تلاش مسجد المتقین برای ترسیم دلتنگی جاماندگان اربعین + صوت

عبادات و فرایض، افزون بر جنبه فردی و تأثیری که در دگرگونی روحی، فکری، اخلاقی و رفتاری افراد به‌جای می‌گذارند، به‌نوعی با مسائل اجتماعی و حقوق جمعی آن‌ها نیز در ارتباط هستند. راهپیمایی اربعین نمونه‌ای از پدیده‌ای تمدن‌ساز با ظرفیت‌ها و فرصت‌های بسیاری در ابعاد مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی است که هرچند به ابعاد فردی، عبادی و معرفتی آن کمابیش توجه شده است اما به ابعاد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن‌ها و جایگاه و ظرفیت‌هایشان در مسیر تحقق تمدن اسلامی و تعمیق معارف دینی در جان مسلمانان، توجه زیادی نشده است. اربعین از این منظر، صرفاً یک آیین مذهبی و درون دینی نیست؛ بلکه باید آن را مانند آیینی انسانی(فراملیتی، فرامذهبی و حتی فرا دینی) برشمرد که ظرفیت‌های پیدا و پنهان آن می‌تواند در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی در برابر تمدن غرب قرار گیرد. به همین مناسبت سوگواره هنری اربعین همه‌ساله به مناسبت راهپیمایی اربعین سالار شهیدان از سوی مسجد المتقین تهران برگزار می‌شود.

در همین راستا سالار شفائی، دبیر اجرایی پنجمین سوگواره اربعین در گفت‌وگو با ایکنا ضمن تشریح چگونگی شکل‌گیری این سوگواره از تاریخچه مسجدالمتقین سخن به میان آورد و گفت: مسجدالمتقین در محله صدر منطقه 3 تهران قرار دارد. محله صدر با یک بافت سنتی و متراکم بالغ بر 45 شهید در دوران انقلاب و دفاع مقدس تقدیم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کرده است. مجموعه مسجد المتقین در سال 95 تصمیم گرفت تا در حوزه اربعین از ظرفیت زواری که به کربلای معلا مشرف می‌شوند برای نشر فرهنگ شهدا استفاده کند تا این زائران زیارتی به نیابت از شهدای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران انجام دهند.

شفائی افزود: در همین راستا تصاویر شهدا را در قطعات کوچکی طراحی و چاپ کردیم و در اختیار زوار راهپیمایی اربعین حسینی قرار دادیم تا این تصاویر را به کوله‌پشتی‌های خود نصب کنند و در این سفر همراه خود داشته باشند. کسانی که تصویر شهدا را بر روی کوله‌پشتی خود نصب کرده بودند تصاویری از این اتفاق برای ما ارسال می‌کردند لذا مجموعه مسجد المتقین در کنار این موضوع مشاهده کردیم که این زوار حسینی یک تصاویر دیگری هم از زیبایی‌های راهپیمایی اربعین و ترسیم فضای اعجازانگیز که در حوزه اربعین وجود داشت، تهیه کردند و در اختیار مسجد قرار دادند لذا تصمیم گرفتیم بر روی این محور نیز کاری انجام دهیم و بنا شد تا این تصاویر را داوری کنیم.

دبیر اجرایی پنجمین سوگواره اربعین ادامه داد: مجموعه مسجد المتقین از ظرفیت‌های افراد شاخص محل که می‌توانستند در این زمینه کمک‌ حال این ایده باشند، استفاده کرد. عکاس روزنامه ایران و یکی از منتقدین سینما که در محله صدر سکونت داشتند و چند نفر کارشناس دیگر که شرایط خوبی برای قضاوت و داوری تصاویر داشتند نیز به هیئت‌ داوران اضافه کردیم و تمامی این مراحل داخل شبستان مسجد المتقین انجام شد یعنی ما کاری را خارج از مسجد انجام ندادیم. از دبیرخانه سوگواره هنری اربعین، پیگیری و اجرا تا فرآیند اختتامیه همه و همه داخل مسجد المتقین انجام شد. سال اول را ما به این شکل طی کردیم، سال دوم تصمیم گرفتیم این اتفاقی که در یک محل افتاده است را بسط دهیم. محور این کار یک مسجد و گروه دبیرخانه نیز محدود است اما می‌توانیم این کار را در سطح منطقه گسترش دهیم برای همین منظور تبلیغات خود را افزایش دادیم و رشته‌های دیگری به غیر از عکاسی به این سوگواره اضافه کردیم.

