Amelin sonunu beyan ederek eğitimin başlangıcı

Hz.İbrahim (a.s.) kavmini eğitirken , herhangi bir eylemde bulunmadan önce onlara amellerin sonucunu göstermeye çalıştı.

Günümüzde teknolojinin ilerlemesi insan ahlakı ve davranışlarını etkilediğinden  bireysel ve toplumsal düzeyde davranışların gelişmesine yol açabilecek eğitim yöntemlerinin öğrenilmesi büyük önem taşımaktadır.

Ebeveynler ve öğretmenler tarafından yaygın olarak kullanılan eğitim yönteminde, çocuklara eylemlerinin sonucunu bildirilmekte ve bu iki şekilde uygulanmaktadır:

İlk olarak eğitmen öğrencinin özgüvenini sarsmadan, onu hüsrana uğratmadan, yaptığının sonucunda başına gelecekleri anlatır.

İkincisinde eğitmen öğreciye birşey yapmasını yasaklar ve onu bırakır. Böylece öğrenci yaptığı işin sonuçlarıyla kendisi yüzleşir ve sorumluluğunu kabul eder.

Alemlerin tek ve bir öğretmeni olan Yüce Allah insanlara öğretmek için bu yöntemi kullanmıştır. Örnek olarak bir insan başına bir musibet geldiğinde, kendisine niçin ve kim tarafından zulmedildiğini hep merak eder. Oysa Kur’an’nın deyişiyle insanın başına gelen musibet kendi yaptığı amellerinin neticesidir. Nisâ suresi 79. Ayeti: “Sana gelen iyilik Allah’tandır. Başına gelen kötülük ise nefsindendir. Seni insanlara elçi gönderdik; şahit olarak da Allah yeter.”

Bu nedenle Allah, amellerinin sonuçlarından haberdar olması için Nahl suresi 33. Ayetinde şöyle buyurmaktadır:”... Allah onlara haksızlık etmemişti, fakat onlar kendilerine haksızlık etmişlerdi.”

Kur’an-ı Kerim’in birçok ayetinde Hz İbrahim Ülü’l-azm yani sabırlı, kararlı ve gayretli kimselerden olduğundan bahsedilir. O da bu eğitim yöntemini kullanmış olup müşriklere, amellerinin sonuçlarını haber vermek için şöyle buyurmuştur: En’âm suresi 81. Ayeti: “Siz, Allah’ın size haklarında hiçbir hüküm indirmediği şeyleri O’na ortak koşmaktan korkmazken, ben sizin ortak koştuğunuz şeylerden nasıl korkarım? Şimdi biliyorsanız (söyleyin), iki gruptan hangisi güvende olmaya daha lâyıktır?”

Nitekim Hz. İbrahim (a.s.) onları içlerindeki çelişkiye yönlendirerek “Korkmanız gereken (Allah) şeylerden korkmadığınız halde, korkulmaması gereken şeyler konusunda mı beni uyarıyorsunuz” der.

Hz İbrahim, kinayeli bir şekilde, şirk koşmaya devam ederler ve Allah’tan korkmazlarsa, ilâhi azaba uğrayacakları konusunda onları uyarır.