تحلیلی بر خطاهای شناختی «عنکبوت مقدس»
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهرکرد با اشاره به اینکه مغالطه «علت جعلی» یکی از خطاهای شناختی فیلم عنکبوت مقدس است، گفت: نسبت دادن فساد اخلاقی و صفت زن‌ستیزی به فرهنگ ایرانی و اسلامی یک تحریف بارز شناختی و نسبت دادن بداخلاقی برخی ایرانیان یا مدعیان دینداری یا دینداران سطحی‌نگر به اصل فرهنگ ایران یا دین، تحریف حقانیت دین است.
عزیزالله مولوی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری درخصوص تحریفاتی که فیلم «عنکبوت مقدس» نسبت به فرهنگ دینی ایران انجام داده است، اظهار کرد: تحلیل فیلم‌های ایرانی راه‌یافته به جشنواره سالانه فیلم کن و وجودشناسی این جشنواره و دیگر جشنواره‌های بین‌المللی فیلم نظیر اسکار، ونیز، گلدن گلوپ، برلین و غیره این واقعیت غیرقابل انکار را آشکار می‌کند که معیار برنده شدن در این جشنواره‌ها سیاه‌نمایی، تعقیب راهبردهای سیاه‌نمایی و القای خودحقیرانگاری کشورهای اسلامی و به‌ویژه ایران است.
وی با ذکر اینکه جشنواره فیلم کن را باید تجمع براندازان جمهوری اسلامی در شهر کن پشت عنوان یک جشنواره فرهنگی هنری به حساب آورد، ادامه داد: در واقع از ظرفیت این جشنواره در جهت راهبرد انگاره‌های باطل‌سازی از ایران و هویت ایرانی و عرض اندام براندازان در پوشش سینماگران استفاده می‌شود و افرادی هم هستند که دانسته یا نادانسته در جهت تحقق این راهبرد، مزدوری می‌کنند.
هستی‌شناسی جشنواره فیلم کن
این مدرس حوزه و دانشگاه تأکید کرد: نشانه‌های روشنی وجود دارد که اثبات می‌کند جشنواره‌های بین‌المللی از این دست در خدمت تحقق سیاست‌های کلان سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی برای تحقق برنامه‌‌های نظام‌های سیاسی خاص هستند و چند شاهد و مصداق بر این گفته می‌توان مطرح کرد. نخست آنکه باید به ماهیت «فرهنگی» جشنواره‌ای شک کرد که بیشترین حمایت را از تولیداتی دارد که اتفاقا‌ً بیشترین توهین را روانه هسته مرکزی یک فرهنگ و تمدن اصیل و دیرپا و پرقدمت می‌کنند. درواقع، هر اثری بیشترین هجمه‌ها را به فرهنگ‌های غنی و اصیل بازنمایی کرده باشد، امتیاز می‌گیرد و بر صدر می‌نشیند. این جشنواره صراحتاً از هویت‌زدایی از یک فرهنگ اصیل و با ریشه در یک نشست با عنوان فرهنگی تقدیر می‌کند و این دلیل روشنی بر هنر به مزد بودن این جشنواره است.
مولوی با تبیین مصداق دیگری از رویکرد جشنواره فیلم کن مبنی بر خدمت به نظام‌های سیاسی خاص، گفت: قبل از انقلاب، ایران در بسیاری از این جشنواره‌ها هیچ جایزه‌ای کسب نمی‌کرد و این در حالی بود که هنرمندان ما از حیث هنری و فنی توانمندی‌های خاص خود را داشتند. ضمن اینکه در اظهارات هنرپیشه‌هایی که در این جشنواره و رویدادهای نظیر آن برنده می‌شوند، دیدگاه‌های حرفه‌ای و شگردهای علمی و هنری مدرن شنیده نمی‌شود بلکه صحبت‌ها و نگاه‌ها کاملاً سیاسی هستند.