ملی شدن سوگواره هنری اربعین

وی در ادامه درباره اضافه شدن رشته‌های متون ادبی(دل نوشته و خاطره و شعر)، فیلم و عکس(فیلم کوتاه، نماهنگ، عکس) به سوگواره هنری اربعین گفت: در سال دوم مبحث دل نوشته را به سرشاخه متون ادبی اضافه کردیم همین‌طور فیلم کوتاه و نماهنگ را به سرشاخه فیلم و عکس سوگواره هنری اربعین اضافه کردیم. بر همین اساس از کل منطقه فیلم و تصاویر و تولیدات مناسبی در حوزه اربعین برای ما ارسال شد و با ظرفیت داورانی که از قبل داشتیم مراسم اختتامیه‌ای برای منتخبین آثار ارسالی برگزار کردیم. در سال سوم و چهارم مشاهده کردیم که کار پتانسیل این را دارد تا در گستره ملی گسترش یابد به همین منظور پوسترهای سوگواره هنری اربعین را از طریق خبرگزاری‌ها و شبکه‌های اجتماعی میان مردم پخش و در حد بضاعت خود تبلیغات کردیم.

دبیر اجرایی پنجمین سوگواره هنری اربعین تصریح کرد: در سال سوم حدود 700 اثر در تمامی رشته‌ها به دست ما رسید. این آثار را داوری کردیم و اختتامیه وزین‌تری برگزار شد. به هر ترتیب سوگواره هنری اربعین سال به سال ارتقا کیفی پیدا کرد. در سال گذشته که محدودیت‌های کرونایی کمتر شده بود و به تعداد محدودی مجوز سفر اربعین صادر شده بود از این فرصت استفاده کردیم و با توجه به عدم برگزاری همگانی راهپیمایی اربعین حسینی(ع) و همسو با منویات مقام معظم رهبری مبنی بر به تصویر کشیدن حسرت و دلتنگی جاماندگان اربعین، از ابزار هنر برای ترسیم این دلتنگی و حسرت بهره‌گیری کردیم. این موضوع بستری شد تا از روضه‌های خانگی و مراسمی که به‌صورت محدود در شهرها و روستاها برگزار می‌شود، تولیدات هنری مانند عکس و فیلم کوتاه، دل نوشته و خاطره را دریافت کنیم.

 شفائی افزود: در سال گذشته یک بخش ویژه تحت عنوان کودک و نوجوان در رشته شعرخوانی و نقاشی به این سوگواره اضافه کردیم. نکته جالب کار این است که در بخش کودکان هیچ اثری در ارزیابی و داوری وارد نشد بلکه از همه آثار ارسالی به این سوگواره تقدیر کردیم. شاید تقدیر ما محدود و در حد وسع خودمان بود اما با خانواده این کودکان تماس گرفتیم و اعلام کردیم امکان دعوت تمامی عزیزان به دلیل محدودیت مکان وجود ندارد و از خانواده‌ها خواستیم تا از جانب ما هدیه‌ای برای فرزند خود تهیه کنند و به رسم یادبود به فرزند خود تقدیم کنند.

دبیر اجرایی پنجمین سوگواره اربعین در ادامه از چگونگی بین‌المللی شدن این سوگواره نیز سخن به میان آورد و گفت: سال 1400 که چهارمین سوگواره هنری اربعین با وسعت بیشتری در گستره ملی بنا داشت برگزار شود تصمیم گرفتیم تا پوستر سوگواره را به زبان عربی ترجمه کنیم. از هم‌محله‌ای‌هایی که به سفر زیارتی اربعین اعزام می‌شدند، خواهش کردیم تا پوستر سوگواره اربعین را به همراه خود برده و به زائران حسینی سایر کشورها که در راهپیمایی اربعین شرکت می‌کنند برای پیوند میان ملت‌ها ارائه کنند. از طریق شبکه‌های اجتماعی نیز همین کار را پیگیری کردیم و پوستر خود را به زبان عربی منتشر کردیم و حدود 150 اثر از 5 کشور عراق، عربستان، کویت، نیجریه و روسیه دریافت کردیم. آثار این 30 شرکت کننده از کشورهای یاد شده فاخر بودند.

وی ادامه داد:‌ نکته‌ای که در این میان وجود داشت این بود که سوگواره هنری اربعین کاملاً آماتوری است که افراد حرفه‌ای نیز می‌توانند در آن شرکت کنند اما در بخش بین‌الملل هنرمندان حرفه‌ای از کشورهای مختلف در این سوگواره شرکت کردند. بر همین اساس از داورانی که در این حوزه فعال بودند دعوت کردیم تا داوری این آثار بین‌المللی را بر عهده گیرند در نتیجه از آقایان سعید محمود از میراث فرهنگی و استاد احمد بابایی برای بخش شعر دعوت کردیم تا در بخش داوری سوگواره حضور داشته باشند.

