، قورد قویون، دوز دوز، جوراب جوراب(جورابین) با رویکرد مردمشناسانه آن باز کنیم تا با بازگشت به گذشته خود از بازیهای فضای مجازی که تنها خود بازی کننده را در خلوت خویش درگیر میکند و در کنار آن سایر اخبار و اطلاعاتی که در عمل باعث شدهاند تا علایق خانوادهها به تحرکات ذهنی و فیزیکی و جسمی کاهش پیدا کند، به دور باشیم.
از این طریق است که با ملاحظه مبانی انسانشناختی مستتر در بطن بازیهای سنتی خصوصاً در توجه به حفظ سنتها و هویتهای فرهنگ بومی، میتوان علاوه بر تأمین سلامت جسمانی و فکری اعضا خانواده با ارائه اخلاق و رفتار خوب، نوعدوستی و محبت، تمرکز بیشتر برای امید به آینده را زمینهساز رشد تعالی فرد یا افراد را در شرایط فعلی، برای تقویت حافظه، افزایش سرعت انتقال، افزایش سرعت تفکر، افزایش مهارتهای شناختی، افزایش سطح تمرکز افزایش مهارت استقلال در تفکر و برنامهریزی تقویت و روح همبستگی و معنوی خانوادهها شد.
یادداشت از حسن سپهرفر؛ پژوهشگر مردمشناسی
انتهای پیام