زن‌ستیزی با سیره فاطمه(س) همخوانی ندارد

حجت‌الاسلام علی غلامی، عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان با بیان اینکه صحبت کردن از حضرت فاطمه زهرا(س) مثل تمامی اهل بیت(ع) باید هدفمند باشد، اظهار کرد: فاطمه(س) همچون پدر، همسر و فرزندانش عامل وحدت است، چنانکه می‌فرماید: «وَ طَاعَتَنَا نِظَاماً لِلْمِلَّةِ، وَ إِمَامَتَنَا أَمَاناً مِنَ الْفُرْقَة؛ پیروی از ما باعث می‌شود که دین ساختاری نظام‌مند پیدا کند و امامت و رهبری ما امان و پناهی برای تفرقه و آشفتگی امت اسلام است.» بنابراین، در ایام فاطمیه نویسندگان و سخنرانان باید از هر گونه گفتار و رفتاری که به وحدت مسلمانان آسیب می‌زند، پرهیز کنند.

وی افزود: هر کس در ایام فاطمیه به اختلافات، کینه و دشمنی در میان امت اسلام دامن بزند، از مرام فاطمی فاصله گرفته است. البته این موضوع، هیچ منافاتی با بیان واقعیت‌های تاریخی و اعتقادی، با متانت، منطق، حکمت، استدلال و روشنگری ندارد و در عین حال، مرام و مذهب پیروان همه مذاهب اسلامی نیز محترم و مصون از توهین و بی‌احترامی باشد.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه ما راه صحیح پیامبر(ص) را از فاطمه(س) می‌آموزیم، گفت: بسیاری افراد از پیامبر(ص) سخن گفته‌اند و بر پرچم داعش، نام ایشان نقش بسته، اما آیا راه داعش، طالبان و فرق انحرافی راه پیامبر(ص) است؟ بنابراین، ما راه فاطمه(س) را برای دستیابی به مسیر اصیل و درست پیامبر(ص) انتخاب می‌کنیم.

نگاه متحجرانه به زن با اسلام همخوانی ندارد

وی با اشاره به شعار «زن، زندگی، آزادی» بیان کرد: نگاه به فاطمه(س)، زینب(س) و زنان خاندان اهل‌ بیت(ع) در این دوران برای ما راهگشاست، یعنی نباید مثل برخی نگاه متحجرانه به زن داشته باشیم، مانند طالبان که حضور زنان در مجامع علمی را ممنوع کرده یا جریانی مثل بوکوحرام که در بعضی از کشورهای آفریقایی وجود دارد، بسیار زن‌ستیز است و حقوق طبیعی زنان را از آنها سلب می‌کند. این نگاه‌های متحجرانه با سیره پیامبر(ص) و حضرت فاطمه(س) همخوانی ندارد. نسبت‌هایی مثل ضعیفه بودن یا ضعف عقلی هم که به زنان می‌دهند، با مبانی عقلی و دینی سازگاری ندارد.

غلامی ادامه داد: یک رویکرد منحرف دیگر هم نگاه مدرن است که از سوی غرب آمده و تجددگرایان آن را مطرح می‌کنند. این نگاه نیز زن را ابزاری در دست تجار، بازرگانان و سیاستمداران قرار می‌دهد و این هم با راه و مرام فاطمه(س) فاصله دارد. بنابراین، باید الگوی سومی در برابر دیدگاه متحجرانه و دیدگاه مدرن، متجدد و غرب‌گرا داشته باشیم و آن، مسیر فاطمه(س) است. فاطمه(س)، زینب(س) و تمام زنان جهان اسلام می‌توانند به‌عنوان یک انسان حضوری فعال در عرصه اجتماعی داشته باشند، در عین حال که نقش اصیل خود را که نقش مادری و همسری است، ایفا کنند.

وی اضافه کرد: تا وقتی زن در چهارچوب خانه است، چون با همسر خود ارتباط دارد، بحث جنسیت مطرح است، اما وقتی از خانه بیرون می‌آید، گویا جنسیت خود را در خانه گذاشته و بیرون آمده و به‌عنوان انسانی متین، فعال و هدفمند، بدون توجه به جنسیت و با ویژگی‌های انسانی در جامعه فعالیت می‌کند.

