چهاردهمین شماره دوفصلنامه «علوم تربیتی از دیدگاه اسلام» منتشر شد

به گزارش ایکنا؛ چهاردهمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «علوم تربیتی از دیدگاه اسلام» به صاحب‌امتیازی دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: ««مدرسه صالح» کانون تحقق حیات طیبه با تأکید بر جامعه محلی»، «تحلیل و تبیین تاثیر مولفه‌های مدیریتی، ساختاری و نگرشی فرهنگ برتولید علوم انسانی در دانشگاه اسلامی: بررسی وضع موجود در دانشگاه پیام نور»، «تحلیل محتوای کتاب‌های بخوانیم، بنویسیم، و هدیه‌های آسمان ابتدایی (تألیف‌های جدید) بر اساس مؤلفه‌های شادی از منظر اسلام»، «بایسته‌های حکومت اسلامی در سیاستگذاری تعلیم و تعلم»، «آسیب‌شناسی تربیتی سطحی‌نگری در مواجهه با نمادهای دینی»، «ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه شهید مطهری»، «استعاره تربیتی سفر»، «تربیت معنوی و بایسته‌های معنویت‌گرایی در بینش، مَنِش و کُنِش رضوی‌(ع)»، «ارزیابی کاریزمای اساتید و نقش آن در برنامه‌درسی تجربه‌شده (مورد مطالعه: دانشجو-معلمان دانشگاه فرهنگیان)».

بایسته‌های حکومت اسلامی در سیاستگذاری تعلیم و تعلم

در چکیده مقاله «بایسته‌های حکومت اسلامی در سیاستگذاری تعلیم و تعلم» می‌خوانیم: «تعلیم و تعلم در هر نظام حکومتی نقش تعیین کننده ای داشته و حکومت موظف به سیاستگذاری در حوزه آموزش است. هدف از تدوین این مقاله، تبیین وظایف حکومت در زمینه آموزش از منظر اسلام با روش اجتهادی در رابطه با علوم مختلف است. علوم از حیث نفع و ضرر به چهار دسته علوم دینی، علوم مفید دنیوی، علوم بی فایده، و علوم مضر تقسیم می شوند. طبق آموزه های دین مبین اسلام، علوم دینی بیشترین منفعت را برای انسان ها به همراه دارند و از این جهت حکومت اسلامی موظف است زمینه تعلیم و تعلم این نوع از علوم را فراهم آورد. در ادامه نقش حکومت در رابطه با علوم مفید دنیوی و علوم بی فایده بررسی و حکم فقهی آن ارائه می شود. در پایان تعریف و حدود علوم مضر(ضاله) و حکم فقهی نقش حکومت در مورد آنها بررسی می شود.»

اصلاح شخصیت اخلاقی

در طلیعه مقاله «ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه شهید مطهری» آمده است: «اخلاق از جمله مهم ترین ابعاد شخصیت انسان و موضوع «شخصیت اخلاقی»، زیرشاخه‌ای از مباحث مطرح در روان‌شناسی اخلاق است. مسئله مهم از اینجا آغاز می ­گردد که آیا شخصیت اخلاقی، از قبل تولد شکل‌ گرفته و به‌صورت طبیعی در نهاد انسان قرار دارد یا خیر. اگر شکل‌دهی به آن اکتسابی است، چه عواملی در شکل‌گیری و اصلاح آن مؤثر است. اگر شخصیت اخلاقی به دلایلی دچار انحراف شد آیا امکان اصلاح در آن وجود دارد. باتوجه به اهمیت سؤالاتی از این قبیل، هدف پژوهش حاضر آن است که پس از بررسی دیدگاه شهید مطهری پاسخی برای این مسائل بیابیم.

روش انجام پژوهش، توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش تحلیل متن صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که برخلاف برخی از فلاسفه غربی که رویکردی تک بعدی نسبت به این موضوع دارند، شهید مطهری اندیشمندی جامع نگر بوده و بینشی وسیع و همه جانبه نسبت به مسائل دارد وی علاوه بر پذیرش موضوع ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی، همچنین آن را متأثر از عوامل گوناگونی نظیر سن، والدین، تهذیب نفس، وجدان، حکمت، ایمان، الگو‌پذیری و اختیار می‌داند. ازاین‌رو می‌توان ادعا نمود که دیدگاه وی در ارتباط با این موضوع از جامعیت ویژه‌ای برخوردار است.»

تربیت معنوی و بایسته‌های معنویت‌گرایی

در چکیده مقاله «تربیت معنوی و بایسته‌های معنویت‌گرایی در بینش، مَنِش و کُنِش رضوی‌(ع)» می‌خوانیم: «هدف پژوهش حاضر، تبیین رویکرد تربیتی امام رضا‌(ع) در عرصه معنویت دینی و بایسته‌های معنویت‌گرایی در نگرگاه ایشان بود. در این نوشتار ضمن تعریف مفاهیم نظری پژوهش (معنویت، معنویت دینی و تربیت معنوی)، نخست بنیادهای تربیت معنوی با نگرش دینی را مشخص کردیم. مهم‌ترین بنیادهای تربیت معنوی در بستر فرهنگی رضوی، وجود امر قدسی / خداوند، وجود روح و وجود فراطبیعت (جهان‌های برزخ و آخرت و عدم بسندگی و دلبستگی به جهان ماده) هستند. روش پژوهش در این مقاله، تحلیل محتوا بود و رویکرد قیاسی را ملاک مصداق‌یابی قرار دادیم. جامعه مخاطب، منابع روایی معتبر شیعی به‌گونه عام و روایات وارده از امام رضا (ع) به‌طور خاص بود که به بررسی درآمد. افزون بر این، اسنادی که به طرح و تبیین بایسته‌های معنویت دینی پرداخته‌اند، مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش، شیوه‌های تربیت معنوی رضوی بودند که در چهار مورد کلی دسته‌بندی شده و برخی از آن‌ها به موارد جزئی‌تر تقسیم شدند: 1ـ خداباوری‌/ خداگرایی (که دربردارنده مقوله‌های بینش‌محور و کُنش‌محور است)، 2ـ خوش‌بینی و مثبت‌اندیشی (مشتمل بر شیوه‌های خالق‌ محور و مخلوق‌محور)، 3ـ افزایش آستانه تاب‌آوری دربرابر تلخ‌‌کامی‌ها و 4ـ کم‌توجهی به دنیا. نتیجه‌ای که به‌دست آمد، انحصار حصول آرامش پایدار روحی در بستر معنویت دینی ازطریق توجه حداکثری به امر قدسی و فراطبیعی، کاربست عقلانیت دینی و استدلال‌گرایی، دیانت و پایبندی به آموزه ­ها و دستور کارهای شرعی در زیست دنیوی است.»