اجرای طرح سه‌ساله حفظ قرآن از رمضان 1400 / طرحی با چهار پیوست

به گزارش ایکنا؛ برنامه افق رادیو قرآن عصر امروز 27 دی‌ماه با حضور محمدمهدی بحرالعلوم، معاون آموزش مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه و مسئول دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم و با اجرای کارشناسی جواد نصیری به روی امواج این شبکه رادیویی رفت.

بحرالعلوم در ابتدای این برنامه به بیان پیشینه‌ای از طرح ملی حفظ قرآن کریم پرداخت و گفت: مقام معظم رهبری در سال 1390 مطالبه‌ای مطرح کردند که بر اساس آن باید 10 میلیون حافظ قرآن کریم در کشور تربیت می‌شد. بعد از این مطالبه پیش‌بینی می‌شد حرکت نهضت‌گونه‌ای شکل بگیرد که این‌گونه نشد.

وی افزود: در ادامه این مباحث، ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم در سال 1395 در شورای توسعه فرهنگ قرآنی شکل گرفت و اعضای آن نمایندگان دستگاه‌های فرهنگی و قرآنی کشور بودند. این ستاد در ابتدا تحت مدیریت شورای توسعه بود، اما از ابتدای سال 1398، مدیریت آن بر عهده سازمان اوقاف و امور خیریه گذاشته شد و در حال حاضر هم دبیرخانه این ستاد در مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف مستقر است.

بحرالعلوم به عملکرد این ستاد از ابتدا تاکنون اشاره و اظهار کرد: این ستاد تاکنون چند خروجی داشته است که یکی از آنها تهیه سند ملی حفظ قرآن کریم است؛ این سند دارای 27 راهبرد است و برای هر راهبرد هم اقدامات خاصی برای دستگاه‌های عضو ستاد تعریف شده است. در حال حاضر یک سال و نیم است وظایف هر کدام از دستگاه‌ها ابلاغ شده است که برخی اجرا شده و برخی دیگر هم در شرف اجرا است؛ در این بین، برخی از اقدامات نیز متوقف شده است.

وی با اشاره به اینکه یک گزارش اجمالی از این اقدامات تهیه شده است، تصریح کرد: برای اینکه این گزارش‌ها به جامعیت برسد و در ادامه تحلیل درستی از آن داشته باشیم، طرح پایش از دستگاه‌های عضو ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم را اجرا کرده‌ایم و از هفته آینده جلسات حضوری آن برگزار می‌شود. در تلاش هستیم تا پایان سال به یک نمای روشن از آنچه در کشور در مورد این اقدامات اتفاق افتاده است، دست پیدا کنیم. مهم این است که اقدامات با حضور نمایندگان دستگاه‌ها و با توجه به نقاط قوت همان دستگاه‌ها تعریف شده است. بنابراین نباید بهانه‌ای برای انجام ندادن اقدامات وجود داشته باشد، مگر اینکه موانع جدیدی شکل گرفته باشد.

معاون آموزش مرکز امور قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه اظهار کرد: در طرح پایش از دستگاه‌ها به هیچ عنوان به دنبال مچ‌گیری نیستیم، بلکه هدف تحلیل وضعیت است. در این پایش در مورد هر اقدام، بررسی‌های خاصی را به عمل می‌آوریم، اگر اقدامی اجرایی نشده باشد، به ریشه‌یابی دلایل آن می‌پردازیم.

بحرالعلوم در بخش دیگری از این گفت‌وگو به مشوق‌هایی که برای حفظ قرآن در دستگاه‌های مختلف تعریف شده است، اشاره کرد و گفت: مشکلی که این مشوق‌ها دارد، این است که اطلاع‌رسانی خوبی در مورد آنها صورت نمی‌گیرد. به عنوان مثال، در حال حاضر در نیروهای مسلح، مشوق‌های خوبی برای حفظ قرآن کریم در نظر گرفته شده است که عموم مردم از جزئیات آن اطلاع ندارند. سازمان اوقاف و امور خیریه نیز مشوق‌های خوبی برای حفظ دارد که اعطای کمک‌هزینه تحصیلی یکی از آنهاست و مشکل اطلاع‌رسانی در مورد این طرح نیز وجود دارد.

