جشنواره‌زده‌ایم/ با کرونا 10 سال را یک ساله پیمودیم
حمیدرضا مدقق؛ استاد دانشگاه در برنامه «شهر فرنگ» با سیدمحمدمجتبی حسینی؛ معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره «هنر در روزگار کرونا» در شبکه خبر گفت‌وگو کرد.
به گزارش ایکنا، حسینی در مصاحبه با برنامه شهر فرهنگ گفت: در طول یک سال گذشته فعالیت‌های هنری بسیار آسیب دیدند و این آسیب نمود خودش را در رویدادها و برنامه‌ها به طور کامل نشان داده است. برای مثال در حوزه تئاتر و نمایش، در سال 97؛ هفت هزار و 198 عنوان تئاتر و در سال 98؛ به 6 هزار و 414 عنوان تئاتر اجرا شده است که این کاهش عدد به خاطر شروع کرونا در آخر سال است و در سال 99 تعداد نمایش اجرا شده به عدد 1312 عنوان رسیده است. این نشانه‌ی روشنی از تاثیر کرونا بر تئاتر است و معادل همین اعداد هم در سایر بخش‌های هنری مانند موسیقی، هنرهای تجسمی و... به وقوع پیوسته است.
معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به سوال خبرنگار که کدام بخش‌ها بیشترین آسیب را از کرونا دیدند گفت: همه بخش‌های هنری به یک میزان آسیب دیدند؛ بخصوص در بخش آموزش‌های هنری. تمام نشانه‌ها و آثار حاکی از این است که میزان آثار و برنامه های هنری نسبت به سال‌های قبل بین یک و ششم تا یک و هفتم بوده است.
سوال دوم مجری برنامه درباره دلیل باز بودن رستوران‌ها و نبود فعالیت سالن‌های سینما و تئاتر بود که حسینی چنین پاسخ داد: موضوع اصلی به این دیدگاه بازمی‌گردد که ما هنوز نتوانسته‌ایم دیدگاه روشنی نسبت به هنر تبیین کنیم و هنر در این موضوع به عنوان یک سرگرمی تلقی شد؛ نه یک امر جدی و این آسیب از اینجا ناشی شد. در ماه‌های ابتدایی شروع کرونا توقف بیشتری وجود داشت و باید تدبیر سنجیده‌تری لحاظ می‌شد تا کار آغاز شود. دیدیم در نیمه دوم سال بسیاری از رویدادهای بزرگ هنری برگزار شد و از فضای مجازی بهره گرفته شد و توانست حتی جامعه مخاطبان خود را گسترش دهد. این اتفاق باعث شد این اطمینان در قواعد بهداشتی کشور دیده شود و فعالیت‌های هنری از ذیل مشاغل گروه 3 به گروه 2 منتقل شد.
وی در پاسخ به این سوال که در زمانی که شیوع کرونا کمرنگ بود و سالن‌های سینما و تئاتر با ظرفیت‌های محدود می‌توانستند فعالیت کنند، به چه علت امکان برگزاری کنسرت موسیقی فراهم نشد؛ گفت: در این زمینه دو موضوع با یکدیگر خلط شد؛ یکی اینکه کنسرت‌های موسیقی که مورد سنجش و داوری قرار می‌گرفت صرفاً موسیقی پاپ بود که طبیعتاً پرمخاطب ترین گروه‌های اجرایی موسیقی هستند و ازدحام بیشتری دارند. دوم اینکه برداشت اشتباه تصمیم‌گیرندگان امر بود که شرایط کنسرت‌های موسیقی را از سینما و تئاتر جدا می‌دانستند در صورتی که مقررات و قواعد برگزاری کنسرت با یک فیلم یا نمایش تفاوت زیادی ندارد. به طور مثال نوع موسیقی‌های کلاسیک، ردیف دستگاهی و نواحی به خاطر نوع اجرا و متخصص بودن و علاقه‌مند بودن مخاطبینشان شمار مخاطب کمتر و محدودتری نسبت به نوع موسیقی پاپ دارد. در کل ما موافق برگزاری کنسرت‌ها بودیم اما امکان آن اجرایی نشد.