صدق و راستی؛ کلید حل مشکلات اجتماعی

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ویژگی‌های حضرت زهرا(س) به لحاظ فرهنگی و اخلاقی برای جامعه ما راهگشاست، گفت: برای مثال، می‌توان به صدق و راستی اشاره کرد که کلید حل بسیاری از مشکلات اجتماعی است و اگر مسئولان نسبت به مردم، مردم نسبت به مسئولان و آحاد مردم نسبت به یکدیگر صدق و راستی را رعایت کنند، قطعا جامعه روی آرامش، نجات و رستگاری را خواهد دید. امیرالمؤمنین(ع)‌ در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «فَلَمّا رَأَی اللهُ صِدقَنا اَنزَلَ بِعَدُوِّنَا الکَبتَ وَ اَنزَلَ عَلَینا النَّصر؛ هر گاه خدا صدق نیت ما را دید، یاری خود را بر ما فرو فرستاده و دشمنان ما را شکست می‌داد.» در روایت است که عایشه، همسر پیامبر(ص) ارتباط خوبی با حضرت زهرا(س) نداشت؛ با این وجود، در بحثی با پیامبر(ص) می‌گوید: اگر به گفته من باور ندارید، از فاطمه(س) بپرسید که پس از پدرش، راستگوتر از او در زمین نمی‌شناسم. یعنی فاطمه‌(س) به حدی با راستی و درستی رفتار می‌کرد که حتی رقبای سیاسی او هم به صدق گفتار و کردار او اعتقاد داشتند.

وی افزود: ویژگی دیگر حضرت، ساده‌زیستی ایشان بود. با وجود اینکه زنان به زيورآلات علاقه‌مند هستند و استفاده از آن نیز برای آنها مستحب است، اما حضرت فاطمه(س) به محض اینکه چیزی را برای خود اضافه می‌دید، در حالی که سایر مسلمانان در فقر بودند، یا پیامبر(ص) استفاده از آن را برای خانواده خود نمی‌پسندید، آن را اهدا می‌کرد و این دوری از اشرافیت و تجمل، از ویژگی‌های زیبای حضرت فاطمه(س) است. ایشان در قسمتی از خطبه فدکیه، فلسفه احکام را مطرح می‌کند که از ۲۴ حکمت، بیش از نیمی از آنها را به احکام اجتماعی، اجرای عدالت و دوری از ظلم و ستم اختصاص داده‌ است. نظام جمهوری اسلامی برای عمل به سیره فاطمه(س)، نباید فقط به آیین‌های فاطمی بسنده کند، بلکه باید به سمت اجرای عدالت، رفع ظلم و ستم، تبعیض و فساد که از اصلی‌ترین فلسفه‌های نبوت در بعد اجتماعی است، حرکت کند. اجرای عدالت، یکی از اصلی‌ترین اصول شیعه و اسلام است، در حالی که گاهی به اندازه سایر فروعات به آن توجه نمی‌شود.

غلامی بیان کرد: حضور فعال زن در عرصه جامعه، حتما باید با رعایت حیا و ارزش‌های انسانی باشد. فردی به نام بشیر بن جدیم اسدی روایت می‌کند که حضرت زینب(س) در کوفه سخنرانی می‌کرد و بعد بیان می‌کند که «من زنی باحیاتر از زینب در حال سخنرانی ندیدم.» از این نظر است که می‌گوییم فاطمه و زینب(س) افتخار زنان جهان هستند و راه آنها باید تا ابد باقی بماند. متأسفانه امروز بعضا تریبون‌ها به افرادی سپرده شده که به جای بیان این نمونه‌های درخشان، مطالب سست و بی‌پایه و اساس را که نوعی تحریف و بدعت در سیره اهل‌ بیت(ع) است، بیان می‌کنند.

