استحکام بنای ازدواج با فرزندآوری / همان کس که دندان دهد نان دهد

براساس گزارش توسعه انسانی توسط سازمان ملل، مردم ثروت واقعی کشور را تشکیل می‌دهند و جمعیت مهم‌ترین مؤلفه قدرت در کشور‌ها است، در تمام مدل‌ها و فرمول‌های ارائه شده هنوز جمعیت نقش خود را حفظ می‌کند، چرا که اعتماد به نفس در داخل، قدرت و احترام در خارج از کشور‌ها را به‌‌دنبال دارد.

افزایش جمعیت در ایران نیز به عنوان یکی از مباحث اصلی کشور  همواره مورد توجه همگان قرار داشته است، که در این ارتباط خبرنگار ایکنا آذربایجان غربی با سیاوش خدایی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه گفت‌وگو کرده است که از نظر مخاطبان گذرانیده می‌شود.

ایکنا _ چرا در یک جامعه موضوع جوانی جمعیت از اهمیت زیادی برخوردار است؟

جامعه و خانواده ایرانی در طول تاریخ به جوانی، نشاط، خلاقیت و پویایی معروف بوده اما آمارها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر جمعیت جوان کشور به سمت کوچک شدن و کم شدن تعداد فرزندان حرکت می‌کند به طوری که در دهه ۴۰ و ۵۰ میانگین تعداد فرزندان هر خانواده ۶ نفر بوده در حالی که امروز در برخی استان‌ها میانگین تعداد اعضای هر خانواده سه نفر شده و هر خانواده تنها یک فرزند دارد.

در حال حاضر نرخ باروری در کشور برابر ۱.۵ بوده یعنی به ازای هر زن یک فرزند متولد می‌شود، این آمارها به ما می‌گویند که خانواده‌ها از فرهنگ اصیل ایرانی فاصله گرفته و فرهنگ غربی در کشور رخنه کرده است، با ادامه این روند، آینده فرزندان و کشور آسیب خواهد دید و در یک کلام باید گفت زنگ خطر کاهش جمعیت در ایران به صدا درآمده و این مایه نگرانی دلسوزان کشور است.

ایکنا _ با ادامه این روند آینده ایران چگونه خواهد شد؟

آینده ایران از منظر جمعیت و بعد خانوار متاسفانه آینده خوبی نیست مگر اینکه تصمیم و اراده ملی در کشور رخ دهد و ما به سمتی حرکت نکنیم که قبل از تبدیل به یک کشور توسعه یافته به کشوری سالخورده تبدیل شویم.

در حال حاضر نیز جمعیت ایران با میانگین سنی ۳۵ سال یک کشور جوان به شمار نرفته و میانسال محسوب می‌شود که با سرعت به سمت سال‌خوردگی در حرکت بوده که پیامدهای جدی آن را خانواده ایرانی پرداخت خواهد کرد، چرا که در آینده با کشور سالمندی مواجه خواهیم شد که در آن نیروی کافی برای تامین امنیت، تولید و کسب درآمد وجود نخواهد داشت.

و زمان آن دیگر فرا رسیده است تا سیستم مدیریتی کشور و مردم عزیز به‌ویژه زوج‌های جوان به الگوی فرزندآوری توجه جدی کنند.

ایکنا _ با توجه به مطالبه جدی مقام معظم رهبری مبنی بر توجه ویژه به موضوع جوانی جمعیت چه اقداماتی در این راستا انجام شده است؟

این مطالبه را مقام معظم رهبری از یک دهه پیش از مردم و مسئولان داشتند، اما متاسفانه مسئولان آن زمان با این مطالبه رهبری همراهی نکردند، تا اینکه خوشبختانه در سال ۱۴۰۰ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در مجلس به تصویب رسید که در آن برای حمایت اقتصادی و فرهنگی از خانواده ایرانی در راستای افزایش جمعیت تمهیداتی خاصی اندیشیده شده است.