عضو هیئت علمی دانشکده هنر و علوم انسانی فارسان بیان کرد: باید پرسید موضوع تورم یا تعمیر طبقه سوم یخچال در ایران چه ارتباطی با معیارهای علمی و تخصصی ارزشیابی یک اثر هنری دارد؟ کاملاً هویداست که معیار در این رویدادها، سخافت و مستهجن بودن و نیز القای بدبخت‌انگاری ایرانیان و سیاه‌نمایی اوضاع در یک گردهمایی توسط وطن‌فروشان است. همچنین معیار به تعبیر مقام معظم رهبری ارتجاعی بودن محتواست یعنی مرتجعان و سطحی‌نگران مزد و جایزه می‌گیرند، آنچنان که به تعبیر مولانا: «جاهلان سرور شدستند و ز بیم، عاقلان سرها کشیده در گلیم». عنکبوت مقدس فیلمی سرشار از خطاهای شناختی و منطق و ربط دادن همه چیز به هم در جهت فریب مخاطب است و ارزش تخصصی و هنری و فرهنگی ندارد.
آفت‌های فرهنگی سلبریتی‌زدگی در نسل جدید
وی بُعد دیگر فرهنگی در این مسئله را آفت سلبریتی‌زدگی و محورسازی سینماگران و ورزشکاران دانست و توضیح داد: از آنجا که اصلاح تلقی‌ها و شناخت‌ها یکی از مهم‌ترین رسالت‌های متولیان فرهنگ در جامعه است، باید این مطلب را به اصطلاح جا انداخت که الگوسازی از سینماگرانی که لایک‌خور بالایی دارند رفتاری منطقی نیست چراکه یکی از خطاهای پرتکرار، مغالطه «توسل به مرجع کاذب» است. این بدان معناست که اندیشه‌ها، رفتارها و ابراز احساسات و عواطف آدمی باید مستند به کارشناسان و افراد صاحب صلاحیت در زمینه‌های تخصصی باشد و قرآن کریم نیز در این باره در سوره مبارکه نحل می‌فرماید: «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ: یعنی اگر نمی‌دانید از اهل ذکر شامل علما و دانشمندان سؤال کنید».
مولوی ادامه داد: گروهی از این سینماگران و ورزشکاران و حتی اندیشمندان در حوزههای تخصصی و علمی با وجود نقشی که آثار فرهنگی از خود به جای می‌گذارند، شایستگی لازم را برای الگو شدن در ساحت‌های شناختی، احساسی و رفتاری ندارند. باید متوجه باشیم فلان ورزشکار صرفاً یک ورزشکار است و شاید در تجارت یا سبک زندگی مدل موفق و مؤثری نباشد بلکه پدر و مادرهای ما به مراتب از این ورزشکار یا آن بازیگر برای الگو واقع شدن در سبک زندگی به مراتب شایسته‌ترند.
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهرکرد دیگر خطای شناختی پرآسیبی که در الگوسازی سینماگران و ورزشکاران وجود دارد را «مغالطه منطقی» دانست و گفت: این مغالطه که به آن «ترکیب مفصل» نیز می‌گویند بدان معناست که دو مقوله جدا از هم را به هم بیامیزیم. اگر کسی فنون و ظرایف بازیگری و یا یک ورزش خاص را خوب بداند و به کار ببندد که در جای خودش قابل توجه و دارای ارزش آموزشی در زمینه‌های تخصصی باشد، الزاما‌ً به این معنا نیست که در دیگر حوزههای تخصصی و یا در سبک و سیره رفتاری و زندگی و یا در داستان احساسات و عواطف بجا و نابجا سزاوار الگو شدن باشد. لذا منطق حکم می‌کند که این دو مقوله را با یکدیگر آمیخته نکنیم.