علم‌آموزی در سیره فاطمی

وی ادامه داد: علم‌آموزی و دانش‌اندوزی، از دیگر ابعاد وجودی حضرت زهرا(س) است. حکمت‌ها و آموزش‌هایی که ایشان برای زنان بیان می‌کند، بسیار قابل توجه است، چنانکه در تاریخ نقل شده زنی به حضرت مراجعه کرد و سؤالات متعددی از ایشان پرسید تا خود شرمنده شد، اما حضرت فاطمه(س) با روی خوش با او برخورد و بیان کرد که هر سؤالی داشتی، بپرس. حضرت زینب(س) نیز در کوفه درس تفسیر داشت و به‌عنوان یک زن فعال فرهنگی و اجتماعی در عین رعایت حیا و عفاف شناخته می‌شد.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: حضرت زهرا(س) در عمر کوتاه خود بعد از رحلت پدر که به نقل‌های مختلف از ۷۵ و ۹۵ روز بعد تا شش ماه بعد از رحلت پیامبر(ص) اعلام شده است، برای دفاع از ولی زمان خود، سنگ تمام گذاشت و حتی در این مسیر آسیب دید و خود را فدا کرد تا این هشدار را به مسلمانان بدهد که انحراف از مسیر امامت، جامعه را دچار انحراف شدیدتری خواهد کرد و امامت و خلافت همان خشت اول است که اگر اشتباه گذاشته شود، دیوار جامعه تا ثریا کج می‌رود. حضرت زهرا(س) گویی کج بودن این دیوار را دیده بود که اگر مردم از علی(ع) عبور کنند، دچار این انحراف می‌شوند. اگر ایشان در مسند خلافت و امامت جامعه نشسته بود و مردم از آن حضرت حمایت می‌کردند، جامعه اسلامی گرفتار خوارج، داعش و سایر تفکرات انحرافی نمی‌شد، زیرا همه این‌ها، انحرافاتی است که در دهه‌ها و سده‌های اول پس از رحلت پیامبر(ص) ایجاد شد.

وی ادامه داد: تفکرات انحرافی داعش و طالبان در همان تفکرات انحرافی پس از پیامبر(ص) ریشه دارد و فاطمه(س) این هشدار را به مردم داد که اگر پیامبر(ص) از بین آنها رفته است، قرآن و جانشین او هستند، ولی آنها به عصر جاهلیت بازگشته‌اند که در واقع هم همین‌طور بود. بعضی از رفتارهای خلفا نشان می‌داد که آنها فقط ظاهری از دین را رعایت می‌کردند و حضرت فاطمه(س) به جامعه هشدار می‌دهد که از آموزه‌های قرآنی دوری جسته و قوانین بشری را جایگزین قوانین قرآنی کرده‌ است.

هشدار فاطمه(س) درباره استحاله جامعه

غلامی تصریح کرد: این هشدار با آیه «أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ» ارتباط دارد که به ماجرای افرادی که در جنگ احد پیامبر(ص) را رها کردند، اشاره می‌کند. حضرت زهرا(س) با توسل به این آیه قرآن، این هشدار را به جامعه می‌دهد که دچار استحاله اخلاقی، فرهنگی و سیاسی نشود. شاید مردمی که آن زمان در برابر حق غصب شده حضرت علی(ع) سکوت کردند، باور نمی‌کردند که 40 سال بعد، بنی‌امیه جانشین پیامبر(ص) شود و افراد فاسق و فاجری از امویان بر مردم حکومت کنند. به همین دلیل است که یکی از نویسندگان عرب می‌نويسد: «حسین(ع) در کربلا کشته نشد، بلکه در سقیفه به شهادت رسید.» چراکه ریشه‌ها و زمینه‌های شهادت امام حسین(ع) در سقیفه بود و باید دید در این ۵۰ سال چه چیزی رخ داد؟ شاید کسی باور نمی‌کرد که امت اسلام با غصب جایگاه علی(ع)، از خلافت ابوبکر که صحابه پیامبر(ص) بود و زندگی ساده‌ای داشت، به خلافت جوانی سگ‌باز، شراب‌خوار و هوسران برسد.

وی تأکید کرد: چنین هشدارهایی را امروز هم باید جدی گرفت و توجه داشت که نتیجه بعضی از انحرافات و اشتباهات، ۳۰ تا ۵۰ سال بعد خود را نشان می‌دهد، چنانکه در دهه ۷۰ مقام معظم رهبری مسئله تهاجم فرهنگی را مطرح کرد و عده‌ای پوزخند زدند و امروز نتیجه این غفلت مشاهده می‌شود. زمانی که ایشان مسئله نفوذ را مطرح کرد و عده‌ای آن را سیاستی برای از میدان به‌در کردن رقبای سیاسی خواندند، امروز همان‌ها به وجود نفوذ در بخش‌های مختلف کشور اعتراف می‌کنند. رهبر معظم انقلاب در دهه ۷۰ به مسئولان و روحانیون درباره تجمل، اشرافی‌گری و ترویج ارزش‌های غربی به بهانه توسعه هشدار داد و امروز پیامدهای آن دیده می‌شود. بنابراین، پرداختن به فاطمیه و زنده نگه داشتن نام فاطمه(س)، عبرت آموختن از تاریخ و استفاده از آموزه‌هایی است که آن حضرت بر آنها تأکید داشت.

پریسا عابدی