ثبات قلب؛ نیاز انسان برای غلبه بر مشکلات
محمدعلی انصاری گفت: انسان برای اینکه بتواند با مشکلات و مسائل حاد زندگی‌اش مقابله کند، باید ثبات قلب و ثبات قدم داشته باشد که البته ثبات قلب بر ثبات قدم تقدم دارد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاه و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز 28 آبان‌ماه، در خصوص «نیازهای انسان برای غلبه بر مشکلات» برگزار شد، اظهار کرد: در قسمت‌های زیادی از قرآن، خداوند مؤمنین را خطاب قرار می‌دهد و می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا»، حال بدیهی است که دستوری که بعد از این امر می‌خواهد بیان شود، فراتر از سطح مؤمنین است. اما مؤمنین به دلایلی مورد خطاب خداوند قرار می‌گیرند. یکی از دلایل این است که مؤمنین به علت ایمان داشتن جایگاه مخصوصی را نزد خداوند دارا هستند، دومین علت این است که مؤمنین این اهتمام را دارند که سخن خداوند را روی زمین نگذارند و همچنین خداوند می‌خواهد مسئولیت مؤمنان را به خودشان متذکر شود، پس به همین دلیل خداوند آنان را مخاطب سخنان خود قرار می‌دهد.
وی تصریح کرد: خداوند در آیه 45 سوره «انفال» می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هر گاه با فوجی (از دشمن) مقابل شدید پایداری کنید و خدا را پیوسته یاد آرید، باشد که فیروزمند و فاتح گردید.» البته با توجه به شأن نزول و آیات مربوطه منظور از فوج فقط دشمن نیست. بلکه منظور هرگونه سختی و مشکلی است که برای انسان پیش می‌آید. یعنی خداوند به ما توصیه می‌کند که در هر مسئله حاد زندگی قدم اول ثبات و پایداری است. البته معنی ثبات همان استواری است، اما اگر برای این واژه به قرآن کریم مراجعه کنیم، متوجه می‌شویم که خداوند در آیه 250 سوره «بقره» می‌فرماید: «وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ؛ و چون آنها در میدان مبارزه جالوت و لشکریان او آمدند گفتند: پروردگارا، به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابت قدم دار و بر شکست کافران یاری فرما.»
صاحب تفسیر مشکاه اضافه کرد: یعنی این ثبات باید در قدم انسان‌ها نهادینه شود و برای مواجهه با مشکلات ثابت قدمی را پیشه کنند که البته ثبات قدم و استواری از رازهای انسان برای رسیدن به رستگاری است. همچنین در احادیث و روایات بسیار مشاهده می‌کنیم که بیان می‌شود: «ثَبِّت قُلوبَنا عَلی دینِک»، یعنی به دنبال ثبات قدم باید ثبات قلبی داشته باشیم که این ثبات قلبی از لحاظ تقدم بر ثبات قدم مقدم است.
انصاری بیان کرد: منظور از این ثبات قلبی این است که جان انسان باید به یک ثبات و آرامشی دست یابد و در فکر، جان و دل استوار باشد که البته نقطه مقابل آن تزلزل و زوال قلب است، که این تزلزل قلبی پریشانی را به همراه دارد. اگر این ثبات قلب در حرکات انسان نماینگر شود، همان ثبات قدم را به ارمغان می‌آورد.
وی در خصوص ریشه این مشکلات افزود: مشکلات و سختی‌ها در زندگی آدمیان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، یکی از آن دلایل این است که انسان، بر اثر برخی عوامل همچون اشتغال بیش از حد به امور مادی و دنیوی، از یاد خدا غافل می‌شود. اما همین انسان غفلت‌زده وقتی دچار گرفتاری، سختی، درد، بلا، بحران و ناکامی می‌شود، به یاد خدا می‌افتد و دست نیاز به سوی حضرت بی‌نیاز دراز می‌کند و رفع مشکلش را از او استمداد می‌کند. در چنین شرایطی او در این وضعیت نمی‌تواند به مال، آبرو، جمال، قدرت و جایگاهش تکیه کند؛ لذا به خود می‌آید و حجاب غفلت از پیش چشمانش به کنار می‌رود و به حضرت دوست روی می‌آورد.
این مفسر قرآن ادامه داد: پس گرفتاری‌ها، درد و رنج‌ها که ناخوشایند و ناگوار هستند، فرصت‌ها و نعمت‌هایی‌اند که انسان را به بندگی خداوند نزدیکتر می‌کند، البته ازسویی، سنت خداوند آن نیست که به محض آنکه بنده او را بخواند، پاسخش دهد و مشکلاتش را حل کند؛ بلکه از پی تنگنا نوبت به فرج می‌رسد و پس از نابه‌سامانی کار رو به بهبود می‌رود. بنابراین از تدبیرهای الهی برای آنکه انسان‌های فرورفته در غفلت‌ها را به خود آورد و متنبه و متذکر کند، گرفتار کردن آنها در گرداب مشکلات و شداید است.
انتهای پیام