مدقق، مجری این برنامه پرسید که با توجه به تداوم بیماری کرونا، سیاست استفاده از فضای مجازی برای ارائه آثار هنری تا چه اندازه جدی است و حسینی پاسخ داد: توسعه‌ی فضای مجازی نشان داد که می‌توان از این بستر استفاده‌های بیشماری کرد چه کرونا باشد و چه نباشد. افقی که برای یک دوره ده ساله تصور می‌شد به تعجیل در طی یک سال طی شد و دیدیم که این محدودیت به معنای از دست رفتن آفرینش هنری و یا مخدوش شدن ارتباط هنرمند و مخاطب نیست بلکه می‌تواند ظرفیت مخاطبان علاقه‌مندان هنر را افزایش بدهد. به طور مثال مخاطبین جشنواره موسیقی نواحی ایران که در سال‌های گذشته فقط به صورت حضوری بود بین صد تا 250 نفر بودند؛ در صورتی که در سال 99 که این جشنواره به صورت مجازی هم برگزار می‌شد بین سه تا چهار برابر افزایش مخاطب داشت.
معاونت هنری فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به کیفیت لازم در آموزشگاه‌های آزاد هنری که به صورت مجازی برگزار می‌شود افزود: شش هزار و 328 آموزشگاه در ایران داریم که پانصد هزار نفر دانشجو دارد. یکی از اقدامات انجام گرفته ضرورت صدور کارت صلاحیت تدریس برای مدرسین این آموزشگاه‌ها در تمام رشته‌ها است که در سال 99 حدود دو هزار کارت صلاحیت تدریس بر اساس آزمون‌ها صادر شده است. بنابراین کیفیت آموزش در آموزشگاه‌های رسمی امر بی‌کیفیتی نیست و یکی از دغدغه‌های جدی ماست.
حسینی در ادامه در پاسخ به این پرسش که حدود 25 هزار نفر در دانشگاه‌های سراسر کشور مشغول تحصیل در رشته‌های هنر هستند؛ این در حالی است که متاسفانه هنوز در کشور ما هنر یک شغل محسوب نمی‌شود و ما هنوز برای این تعداد از افراد، فضا و مکان مورد نیاز برای ارائه کارهای هنری نداریم؛ گفت: متأسفانه به دلیل نداشتن یک رصدخانه دقیق یا پیمایش هوشمند از وضعیت هنر ایران بخشی از مدیریت هنری به صورت اقتضایی و اجرایی است. الگوهای اقتصادی برای درآمدزایی هنری الگوهای فراوانی است که در دنیا تجربه شده و ما باید متناسب با شرایط خودمان آن را ایجاد کنیم. اما خیلی از راه‌هایی که در درآمدزایی و اقتصاد هنر مورد توجه است در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته است. بنابراین آموزش اولین راه درآمدزایی از هنر در ذهن هر هنرمند است. به خاطر همین منجر به توسعه دانشگاه‌ها، هنرستان‌ها و مراکز آموزش آزاد هنری و به همین ترتیب یک دور تکرار می‌شود. بنابراین فرصت رشد منابع انسانی باید به فرصت‌های دیگری که باید در اقتصاد هنر به آنها توجه کرد و راه‌های درآمدزایی به آنها پیوند بخورد و تبدیل به راه‌های جدید برای توسعه اقتصادی و رونق اقتصادی هنر بشود. اقتصاد هنر یکی از نزدیک‌ترین نمونه‌های اقتصاد مقاومتی است. امر درون‌زای برونگرایی است که با سرمایه اندک و دوره بازگشت کوتاه و ارزش افزوده بسیار می‌تواند تولید خلق ثروت کند.
