یادداشت
دلایل بیاساس بودن ادعای بروبیکر درباره قرآن
یکی از دلایلی که اثبات می‌کند ادعای‌های بروبیکر بیاساس است، نسخ خطی قرآنی کهن‌تر یا دست‌کم همزمان با مصاحف مورد استناد بروبیکر می‌باشد که عاری از هرگونه خطا و تصحیح هست. این مصاحف کهن که با متن قرآنی کنونی کاملا تطابق می‌کند، بهترین شاهدی است که نشان می‌دهد متن قرآن پیش از آنکه -به ادعای بروبیکر- دچار تصحیح شود، با قرآن کنونی برابر بوده و تصحیحاتِ انجام‌شده تنها برای اصلاح اشتباهات سهوی نسخه‌نگاران به وقوع پیوسته است.
امیرحسین فراستی، نویسنده کتاب «تحریف در دست‌نوشته‌های قرآنی» در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده به بیان نکاتی درباره این کتاب پرداخته است. متن این یادداشت در ادامه می‌آید:
کتاب «التحريف في المخطوطات القرآنية» یا «تحریف در دست‌نوشته‌های قرآنی»، به تحلیل انتقادی کتاب «Corrections in Early Qurʾān Manuscripts» یا «تصحیحاتی در دست‌نوشته‌های قرآنی نخستین» اثر خاورشناس آمریکایی، دانیل آلن بروبیکر (Daniel Alan Brubaker) می‌پردازد. وی که به گفته خود سابقه چندانی در مطالعات نسخه‌شناسی قرآن نداشته، پس از آشنایی با کیث اسمال (Keith Small)، منتقد آمریکایی‌تبار قرآن، ترغیب می‌شود تا به کشورهای مختلف سفر کند و دست‌نوشته‌های قرآنی را از نزدیک بررسی نماید تا تصحیحاتی را که در این نسخ خطی اتفاق افتاده به ثبت رساند. طبق ادعای او، تاکنون توانسته بیش از ده‌هزار مورد از تصحیحات رخ داده در دست‌نوشته‌های قرآنی را نشان دهد که تنها حدود سی نمونه را در کتاب نام‌برده آورده و آن را در سال 2019 میلادی منتشر ساخته است.
بروبیکر در مقدمه‌ای نسبتا طولانی از اهمیت مطالعه نسخ خطی قرآن می‌گوید و ادعا می‌کند از میان هزاران تصحیحی که تاکنون بِدان دست یافته، برخی موارد هیچ ارتباطی با آنچه بعدها در منابع قرائات قرآن آمده است، ندارد. این تصحیحات دست‌کم در پاره‌ای از موارد، نشان‌دهنده مقدار بیشتری از انعطاف‌پذیری در متن قرآن است که در منابع قرائات ذکر می‌گردد. وی همچنین این انعطاف‌پذیری در متن قرآن را با اجازه پیامبر اسلام(ص) می‌خوانَد و معتقد است مسلمانان تصحیحاتی در متن قرآن انجام می‌دادند تا نهایتاً به متن معیار امروزی -یعنی قرآن قاهره 1924 [معروف به مصحف امیری، به روایت حفص از قرائت عاصم] به تعبیر او- برسد.
پس از این مقدمه، بروبیکر تصاویری از مصاحف مخطوط کهن را به نمایش می‌گذارد که متن قرآن در آن‌ها با متن قرآنیِ در دسترس ما متفاوت است؛ با این تفاوت که آثار تصحیح برای سازگارسازی آن مصحف با متن معاصرِ قرآن به چشم می‌خورَد. نتیجه‌ای که بروبیکر از این پدیده می‌گیرد این است که متن قرآن برای چندین سده همچنان تثبیت‌نشده باقی مانده و این ویرایش‌ها همواره بر آن عارض می‌شده تا اینکه در نهایت به قرآن قاهره 1924 ختم شده است. شایان ذکر است که نویسنده افزون بر این، شماری از تصاویر مخطوطات قرآنیِ دچار تصحیح را در فضای اینترنت به اشتراک گذاشته و خوانندگان را به انتشار دیگر شواهد خود وعده می‌دهد.
