چرایی مشکل قاری‌پروری در چهارمحال و بختیاری/ مدرسه قرائت؛ راهکاری به‌صرفه

چهارمحال‌وبختیاری با وجود داشتن چهره‌های فراوان شاخص در مباحث قرآنی به‌ویژه حفظ و قرائت و نیز دارا بودن استعدادهای درخشان قرآنی در موضوع نخبه‌پروری قاریان قرآن کریم توفیق قابل توجهی کسب نکرده و تا کنون نام استان در هیچ یک از صحنه‌های مسابقات سراسری قرآن در سطح ملی یا بین‌المللی مطرح نشده است. با این حال در سال‌های اخیر ظهور چهره‌های نوجوان قرآنی از جمله محمدمهدی طادی، نخبه قرآنی استان و دانش‌آموز برگزیده مسابقات قرآن دانش‌آموزان در رشته قرائت تحقیق آینده بهتری را برای استان در این رشته نوید می‌دهد البته با این شرط که چرخه ناقص و ضعیف آموزش قرائت در استان که با فعالیت خودجوش تعداد معدودی از اساتید می‌چرخد و نیاز به هم‌افزایی و تقویت دارد، هر چه زودتر با همت قرآنیان استان و نهادهای متولی روان‌تر حرکت کند. قاریان قرآن کریم و استعدادهای درخشان قرآنی در گوشه و کنار استان از داشتن استاد تراز اول قرائت محروم‌اند و آنچه هدر می‌‌رود استعدادهای خاص و ناب قرآنی است که در این استان شکوفا نشده و یا از مسیر اصلی دور می‌شوند.

علی اسماعیلی، قاری ممتاز و چهره قرآنی برگزیده کشور در سال ۹۵ با برشمردن برخی عوامل رشد و اعتلای سواد قرآنی قاریان، معتقد است: راه‌اندازی جلسات تخصصی و سنتی آموزش قرآن، بهره‌گیری مؤسسات قرآنی از اساتيد زبده، افزايش تعداد محافل قرآنی در سطح استان، ارزش و اهميت قائل شدن به قاريان و حافظان استانی و استفاده از آن‌ها در محافل قرآنی، تشكيل جلسات هفتگی نقد و بررسیِ قرائت قاريان و تجلیل آن‌ها، حضور مسئولان در جلسات آموزش قرآن جهت ترغيب قاريان از جمله این عوامل هستند.

پیشکسوت قرآنی استان تأکید کرد: برای ارتقای سطح قاریان به مراحل بالاتر لازم است دوره‌های آموزشی در سطح عالی و با حضور اساتيد مجرب برگزار شود چرا که وقتی هيچ دوره آموزشی تخصصی برای قاریان وجود ندارد يا اگر دوره‌ای هست توسط افراد غيرمتخصص ارائه می‌شود، نمی‌توان انتظار موفقیت از آنان داشت. برنامه‌های قرآنی باید فنی‌تر دنبال شود، ما از حیث تئوری حرف برای گفتن بسیار داریم اما باید در حوزه علمی و عملی و تخصصی فعالیت کنیم، با همدلی می‌توانیم به مدارج عالیه قرآنی دست یابیم و یکی از را‌هکارها، بهره بردن قاریان از محضر اساتید قرآنی است.

قاری ممتاز استان افزود: قاریان ما مجالی برای نمایش و بروز هنر خود ندارند، باید فرصتی فراهم شود که قاری در حضور افراد باسواد قرآنی و اساتید متخصص صوت و لحن تلاوت کند چرا که تلاوت برای افراد عام رشد علمی قاری را به دنبال ندارد، بلکه قرائت برای خواص و نخبگان باعث ظهور استعداد و پی بردن به نقاط ضعف و قوت می‌شود.

روش تدریس قرآن در استان در غالب موارد به‌روز نیست

صادق حیدری، قاری و مرتل ممتاز و مدرس قرائت در استان نیز با اشاره به ضعف‌ آموزش قرائت و با یادآوری اینکه روش تدریس قرآن در استان ما در غالب موارد به روز نیست، اعتقاد دارد: اگر مربیان و اساتید قرآن روش تدریس نوین را فرا‌ بگیرند عملکرد موفق‌تری در ارائه یک تدریس ساده و آسان که سبب جذب و ماندگاری قرآن‌آموز در کلاس می‌شود، خواهند داشت. عدم شناخت مربی از شیوه‌های نوین تدریس قرآن سبب دلزدگی قرآن‌آموز می‌شود، حال آنکه در مباحث مختلف قرآن از جمله صوت و لحن، تجوید و ... روش تدریس علمی وجود دارد که اکثر مربیان از این روش‌ها بی‌اطلاع هستند.

وی با تأکید بر اینکه علم قرائت سختی‌های خاص خود را دارد، گفت: همین سختی‌ها سبب عدم اقبال مربیان قرآن برای یادگیری آن می‌شود چرا که بیش از ۴ سال باید در این وادی بیاموزند و برای اشراف بر الحان قرآن باید به تمام فنون موسیقی آشنا شوند. اکثر مربیان بر شیوه‌های قدیمی و سنتی اصرار می‌ورزند، نسبت به علوم روز موضع می‌گیرند و نه تنها خود را بی‌نیاز از فراگیری و به روز شدن می‌دانند بلکه به هر دلیل، در برابر روش‌های نوین تدریس مقاومت و جبهه‌گیری می‌کنند، که امیدواریم این تعصبات کمتر در عرصه آموزش قرآن به چشم بخورد.