مدقق در این بخش درباره کارآمدی جشنواره‌های برگزار شده و میزان کارایی آنها شد و حسینی پاسخ داد: در سال 97 با برگزاری 448 جشنواره و در سال 98 با برپایی 364 جشنواره به جشنواره‌زدگی مبتلا بوده‌ایم. جشنواره‌ها دو خاصیت استعدادیابی و ایجاد فرصت گفت‌وگو را فراهم می‌آوردند. در این میان جشنواره‌هایی برپا شدند که هیچ یک از خاصیت‌های برشمرده شده را نداشتند، علاوه بر این نهادهای دیگری هم هستند مانند شهرداری‌ها که برنامه و جشنواره‌های هنری برگزار می‌کنند که البته در برخی موارد مشورتی هم با ما انجام نمی‌شود.
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چشم‌انداز جشنواره‌های هنری در سال 1400 را بیان و تاکید کرد: در این راستا پژوهش‌های کاربردی و ارزیابی‌های مستمر داشتیم و جشنواره را به چهار دسته: الف، ب، ج و دال تقسیم‌بندی کرد. به شکلی که جشنواره‌های الف در دسته‌بندی قرار می‌گیرند که باید تقویت شده و استمرار داشته باشند، جشنواره‌های گروه ب باید به هدف خود نزدیکتر شوند، جشنواره‌های گروه ج نیازمند تغییر رویکرد هستند و بالاخره گروه دال باید حذف شوند. با این احتساب نظام جشنواره‌ای به خواص خود نزدیکتر شده و کارا می‌شوند.
موضوع دیگری که مدقق درباره آن از معاون وزیر پرسش داشت درباره رویکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره واگذاری برخی برنامه و رویدادهای به سازمان‌ها و نهادهای دیگر همچون شهرداری‌ها بود.
حسینی پاسخ داد: مدل‌های برگزاری برنامه‌های هنری به صورت استاندارد و مشخص در تمام دنیا وجود دارد اما در کشور ما 26 نهاد در حوزه کلان در چنین بخش‌هایی فعال هستند و ما دچار آشفتگی و انبوه دست‌اندرکاران هستیم که خود منجر به آشفتگی تصمیم‌گیری می‌شود.
وی با تأکید بر این موضوع که سیاست‌گذاری منحصر به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، ادامه داد: در بخشی از رویدادها به دلیل اهمیت برپایی آن نیز توسط وزارت خواهد بود اما بخش دیگری را می‌توان به بخش خصوصی واگذار کرد به عنوان مثال جشنواره نواحی در استان‌های مختلف برگزار می‌شود و دستگاه‌های استان می‌توانند در این راستا مشارکت کنند.
حمایت از بخش تِئاتر، بلاتکلیفی این حوزه در دوران کرونا سرفصل دیگری بود که در این گفت‌وگو مورد توجه قرار گرفت و حسینی از حمایت‌های مضاعف از گروه‌ها و توسط مرکز هنرهای نمایشی و انجمن هنرهای نمایشی سخن به میان آورد و افزود: 35 درصد کل اعتبار تئاتری معادل 6.5 میلیارد هزینه حمایت شده تا امیدآفرینی و ادامه کار این بخش را شاهد باشیم.
مجری در ادامه بسیار شفاف از حسینی پرسید شورای نظارت بر ساخت مجسمه و یادمان واقعا چه می‌کنند، چرا نصب و ساخت مجسمه‌های برخی از چهره‌های سرشناس مورد اعتراض است؟ و حسینی به مورد توجه قرار نگرفتن مصوبات شورا در این خصوص اشاره کرد و گفت: تمام تلاش‌ها برای احیای مصوبات و اجرای آن بوده تا تبدیل به آیین‌نامه اجرایی شود و شاهد ارتقای بیشتر کارها باشیم.
چرایی انحلال بنیاد آفرینش‌های هنری نیاوران سوال دیگری بود که پاسخ معاون وزیر صرفه‌جویی در برخی موارد و هزینه‌ها در عین انجام وظایف بود.
پرسش آخر این گفت‌وگو درباره مهمترین نیاز هنر امروز ایران از منظر سیاست‌گذاری بود که حسینی پاسخ مختصر «کوچ مدیریت هنری از نگاه اقتضایی و اجرایی به مدیریت راهبردی» را به آن داد.
گزارش از سجاد محمدیان
انتهای پیام