برگزاری سوگواره اربعین به‌صورت مردمی

وی با بیان اینکه این سوگواره به‌صورت کاملاً مردمی و بدون حمایت مالی ارگان‌ها و نهادها برگزار می‌شود، تصریح کرد: تمامی فعالیت‌ها به‌صورت خودجوش و دلی انجام شد چراکه کار برای حضرت سیدالشهدا(ع) بود و همه عزیزانی که در فرآیند داوری و ... شرکت داشتند بدون دریافت هزینه‌ای این کار را انجام دادند. در اختتامیه سال گذشته آقای اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دعوت بودند که به دلیل سفر کاری معاون هنری خود را به مراسم فرستادند و پیامی برای این سوگواره ما دادند البته از مسئولان شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی کشور، سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در اختتامیه سوگواره شرکت داشتند. شاید خیلی نتوانستیم حمایت خاصی از طریق مسئولان جذب کنیم چون علاقه‌مند بودیم وجهه مردمی و خودجوش این سوگواره حفظ شود. بنا داریم که امسال سوگواره اربعین در سطح بالاتری برگزار شود و از افتتاحیه پنجمین سوگواره اربعین این کار را انجام خواهیم داد.

شفائی همچنین به سایر برنامه‌های فرهنگی و مذهبی مسجد المتقین نیز اشاره کرد و گفت: این مسجد که در محله صدر واقع شده است یکی از مساجد قدیمی و فعال منطقه و پایتخت است و ما در طول سال یک سری برنامه‌های فرهنگی و هنری داریم که شاید به وزن و جنس سوگواره هنری اربعین نباشد تا در گستره ملی برگزار شود اما در حد محله خودمان در اعیاد غدیر و قربان و مراسم و مناسبات ملی مذهبی جشنواره‌ها و رویدادهایی داریم که گستره آن محلی است ولی فعالیت برای اربعین که یک کار شاخص است و بر همین اساس هم بود که دبیرخانه سوگواره هنری اربعین در مسجد المتقین شکل گرفت.

شفائی گفت: از سال گذشته در حوزه بین‌الملل ورود کردیم و نکته حائز اهمیت این است که در تمامی پوسترها به برگزاری سوگواره هنری اربعین توسط مسجدالمتقین اشاره داریم و هیچ‌گونه فخرفروشی برای ملی و یا بین‌المللی بودن آن نمی‌کنیم و تلاش داریم که فقط در حوزه انتشار این پوستر ظرفیت‌های تبلیغاتی را جذب کنیم و بتوانیم افراد فراوانی را به این حرکت مردمی جذب کنیم تا تصویر صحیحی  از اربعین را نشر دهند.

دبیر اجرایی پنجمین سوگواره اربعین در پایان گفت: راهپیمایی اربعین حسینی مقدمه‌ای برای ظهور است و باید همه باهم تلاش کنیم تا فرهنگ‌سازی مناسبی در این زمینه صورت گیرد و کاری که ما در این مسجد انجام می‌دهیم این است تا به سهم خودمان بتوانیم رویداد عظیم و اعجازانگیز اربعین حسینی را برای افرادی که به هر طریقی امکان مشرف شدن نداشتند یا ابعاد این راهپیمایی عظیم را نتوانستند درک کنند، به تصویر بکشیم.‌ امیدواریم که همه مردم در راهپیمایی اربعین شرکت کنند تا شاهد اتفاقات بهتر در حوزه فرهنگ‌سازی اربعین رخ دهد.

یادآوری می‌شود پنجمین سوگواره اربعین با موضوعات «اربعین و ظهور منجی»، «زیبایی‌های راهپیمایی اربعین»، «اربعین و جهاد تبیین» و «اربعین و پیوند ملت‌ها» در رشته‌های متون ادبی(دل نوشته و خاطره و شعر)، فیلم و عکس(فیلم کوتاه، نماهنگ، عکس)، رسانه‌های نو(پادکست، موشن گرافیک) و کودکان(شعرخوانی، مداحی، نقاشی) توسط مسجدالمتقین برگزار می‌شود. مهلت ارسال آثار تا چهارم مهرماه است. علاقه‌مندان می‌توانند از طریق پیام‌رسان‌های بله، واتساپ و تلگرام به شماره 09392005992 آثار خود را ارسال کنند.