دولت مکلف است که به قانون جوانی جمعیت عمل کند و عمل به آن مستلزم راه‌اندازی پویش‌های مطالبه‌گری اجرای این قانون از دولت است و در این راستا بنده از مردم و رسانه‌ها درخواست دارم از دولت‌مردان مطالبه اجرای این قانون را داشته باشند تا الگوی فرزندآوری در کشور اصلاح شده و شاهد افزایش تعداد فرزندان در کشور باشیم.

ایکنا _ در قانون جوانی جمعیت چه تمهیداتی برای فرزندآوری اندیشیده شده است؟

کاهش نوبت کاری شب مادران دانشجو دارای فرزند زیر ۲ سال، کسر تعهدات قانون خدمات پزشکان و پیراپزشکان به ازای هر فرزند ۶ ماه، گذراندن تعهدات مادران متاهل در محل سکونت خانواده، پوشش کامل بیمه‌های پایه زوج‌هایی که پس از یکسال صاحب فرزند نشوند(6 ماه برای افراد بالای 35 سال) و سقط مکرر، پرداخت فوق‌العاده کمک به فرزندآوری به‌صورت افزایش پلکانی به ارائه‌دهندگان خدمات(بهورزان، مراقبین سلامت، ماماها و پزشکان) به ازای تولد فرزند اول به بعد در جمعیت تحت پوشش، امکان زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی برای همه افراد به صورت کاملا رایگان، توسعه زایمان‌های بدون درد به میزان سالانه پنج درصد با تجهیز بیمارستان‌ها و کادر متخصص از جمله این تمهیدات هستند.

همچنین مرخصی یک و نیم سال تحصیلی بدون احتساب در سنوات برای مادر باردار دانشجو یا طلبه، موافقت با تقاضای مرخصی مادر دارای فرزند زیر دو سال حداکثر تا چهار نیم سال بدون احتساب در سنوات، موافقت با میهمان شدن طلاب و دانشجویان باردار یا دارای فرزند زیر دو سال حداکثر تا چهار و نیم سال، افزایش سهمیه سقف استاد راهنمایی برای استاد دارای دانشجوی باردار یا دارای فرزند شیرخوار، تعریف بسته خدمات پایه بیمه به گونه‌ای که شامل همه اقدامات مذکور در درمان ناباروری اولیه و ثانویه شود، مرخصی زایمان ۹ ماه کامل با حقوق و فوق‌العاده‌های مرتبط، مرخصی زایمان ۱۲ ماه کامل برای مادران باردار دارای دوقلو و بیشتر، کاهش سن بازنشستگی به مدت یک سال به ازای تولد هر فرزند و یک و نیم سال برای تولد فرزند سه به بعد، افزایش محدوده سنی در استخدام جدید به ازای تاهل و برای هر فرزند از یک تا پنج سال و افزایش سنوات خدمت به میزان یک سال به ازای هر فرزند برای خانواده پس از تولد فرزند سوم تا پنجم از دیگر مشوق‌های مورد نظر در قانون جوانی جمعیت است.

ایکنا _ تعداد فرزندان چه تاثیری در دوام و ادامه ازدواج‌ها دارد؟

طبق مطالعات انجام شده ۶۷ درصد طلاق‌های ثبت شده در ایران در خانواده‌های بدون فرزند بوده، ۲۲ درصد در خانواده‌های دارای یک فرزند، ۹ درصد در خانواده‌های دو فرزند و سه درصد طلاق هم مربوط به خانواده‌های سه فرزند یا بیشتر بوده است، این نشان می‌دهد طلاق و فرزندآوری رابطه عکس دارند بدین معنی که فرزندآوری ریسک طلاق آن خانواده را کاهش داده و و نیز طلاق عاطفی را هم کاهش می‌دهد.

