نگاه فیلمسازان فلسطینی به اتفاقات تاریخی دقیقتر است

به گزارش ایکنا، در این جلسه موضوعاتی چون سینمای مستند فلسطین، نقد گونه‌شناختی سینمای مستند آوینی، تحول فیلمبرداری سینمای پس از انقلاب و استعمارستیزی در ژانر تاریخی سینمای ایران مد نظر قرار گرفت. در ابتدای جلسه رامتین شهبازی؛ دبیر نشست ضمن تبریک هفته هنر انقلاب و گرامیداشت سالروز شهادت شهید آوینی اظهار امیدواری کرد این جلسات بتواند منجر به اتفاقات خوب در هنر هفتم شود.

سیدعلی روحانی؛ مدرس دانشگاه، پیرامون سینمای مستند فلسطین و نقش آن در هنر انقلاب اظهار کرد: مدتی است در رابطه با سینمای فلسطین مطالعه می‌کنم. در این حوزه موفق به ارائه مقاله‌ای پژوهشی شده‌ام. این مقاله تنهاترین مقاله در این رابطه است بنابراین عزیزانی که می‌خواهند در این حوزه مطالعه دقیقتری داشته باشند می‌توانند به آن مطلب مراجعه کنند. در برنامه امروز تنها سینمای مستند را مد نظر داریم و سینمای داستانی را در فرصتی دیگر مورد توجه قرار می‌دهیم. برای همین فیلمسازانی مطرح خواهند شد که شاید بسیاری با آنها آشنایی نداشته باشند.

وی افزود: باوجوداینکه فلسطین ساختار اداری منسجمی ندارد ولی در جامعه عرب بیشترین آثار مستند فاخر مختص به هنرمندان فلسطینی است. فیلمسازان فلسطینی چند گروه هستند. عده‌ای در مناطق خودگردان مشغول کار هستند. عده‌ای دیگر در مناطق اشغالی فیلمسازی می‌کنند. گروه دیگر فیلمسازانی هستند که در اروپا و امریکا فیلم می‌سازند. درباره نگاه فلسطینی‌ها به خودشان یک نکته مهم وجود دارد آن هم اینکه نگاه آنها کاملاً متفاوت در این رابطه است، زیرا اکثر کارهای خارجی نگاهی دقیق به آنها ندارند، اما خود مستندسازان فلسطینی نگاهی دقیق به این حوزه دارند.

این کارگردان ادامه داد: سینمای فلسطین چهار دوره دارد. این دوره‌ها هم ربط مستقیم به تحولات خود دارد. دوره اول که دوران قبل از اشغال را شکل می‌دهد، بخش مهمی را تشکیل نمی‌دهد، چون جز یک یا دو کار تولید نشده است. دوره دوم به دوران اشغال مربوط می‌شود. در این زمان مبارزه به شکل مستقل توسط خود فلسطینی‌ها آغاز می‌شود و سازمان صاف هم در این رابطه شکل می‌گیرد. این سازمان با عملیاتی که انجام می‌دهد کنش را در اختیار می‌گیرد و مقابل اسرائیل می‌ایستد. دور سوم از سال 1968 آغاز می‌شود؛ زمانی که سازمان در کشورهای مختلف گسترش می‌یابد. در این ایام خانمی با نام «جدلا» واحد عکاسی در عمان راه‌اندازی می‌کند. این بخش برای اولین بار عکس‌های تکان‌دهنده‌ای را می‌گیرد. این خانم با دو فیلمساز فلسطینی که درس سینما را خوانده بودند آشنا می‌شود. این دو فیلمساز در تلویزیون اردن کار می‌کردند اما شور انقلابی که دارند به اتفاق «جدلا» شبکه‌ای را راه‌اندازی می‌کنند. این تیم در نهایت تصمیم می‌گیرد مستندسازی کنند. جالب است در ابتدا این باور در سازمان وجود دارد که آنها به عکاسی راضی بودند و با گسترش آن به فیلمسازی موافق نبودند اما وقتی تأثیرات را می‌بینند همراه گروه می‌شوند. اولین فیلمی که می‌سازند موضوعش درباره مبارزه است.

وی متذکر شد: اولین فیلم «به راه‌حل صلح نه بگویید» نام دارد که در سال 1978 ساخته می‌شود. این فیلم در رابطه با طرح صلحی بود که آمریکاییان ارائه داده بودند. لازم به ذکر است اسرائیلیان در آن مقطع دائم در حال فیلمسازی بودند و در کارهایشان می‌گفتند فلسطین سرزمین بایری بوده که اسرائیلیان آن را آباد کردند. اتفاق بعدی که رخ می‌دهد به‌واقع سپتامبر سیاه در اردن مربوط می‌شود. فیلمی ساخته می‌شود با نام «روح خون» ساخته می‌شود که جنایات حکومت اردن را در کشتار فلسطینی‌ها نشان می‌دهد. لازم به ذکر است فیلم‌هایی که در این ایام ساخته می‌شود در بلوک شرق با استقبال مواجه می‌شود. همچنین در این ایام 60 فیلم مستند و یک فیلم داستانی ساخته شده است که آثار مستند در جشنواره‌های خارجی با استقبال هم مواجه شده است.

پایان دوره سوم به دوره اشغال لبنان توسط اسرائیل هم‌زمان می‌شود مستندسازی ادامه پیدا می‌کند اما هم‌زمان با آن فیلم‌های داستانی نیز رشد پیدا می‌کند. در انتها امیدوارم در سینمای ایران به سینمای فلسطین بیشتر توجه شود، زیرا معتقدم در فیلم‌های فلسطینی چندان در کشورمان دیده نمی‌شود.

در ادامه این نشست فرشاد عسگری‌نیا؛ مدرس سینما مقاله خود را با موضوع دیدگاه‌های شهید آوینی  ارائه داد و اظهار کرد: درباره آوینی هم در زمان حیات و هم بعد از شهادت حرف‌وحدیث  بسیار زیاد است. برای مثال اخیراً مجموعه مستندی در رابطه با آوینی پخش شده که حواشی بسیاری هم در پی داشت. یکی از کسانی هم در این رابطه اعتراضاتی داشته داماد آوینی است. وی مدعی شده تصویر ارائه شده از او درست نیست. این نکته نشان می‌دهد بر آوینی به عنوان فیلمساز مهم باید مطالعه دقیقی شود.

وی ادامه داد: البته تصویرسازی درباره آوینی نباید به ورطه تقدس‌سازی از وی مبتلا شویم، چون راه درست این است که بتوانیم در بوته نقد پیرامون وی با توجه به ‌واقعیت حرف بزنیم. این مسئله بزرگترین امتیاز است. در همین رابطه ابتدا می‌خواهم مقدمه‌ای را در رابطه با وی مطرح کنم. سایت با نام آوینی راه‌اندازی شده که اقدام بسیار خوبی است و باید ادامه پیدا کند. در این سایت مجموعه فیلم‌های آوینی در یک بسته‌ای شامل 29 دی‌وی‌دی آماده کرده است. در این سایت نقد فیلم‌های جامانده از ایشان بیان شده است. برای مثال نقد وی به فیلم «عروس» ازجمله مطالب آورده شده در این سایت است. این نقد در زمان خود حاشیه‌های بسیاری را به وجود آورد. یکی دیگر از نقدهای وی پیرامون  فیلم سینمایی «هامون» است؛ نقدی که همانند نقد «عروس» با حاشیه‌های بسیاری مواجه شد.