وی در ادامه در مورد ضرورت گفتمان‌سازی در زمینه حفظ قرآن کریم نیز بیان کرد: متأسفانه حفظ قرآن کریم جزء فرهنگ عمومی کشور نیست و این را باید پذیرفت؛ اگر چنین فرهنگی وجود داشت، لازم نبود مشوق‌های زیادی برای ورود به عرصه حفظ تعریف کنیم. شما به بحث عزاداری ایام محرم نگاه کنید، هیچ مشوقی نمی‌خواهد مردم خودجوش وارد این فضا می‌شوند؛ چرا اینگونه است؟ چون این موضوع در فرهنگ عمومی کشور شکل گرفته است. ما باید به جایی برسیم که حفظ قرآن به فرهنگ عمومی تبدیل شود.

مسئول دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم با تأکید بر اینکه تبدیل شدن حفظ قرآن کریم به گفتمان عمومی یک سری مولفه‌ها را می‌طلبد،‌ گفت: یکی از این مولفه‌ها پرداختن خواص به آن موضوع است. در حال حاضر، غیر از مقام معظم رهبری، در بین هیچ کدام از مسئولان کشور چنین گفتمانی را مشاهده نمی‌کنیم. واقعیت این است که خواص جامعه به سمت حفظ قرآن کریم نیامده‌اند. موضوع دیگر بحث فرهنگ‌سازی است، در بحث فرهنگسازی نهادهایی همچون رسانه ملی می‌توانند اثرگذار باشند که البته به این سمت نیامده‌اند. درست است رسانه ملی دو شبکه تخصصی در این زمینه دارد، اما در سایر شبکه‌ها در مورد حفظ قرآن تبلیغ شده است. آموزش و پرورش دومین نهادی است که می‌تواند در زمینه حفظ قرآن فرهنگ‌سازی کند. هر مقدار این دو به سمت قرآن حرکت کنند، جامعه تحت تأثیر قرار می‌گیرد و به سمت گفتمان‌سازی حرکت می‌کند.

وی در ادامه در پاسخ به این سوال که جامعه قرآنی چقدر تلاش کرده است تا عموم مردم یا خواص جوامع دیگر را به سمت قرآن بیاورد، گفت: این نیز یک واقعیت است. باید یک سوزن هم به خودمان بزنیم، چرا حافظان قرآن توانمندی‌های بیشتری در عرصه‌های دیگر کسب نکرده‌اند تا جامع‌تر باشند. البته ‌نسل‌های آینده حفاظ قرآن این خلاء را تا حدودی برطرف خواهند کرد، اما در حال حاضر وضعیت این است.

مسئول دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم در ادامه این گفت‌وگو در مورد آمار حافظان قرآن در کشور بیان کرد: واقعیت این است که آمار دقیقی نداریم، دقیق‌ترین آماری که در این زمینه وجود دارد، مربوط به سازمان دارالقرآن و آزمون اعطای مدرک تخصصی به حافظان است که البته خالی از اشکال نیست، اما قابل اعتمادترین آمار از تعداد حافظان است. برای اینکه به یک آمار واقعی از تعداد حفاظ برسیم، نیازمند یک سامانه جامع هستیم، بر همین اساس مقرر شده است تا از بودجه‌ای که برای ستاد در نظر گرفته شده، بخشی به راه‌اندازی سامانه جامع اختصاص یابد.

بحرالعلوم همچنین در مورد برنامه‌های ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم در آینده نیز بیان کرد: طرح سه ساله حفظ قرآن کریم که با عنوان بشارت تعریف شده است، یکی از برنامه‌ها است که مباحث آن طی سه سال پگیری خواهد شد و دستگاه‌های عضو ستاد برنامه‌های خود را بر این اساس طراحی می‌کنند. این طرح دارای پیوست‌هایی همچون آموزشی،‌ گفتمان‌سازی، پایش و نظارت و مشوق‌ها را همراه خود دارد و از رمضان سال 1400 اجرایی خواهد شد. با دستگاه‌های عضو ستاد، جلساتی برگزار شده و در ادامه نیز برگزار خواهد شد تا هماهنگی لازم برای این طرح صورت بگیرد. در این طرح، طی سه سال، پنج جزء آخر قرآن و آیات موضوعی در حد سه جزء با اولویت پنج جزء آخر آموزش داده خواهد شد. در زمینه کودکان نیز سوره‌های کوتاه و عبارات موضوعی قرآن کریم در نظر گرفته شده است. منابع مربوط به این موضوع هم قبلاً طراحی شده است.