امکان پیگیری بازسازی و مدیریت «بقیع» از سوی نهادهای مدنی

حجت‌الاسلام والمسلمین میرمحمدی، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه مفید، امروز، دهم خردادماه در نشست هم‌اندیشی «بقیع؛ نگین تراث اسلامی» که در بستر فضای مجازی برگزار شد، اظهار کرد: بعضی می‌پرسند که آیا می‌توان از منظر حقوق بین‌الملل برای احیای حق بقیع، دعوی حق کنیم، باید بگویم که این کار سختی است، اگرچه اقدام وهابیت در تخریب قبور بقیع از مصادیق جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی بوده، اما حقوق بین‌الملل در دهه‌های اخیر به این نتیجه رسیده و از اماکن مذهبی حمایت به عمل می‌آورد.

وی افزود: تخریب اماکن مقدس و مذهبی امروزه از دو حیث در دنیا ممنوع است، یکی از حیث حقوق بشر که بر آزادی‌های دینی تکیه می‌کند و یکی از حیث حقوق جنگ و تخاصم که حمله به مناطق عبادی و مذهبی در آن ممنوع است.

میرمحمدی اظهار کرد: برای جلب حمایت جوامع اسلامی از موضوع مهم بقیع، نباید از دولت‌ها انتظار داشت که از چنین موضوعاتی حمایت کنند، زیرا دولت‌ها به اندازه کافی درگیر مشکلات سیاسی هستند، مثلاً دولت ایران برای برگزاری حج با مشکل روبه‌روست و حاکمیت عربستان هم حدود 250 سال است که با جوامع شیعی مشکل دارد. لذا بهتر است این مطالبات از طریق نهادهای مدنی و مردم‌نهاد پیگیری شود.

این استاد حقوق بین‌الملل گفت: در سال 2012 در کشور مالت که جزیره کوچکی در دریای مدیترانه محسوب می‌شود، اقدامی برای حمایت از اماکن مذهبی حوزه دریای مدیترانه صورت گرفت که بسیار حائز اهمیت است. دولت مالت از کارشناسان سه دین یهود، مسیحیت و اسلام دعوت کرد تا درباره حفاظت از اماکن مذهبی منطقه مدیترانه که مرکز ادیان توحیدی است، بیانیه‌ای تنظیم کنند.

وی افزود: آن کارشناسان، بیانیه‌ای در هفت یا هشت بند تنظیم کردند و از همه مردم خواستند که گامی در حفط آثار ادیان ابراهیمی در حوزه مدیترانه بردارند. این اقدام به برگزاری کنگره‌ای در همان سال منجر شد که طی آن، مقاله‌هایی درباره لزوم حفظ اماکن مذهبی در سراسر دنیا به رشته تحریر درآمد، یک مقاله نیز به مکه اختصاص یافته بود.

میرمحمدی ادامه داد: در پایان این کنگره، پنج اصل برای حمایت از اماکن مذهبی مدیترانه صادر شد. اول، ارتباط اماکن مقدس با آزادی دینی و حقوق بشر، دوم، اهمیت اماکن مقدس برای تمام بشریت، سوم، حمایت از اماکن مقدس از جهت مادی و فرهنگی (یعنی به طور شایسته بازسازی و بازدید شوند)، سوم، بین اماکن مقدس و جوامع ایمانی مربوط، ارتباط برقرار شود. به عنوان مثال اگر یکی از مذاهب اسلامی مثل شیعه و اسماعیلیه به بقیع احترام ویژه دارند، باید احترام آن‌ها به رسمیت شناخته شود. چهارم، اماکن مقدس، متعلق به همه مذاهب باشند. برای مثال، بقیع متعلق به همه مذاهب اسلامی پذیرفته شود و اداره آن هم بر عهده همه گروه‌های اسلامی باشد.

وی در پایان گفت: چنین کنگره‌هایی برای حفظ اماکن مقدس جهان اسلام نیز می‌تواند برگزار شود تا در آن، درباره حق بازسازی و مدیریت قبرستان بقیع به دست همه گروه‌ها و مذاهب اسلامی، اتفاق نظر حاصل شود.