تعداد بالای فرزندان علاوه بر تحکیم نهاد خانواده چند مزیت دیگر نیز دارند که از آن جمله می‌توان به این مورد اشاره کرد که در خانواده‌های پرجمعیت ضریب نشاط، شادی و پویایی بیشتر است چرا که خانواده‌های بی‌فرزند و تک ‌فرزند اغلب دچار روزمرگی می‌شوند و فرصتی برای شادی پیدا نمی‌کنند.

همچنین والدین دارای چند فرزند به رشدیافتگی زیادی در مقایسه با خانواده‌های تک‌فرزند می‌رسند چرا که آنها تکامل شخصیتی و مسئولیت‌پذیری زیادی دارند، در پرفرزندی یک خانواده، تمایلات برای مهارت‌آموزی‌ بیشتر شده و زوجین به راحتی وقت خود را صرف کارهای بیهوده نمی‌کنند.

ایکنا _ جایگاه فرزندآوری را در ادبیات چگونه می‌بینید؟

از امثال حکم فارسی ۴۰ ضرب‌المثل در مورد فرزندآوری جمع‌آوری شده که نشان می‌دهد گذشتگان چقدر حکیمانه در اینگونه موارد سخن گفته‌اند برای مثال می‌توان به این ضرب‌المثل اشاره کرد که «هرکسی ذو آورد وارثی نمرد»، در ظاهر شاید فردی بمیرد اما چون وارث دارد نمی‌میرد و نسلش ادامه خواهد داشت، یا در ضرب‌المثل دیگری آمده است «نبود خیر در آن خانه که کودک نبود» و اما زیباترین شعر را در این ارتباط سعدی شیرین‌سخن دارد که می‌گوید:

«یکی طفل دندان برآورده بود                    پدر سر به فکرت فرو برده بود

که من نان و برگ از کجا آرمش؟               مروت نباشد که بگذارمش

چو بیچاره گفت این سخن، نزد جفت           نگر تا زن او را چه مردانه گفت:

مخور هول ابلیس تا جان دهد                      همان کس که دندان دهد نان دهد

تواناست آخر خداوند روز                       که روزی رساند، تو چندین مسوز

نگارندهٔ کودک اندر شکم                        نویسنده عمر و روزی است هم

خداوندگاری که عبدی خرید                   بدارد، فکیف آن که عبد آفرید

تو را نیست این تکیه بر کردگار              که مملوک را بر خداوندگار»

ایکنا_ تعداد مناسب فرزند در هر خانواده چقدر است؟

چند فرزند داشتن یک امر شخصی است و نمی‌توان به همه اقوام و مردمانی با فرهنگ‌های مختلف توصیه کرد که چه تعداد فرزند داشته باشند اما در حالت استاندارد می‌توان گفت هر خانواده حداقل باید چهار فرزند شامل دو دختر و دو پسر داشته باشد تا خانواده تکمیل محسوب شود در این صورت هر کدام از فرزندان در عین حال که خواهر و برادر دارند فرزندان آنها نیز در آینده خاله، عمه، عمو و دایی خواهد داشت.

فرزندآوری پیش از آنکه برای جامعه منفعت داشته باشد برای خانواده‌ها منفعت دارد، خانواده‌های تک فرزند و دو فرزند خودشان اغلب مشکلات زیادی در کهنسالی خواهند داشت چرا که عصای پیری نداشته و فرزندان نیز به دلیل وابستگی زیاد والدین آنها در برزخ توجه به زندگی شخصی و والدین اسیر شده و به‌تنهایی نخواهند توانست در کهنسالی آنگونه که باید و شاید از والدین‌شان مراقبت لازم را داشته باشند.

ما باید فرزندان را به صورت سرمایه نه سربار ببینیم، سرمایه اصلی هرکسی اموال، تحصیلات و جایگاه اجتماعی نیست بلکه خانواده و فرزند است.

گفت‌وگو و تنظیم: سمیرا محمدی