از آنچه پیشتر گذشت به دست می‌آید بروبیکر در کتاب خود به شبهه تحریف در دست‌نوشته‌های قرآنی نخستین دامن زده است و می‌کوشد با استناد به شواهد مادی، این پدیده را اثبات نماید. اما روشی که برای این کار دنبال می‌کند عاجز از آن است که مقصود او را به اثبات رسانَد. در حقیقت، آنچه بروبیکر با نام تصحیح از آن یاد می‌کند، تنها اشتباهات نسخه‌نگاران این مصاحف است که به دست خود ایشان یا دیگر مسلمانانی که به مقابله نسخه مکتوب با نسخه اصل پرداخته‌اند، انجام شده است. این اشتباهات که امری بسیار متداول در هر دست‌نویس انسانی است، از هیچ ارزش علمی برخوردار نیست و هیچ اعتنایی به آن نمی‌شود.
توضیح بیشتر آن است که برخلاف ادعای بروبیکر، هرگز اثری از اجازه رسول خدا (ص) مبنی بر امکان تصحیح متن قرآن کریم از سوی مسلمانان در دست نیست. همچنین، هیچ‌یک از عالمان مسلمان نیز در گذر تاریخ به پدیده‌ای که بروبیکر آن را شایع توصیف می‌کند، کوچک‌ترین اشاره‌ای نداشته و از امکان تغییر عمدی مجاز در متن قرآن سخن نگفته‌اند. بنابراین، فرضیه انعطاف‌پذیری در متن قرآن هیچ مستندی ندارد. از این رو، تصحیحاتی که بروبیکر نشان داده است، از دو حال خارج نیست؛ یا تحریف عمدی قرآن است یا اشتباهات که ناسخان سهوا مرتکب شده‌اند.
احتمال اول اثبات‌شدنی نیست؛ چراکه اگر نسخه‌نگار مسلمان نباشد و بخواهد قرآن را از پیش خود تغییر بدهد، قطعا پس از او کسی آن مصحف مکتوب را خواهد خواند و متوجه اختلاف آن با دیگر مصاحف مخطوط در آن عصر خواهد شد تا خودش به تصحیح نسخه بپردازد یا آن نسخه مغلوط را در گوشه‌ای رها سازد که نه مورد اهانت واقع شود و نه دیگرانی با خواندن آن به گمراهی روند. حتی یک پادشاه بی‌دین نیز قادر به تغییر قرآن نبوده‌است؛ چه اینکه او حداکثر می‌توانسته چند ورّاق مزدور استخدام کند تا نسخه‌ای جدید از قرآن برای او بنگارند؛ اما هرگز نمی‌توانسته تمام مصاحف مخطوط در جهان اسلام را گرد آورَد و همه را آتش زند و آنگاه تمامی حافظان قرآن را نیز سر به نیست سازد و نهایتا نسخه مطلوب خود را در جهان اسلام گسترش بدهد.
در نتیجه، احتمال اول مردود و احتمال دوم -یعنی سهوی بودن اختلافات گزارش‌شده در مصاحفِ مورد استناد بروبیکر با قرآن کنونی- ثابت می‌شود. بر این اساس، تصحیحاتی نیز که در این مخطوطات گزارش شده، نشانگر وجود یک متن قرآنی معیار پیش از انجام تصحیح است که این تصحیحات به‌سوی سازگارسازی با آن متن معیار -و نه مصحفی که قرار است در آینده کتابت شود- پیش می‌رود. بنابراین، مصاحف مخطوط همواره با نسخه اصل مقابله و تصحیح می‌شده تا هرگز انحرافی از متن قرآنی اصیل رخ ندهد و تحریفی در این کتاب آسمانی اتفاق نیفتد.
دلیل دیگری که اثبات می‌کند ادعای‌های بروبیکر بیاساس است، نسخ خطی قرآنی کهن‌تر یا دست‌کم همزمان با مصاحف مورد استناد بروبیکر می‌باشد که عاری از هرگونه خطا و تصحیح است. این مصاحف کهن که با متن قرآنی کنونی کاملا تطابق می‌کند، بهترین شاهدی است که نشان می‌دهد متن قرآن پیش از آنکه -به ادعای بروبیکر- دچار تصحیح شود، با قرآن کنونی برابر بوده و تصحیحاتِ انجام‌شده تنها برای اصلاح اشتباهات سهوی نسخه‌نگاران به وقوع پیوسته است. در کتاب «التحريف في المخطوطات القرآنية» به تعداد بسیاری از این مصاحف -که برخی برای نخستین بار در جهان منتشر می‌شود- استناد شده تا شبهه تحریف در دست‌نوشته‌های قرآن را باطل سازد و این حقیقت را نشان دهد که قرآن کریم از نزول تا به امروز بی‌هیچ تغییری باقی مانده و به دست ما رسیده است.
انتهای پیام 