مولوی تأکید کرد: وقتی مشاهده می‌کنیم که هنرپیشه یا ورزشکاری سگ یا گربه خود را می‌بوسد و آن را از فرزند عزیزتر می‌دارد، یعنی گرفتار احساسات نابجا و نارواست پس حتماً زیبندگی‌های لازم را برای مرجع شدن در زندگی ما ندارد ولو پرستیژ ظاهری او چشم‌ها را خیره کند. باید صراحتاً گفت که شماری از این سینماگران در حوزههای سیاسی، معرفتی، مدیریتی و اقتصادی از مصادیق ارتجاعند اگرچه به ظاهر ژست روشنفکری و کاربلدی و فهم بگیرند. گواه این سخن اظهارات متعدد چهره‌های سینمایی در خصوص وجود تعرضات و بی‌اخلاقی‌ها در این عرصه است.
عضو انجمن اخلاق کاربردی ایران با ذکر اینکه مغالطه «علت جعلی» خطای منطقی و شناختی سوم است که این خطا در محتوای فیلم عنکبوت مقدس هم دیده می‌شود، افزود: نسبت دادن فساد اخلاقی و صفت زن‌ستیزی به فرهنگ ایرانی و دین و اعتقادات مذهبی یک تحریف بارز شناختی است. نسبت دادن بداخلاقی برخی ایرانیان یا مدعیان دینداری یا دینداران سطحی‌نگر به اصل فرهنگ ایران یا دین، تحریف جریان حقانیت دین است.
تعمیم‌های ناروا و شتابزده فیلم عنکبوت مقدس
مولوی با طرح این پرسش که کدام جزء از دین از انواع فساد حمایت کرده و فاسدان را مورد حمایت قرار داده است؟ بیان کرد: اولیا و انبیای الهی و پیشوایان دینی در طول تاریخ در راه فسادستیزی جان دادند. القائات تحریف شده و انگاره‌های شیطانی در فیلم عنکبوت مقدس به روش هنرمندانه‌ای به مخاطب القا می‌شود که باید هشدار داد و هوشیار بود و اعدام شخصیت محوری فیلم توسط حاکمیت دینی خط بطلانی بر این نگاه در فیلم است که تلاش می‌کند بگوید بین فساد و دین رابطه وجود دارد.
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهرکرد تأکید کرد: اولین و جدی‌ترین اقدام فرهنگی اصلاح این تلقی است که سلبریتی‌ها و ورزشکارانی را که بعضاً در مدیریت زندگی شخصی خودشان درمانده‌اند، صرف گرفتن لایک‌های پرشمار نباید مرجع رفتاری در زندگی خود قرار دهیم.
مولوی با اشاره به آیه «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ» (عبس/۲۴)، بیان کرد: امام باقر(ع) در توضیحی ذيل آيه فرمودند: «انسان بنگرد كه علم و شناخت خود را از چه كسى مى‌گيرد» و لذا طعام را شامل طعام معنوى نیز می‌دانند. مدل‌ها و الگوهای رفتاری در زندگی همان طعام‌های معنوی هستند که در اینجا موضوع بحث ناظر بر سینماگرانی است که نه دانش تخصصی در هنر دارند و نه به اصول اخلاق حرفه‌ای در فعالیت‌های فرهنگی هنری خود پایبندند و لذا این بیان نباید ما را گرفتار خطای شناختی تعمیم ناروا کند. تعمیم‌های ناروا و شتابزده‌ای که در فیلم عنکبوت مقدس نیز به چشم می‌خورد و روحیه زن‌ستیزی و تحلیل سطحی یک شهروند روان‌پریش به ظاهر مذهبی به کل فرهنگ ایرانی سرایت داده می‌شود.
وی در پایان گفت: نباید از قدرشناسی و ادای احترام به ساحت هنرپیشگان متعهد قدیم و جدید میهن عزیزمان غافل شویم که در جای خود با خلق آثار فاخر هنری نقش جدیدی از هنر متعهد را در ایران و جهان رقم زدند.
انتهای پیام
