ثبت مسجد وکیل‌باشی ارومیه در فهرست آثار ملی کشور

جلیل جباری، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌غربی، در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌غربی، اظهار کرد: مسجد وکیل‌باشی ارومیه با شماره 32793 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

وی افزود: مراتب ثبت این مسجد تاریخی اخیرا از سوی علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به محمدمهدی شهریاری، استانداری آذربایجان‌غربی ابلاغ شده است. هنگامی که یک اثر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت می‌رسد برای حفاظت و نگهداری از آن از نظر قانونی، دست اداره‌کل میراث فرهنگی استان بازتر می‌شود.

جباری بیان کرد: در این صورت اگر فرد یا نهادی اقدام به تخریب یا تملک یک اثر تاریخی ثبت شده، کند اداره‌کل میراث فرهنگی استان دخالت کرده و با استفاده از قانون مانع این اقدام می‌شود.

گفتنی است، مسجد وکیل‌باشی در خیابان شهید باکری و در محله‌ای به نام وکیل‌باشی در بافت قدیم شهر ارومیه و در نزدیکی بازار و مسجد جامع ارومیه واقع شده  و معماری آن همانند اکثر بناهای منطقه آذربایجان با مصالحی چون سنگ و آجر از پی شروع شده و سقف آن به صورت تیر چوبی پوشش یافته است.

تزئینات نمای داخلی از قبیل طاق‌نماهای متعدد قوس پنج و هفت معمولی که به صورت طاقچه درآمده‌اند، محراب مسجد در گوشه جنوب‌غربی مسجد با تزئینات مقرنسی گچی کوچک و زیبا،  قرار دارد.

تزئینات خارجی بنا شامل سردر و ایوان بزرگ مسجد که به صورت قرینه‌سازی و همچنین مقرنس گچی زیر طاق و گلدسته‌های تزئینی (میل راهنما) بوده و از همه مهم‌تر وجود کاریز قدیمی در زیر مسجد با معماری منحصر به فرد و تامین کننده آب مصرفی اهالی محله وکیل باشی در گذشته از جمله ویژگی‌های بارز این بنا است.

با توجه به مصالح و معماری به کار برده شده در اثر قدمت آن متعلق به اوایل دوره  قاجار بوده که به دلیل وجود آجر نمای سه سانتی و کاشی‌کاری متأخر بر بدنه بنا و وجود کتیبه‌ای که مشخص کننده قدمت بنا باشد مورد ابهام است.

اثر به عنوان مسجد دارای کاربری وقفی بوده و از آن در مراسمات نماز جماعت یومیه و مراسماتی چون مجالس ترحیم و مراسمات اعیاد و عزاداری استفاده می‌شده که علاوه بر اینها در گذشته به دلیل دایر بودن کاریز سنتی شهر ارومیه که از زیر مسجد رد می‌شده، کاریز مشهور به (قیرخ‌ایاق) با معماری جالب زیر آن ساخته شده که متاسفانه کاربری قدیمی خود را از دست داده که تا چندی پیش به عنوان موتورخانه و امروزه به عنوان انباری مسجد استفاده می‌شود.