معماری اسلامی مساجد حاشیه خلیج فارس به روایت انگلیسی‌ها + عکس
معماری اسلامی در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای نخستین بار از سوی انگلیسی‌ها مورد بررسی قرار گرفته و ویژگی‌های مختلف و مشابهت آن با معماری دیگر مناطق جهان اسلام تبیین شده است.
به گزارش ایکنا به نقل از البیان، معماری اسلامی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای نخستین بار از سوی انگلیسی‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
اولین کسی که این موضوع را مطرح کرد، سر چارلز دالریمپل بلگریو (1894-1969)، مشاور حکومت بحرین در آن زمان بود.
وی در نامه‌ای خطاب به گوردون پرسی لوچ، ساکن سیاسی بوشهر در 5 فوریه سال 1935 تصریح می‌کند، مسجدی که قبلاً در مورد آن صحبت کرده‌اند[نامی از آن قید نشده است]، مسجدی قدیمی است که احتمالاً بین سال‌های 876 تا 879 هجری قمری ساخته شده است.
توصیف این مسجد توسط محققی آلمانی به نام «ارنست دیز» هنگام بازدید از منامه در سال 1914 انجام شده است. سپس از او خواسته می‌شود که نسخه‌ای از این تحقیق را برای آنها بفرستد.
در این تحقیق تصریح شده است: یکی از مهم‌ترین مشاهدات معماری مساجد بحرینی، پنل‌هایی است که بر روی ستون‌های متعدد قرار گرفته که با طاق‌هایی به هم متصل می‌شوند، این پنل‌ها حدود چهار متر عرض دارند و چتری را تشکیل می‌دهند که از اشعه‌های خورشید محافظت می‌کند.
سقف این مسجد از ستون‌های چوبی ساخته شده است. این طرح تقریباً در تمام مساجد کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس اجرا شده است، قسمت‌هایی از دیوارهای این مسجد قدیمی فروریخته است و آنچه از خرابه‌های آن باقی مانده بیش از 25 در 28 مترمربع مساحت دارد.
دیوارهای غربی مسجد همچنان پابرجاست و قسمت‌های باقی مانده از مسجد ویرانه‌هایی است که مصالح آن در اطراف منطقه بنای مسجد پراکنده شده است. برخی از ستون‌های مصلای اصلی هنوز به شکل اصلی خود پابرجاست. سنگ‌هایی که مسجد از آن ساخته شده است، از سنگ‌های منطقه است و 30 سانتی‌متر ارتفاع و 60 سانتی‌متر قطر دارد.
ستون‌ها با تیرهای سنگی به هم متصل شده‌اند. دیوار قبله بر پایه ستون‌هایی است که با تیرهایی به هم متصل و ستون‌های چوبی از چوب ساج احداث شده است.
در این گزارش انگلیسی کتیبه‌های عربی اطراف محراب نیز تشریح شده است، بنابراین گزارش قدمت آنها به سال 740 هجری قمری می‌رسد و عبارات ذکر شده در این کتیبه‌ها شامل «بسم الله الرحمن الرحیم»، «صلوات» و «اللّه و رسوله الحکمة هم ابدی» بوده است و همچنین در کتیبه‌ای دیگر عبارت «لا اله الا الله. محمد رسول‌الله» ذکر شده است.
سپس نگارنده، معماری مسجد و طراحی آن را با معماری مساجد سامرا مقایسه می‌کند. نگارنده در تعیین زمان کتیبه‌ها و طراحی معماری این مسجد تلاش بسیاری کرده همچنین تعیین منبع واردات چوب ساج در آن زمان نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در انتهای این گزارش تأکید شده است: این مسجد، اثری بسیار مهم در معماری اسلامی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است.