دوره‌های تخصصی قرائت به‌ ندرت در استان تشکیل می‌شود

زهرا سلیمی، قاری قرآن، دارنده مدرک تخصصی درجه ۶ قرائت و رتبه نخست استان در چهل‌و چهارمین دوره مسابقات سراسری استان نیز معتقد است: در استان دوره‌های تخصصی قرائت به‌ندرت تشکیل می‌شود لذا سطح قرائت قاریان ارتقا نمی‌یابد حال آنکه استعدادهای فراوانی وجود دارند که اگر آموزش ببینند، قطعاً نام استان را در عرصه قرآنی کشور مطرح خواهند کرد؛ تا زمانی که ارتباط مداوم قاریان استان با اساتید تراز اول کشور برقرار نشود، پیشرفت مشهودی در این حوزه اتفاق نمی‌افتد، البته اساتیدی مانند مسعود داوری در زمینه شاگردپروری بسیار موفق هستند و بنده نیز به‌مدت دو سال از کلاس‌های این استاد برجسته بهره‌مند شدم اما در زمینه صوت و لحن تخصصی نیازمند یک استاد خانم هستیم که متأسفانه این امکان تا کنون برای بانوان قاری استان فراهم نشده است و معمولاً امکان سفر به دیگر استان‌ها برای بهره‌مندی از اساتید برای این بانوان وجود ندارد.

راهکارهای ارتقای قرائت قرآن در استان

حجت‌الاسلام والمسلمین ابوذر کارگر، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌ کل تبلیغات اسلامی استان در گفت‌وگو با ایکنا نیز با اشاره به اینکه در موضوع قرائت و صوت و لحن در استان ضعف وجود دارد، اظهار کرد: این مطالبه با سازمان دارالقرآن را مطرح کرده‌ایم که اعتبار جداگانه و ویژه‌ای برای تقویت سطح قرائت و تحقیق‌خوانی در استان دیده شود چرا که استعدادها و ظرفیت‌های خوبی وجود دارد.

وی با ذکر اینکه ارتقای قرائت در استان نیازمند کار ویژه است، ادامه داد: برای تحقق این مهم تمامی دستگاه‌های متولی از جمله تبلیغات اسلامی، ارشاد و اوقاف باید پای کار بیایند و برنامه‌ریزی اصولمند و تأثیرگذار در این حوزه داشته باشند؛ طی رایزنی با برخی اساتید استان نیز موانعی مانند اعتبارات و مکان مطرح شد، به‌ویژه در مبحث آموزش استعدادهای قرآنی و شناسایی و ارتقای سطح دانش‌آموزان نخبه در حوزه قرائت در شهرکرد و دیگر شهرها نیازمند فضایی مناسب و بدون نیاز به جابجایی‌های مکرر هستیم.

کارگر با ذکر اینکه ارتقای سطح قرائت استان باید معطوف بر نوجوانان و دانش‌آموزان مستعد قرائت باشد، افزود: قاریان بزرگسال و میانسال عموماً وقت و انگیزه کافی را برای ارتقای سطح قرائت ندارند و لذا می‌طلبد که تمرکز و سرمایه‌گذاری کار معطوف بر پرورش استعدادهای نوجوان قرآنی باشد تا در طی چندسال آینده شاهد بروز چهره‌های شاخص در زمینه قرائت باشیم.

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان بیان کرد: برخی نخبگان قرآنی نوجوان استان در شهرستان‌های مختلف شناسایی شده‌اند که می‌توانند برای آموزش متمرکز و اصولمند در قالب کارگا‌ه‌ها و زیر نظر یک استاد تحت آموزش قرار گیرند اما جمع‌آوری و هماهنگی این موضوع قدری دشوار، هزینه‌بر و زمان‌بر است.

کارگر بهترین و به‌صرفه‌ترین راهکار برای سرمایه‌گذاری و پرورش استعدادهای قرائت را راه‌اندازی مدرسه تخصصی قرائت دانست و توضیح داد: در این راستا استفاده از اساتید توانمند قرائت حائز اهمیت است و باید ظرفیت اعتباری برای این موضوع دیده شود، ضمن اینکه لااقل در شرایط کنونی استان ما از داشتن استاد تراز اول که به‌روزترین و تخصصی‌ترین مباحث قرائت و صوت و لحن را به قاریان علاقه‌مند آموزش بدهد محروم است و برای بهره‌مندی دائمی از حضور اساتید اعتبارات زیادی لازم است.

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان با بیان اینکه مدارس تخصصی قرائت در برخی مناطق کشور فعال هستند، ادامه داد: این مدارس به‌صورت هیئت امنایی اداره می‌شوند و محل‌های اعتباراتی مشخصی دارند لذا می‌توان از الگوهای موجود برای راه‌اندازی مدرسه تخصصی قرائت استفاده کرد، اتفاقی که برای استان لازم و ضروری است.

کارگر با تصریح اینکه دستگاه‌های فرهنگی و قرآنی می‌توانند متولی کار شوند، گفت: با هم‌اندیشی و هم‌افزایی این نهادها می‌توان اساس‌نامه‌ای برای مدرسه تخصصی قرائت تدوین کرد که وظایف نهادها مشخص شود و ضمانت‌های اجرایی داشته باشد، طی پیگیری‌های انجام شده این اراده لااقل از سوی مدیران فعلی برای تأسیس مدرسه قرائت وجود ندارد.

به‌نظر می‌رسد ارتقای سطح قاریان، پرورش استعدادهای قرآنی و تربیت قاریان متعهد، متخلق و متخصص در گام نخست نیازمند یک برنامه‌ریزی کلان است، اگرچه دارالقرآن الکریم طرح‌های متنوعی برای این مهم داشته و آموزش و پرورش نیز گام‌هایی برای شناسایی و پرورش استعدادها برداشته است اما شواهد امر نشان می‌دهد که این برنامه‌ها ناکافی بوده و یا تأثیر لازم را نداشته‌اند.