حریت؛ تراز حیات و حکومت سالم + فیلم

به گزارش ایکنا، به مناسبت ایام ماه مبارک رمضان امسال، پای درس‌گفتار «گزیده‌هایی از نهج‌البلاغه» از زبان عماد افروغ، جامعه‌شناس و پژوهشگر حوزه دین نشسته‌ایم.

عماد افروغ در بیستمین قسمت این مجموعه با موضوع «ویژگی‌های احرار» ضمن اشاره به برخی از حکمت‌های نهج‌البلاغه، به تشریح دیدگاه حضرت امیرالمؤمنین(ع) در رابطه با مفاهیمی همچون دانش، حریت و آزادی پرداخت که مشروح آن را در ادامه می‌بینید و می‌خوانید.

در ادامه مباحثی که در رابطه با نهج‌البلاغه امیرالمؤنین(ع) ارائه شد، چند حکمت و کلمه قصار را برای امروز انتخاب کردم که تقدیم مخاطبان می‌کنم.

اولین حکمتی که بدان اشاره می‌کنم، حکمت 133 نهج‌البلاغه است. در این حکمت این‌گونه اشاره شده است که مردم دو دسته هستند، یک عده خود را می‌فروشند و عده‎‌ای خود را می‌خرند. آن‌هایی که خود را می‌فروشند، از خود واقعی، عزت و شرف انسانی دور می‌شوند، اما آن‌هایی که خود را می‌خرند، دارای عزت و شرف می‌شوند. ما باید به خود بنگریم که جزء کدام دسته هستیم.

امام علی(ع) می‌فرمایند: «دنیا گذرگاه عبور است، نه جای ماندن و مردم در آن دو دسته‌اند؛ یکی آنکه خود را فروخت و به تباهی کشاند و دیگری آنکه خود را خرید و آزاد کرد».

ما باید جزء کسانی باشیم که خود را ‌خریده و حر و آزاده می‌شویم، یعنی جایی که ما می‌توانیم خود را به ائمه(ع) نسبت داده و ایشان را الگوی خود قرار دهیم، همان حریت است. حریت تراز یک حیات سالم و حتی تراز یک حکومت سالم است. در یک حکومت هر چه احرار بیشتر باشند، آن حکومت امتیاز بیشتر و بهتری خواهد داشت و هرچه احرار یک حکومت کمتر بوده و مردم بیشتری در آن به رعیت و برده تبدیل شوند، این حکومت و حکمرانی در آن نمره قابل قبولی دریافت نمی‌کند.

حکمت دیگری که برای امروز برگزیدم، حکمت 175 نهج‌البلاغه است. است در این حکمت عبارت بسیار جالب و قابل تأملی بیان شده است که برای کسانی که اهل مقاومت، جهاد و زندگی معنادار هستند، معنای بسیاری دارد.

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «هنگامی که از چیزی می‌ترسی، خود را در آن بیفکن، زیرا گاهی ترسیدن از چیزی از خود آن سخت‌تر است».

بنده دو عبارت در رابطه با سردار شهید سلیمانی بیان می‌کنم که مربوط به حکمت‌هایی است که بدان‌ها اشاره شد. در مورد حکمت اول، شهید سلیمانی جزء کسانی بود که خود را خرید و در مورد حکمت دوم نیز ایشان از جمله افرادی بود که خود را در مخمصه انداخت، یعنی از هر چه ترسید، وارد آن شد که این مسئله می‌تواند درسی برای همه ما در تمامی شئون زندگی از جمله امور سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... باشد.

حکمت دیگری که برای امروز انتخاب کردم و مفهوم آن نیز بنده را خیلی مبهوت کرد، حکمت 205 نهج‌البلاغه است. مدت‌ها به دنبال این مسئله بودم که چرا ما هرچه می‌خوانیم، کمتر می‌دانیم تا اینکه به این حکمت از امیرالمؤمنین(ع) رسیدم.

حضرت امیر(ع) می‌فرمایند: «هر ظرفی با ریختن چیزی در آن پر می‌شود جز ظرف دانش که هر آنچه در آن جای دهی، وسعتش بیشتر می‌شود».

ظرف دانش به‌گونه‌ای است که هر چه داخل آن بریزیم، محدودیتی ندارد و همین که دانش انسان بیشتر می‌شود، گویی که ظرف دانش او نیز وسیع‌تر شده و این ظرف گنجایش دانش بیشتری پیدا می‌کند.