چگونه از ستایشگری اهل‌بیت(ع) صیانت کنیم

ایکنا در رابطه با شیوه‌های صحیح مداحی و نیز چگونگی تأثیر مداحی بر جوانان و نوجوانان به گفت‌و‌گو با سعید مقدسیان، معاون امور پیرغلامان بنیاد دعبل خزاعی پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید. 

ایکنا ـ تفاوت سبک‌های قدیمی با سبک‌های جدید و امروزی مداحی در چیست؟ 

مداحی امروزی خواه ناخواه نسبت به گذشته و بنا به ذائقه مردم تغییر کرده است و جوانان سبک‌های جدیدی به مداحی وارد کردند که نسبت به سبک‌های قدیمی تفاوت زیادی دارد. برخی از این تغییرات مورد پسند جامعه ستایشگری به ویژه مداحان و ستایشگران قدیمی است اما برخی از آ‌ن‌ها در شأن اهل بیت(ع) نیز نیست. امروز برخی افراد خیلی از سرودها و حتی برخی نوحه‌ها را به سبک‌های خوانندگان آن طرف آب می‌خوانند و شأنیت اهل بیت(ع) را زیر سؤال می‌برند. اینجا دیگر بحث مداح و پیرغلام نیست، بلکه بحث اصلی این است که شأنیت اهل بیت(ع) زیر سؤال نرود. تمامی این مسائل باعث ایجاد اختلاف بین جامعه هیئت‌های مذهبی کشور می‌شود که متأسفانه این مسائل شایسته ایران اسلامی نیست. 

البته امروز فرهنگ جامعه تغییر کرده و جوانان با سبک‌های جدیدی جلو می‌روند که بخشی از آن‌ها خیلی خوب و مورد پسند است و نمی‌توان به ایشان فشار آورد که حتما باید سبک‌های قدیمی را مدنظر قرار داده و مراعات کنند اما باید تلاش کرد تا سبک‌های جدید از نوع سبک‌هایی باشند که شأن اهل بیت(ع) را زیر سؤال نبرده و شیوه و روش مداحان قدیمی را حفظ کند. 

ایکنا ـ برخی مداحان مبالغ هنگفتی برای مداحی دریافت می‌کنند که این امر متناسب با مقام سایشگری نیست. این مسئله چه آسیب‌هایی را به دنبال دارد؟ 

متأسفانه برخی افراد هستند که امورات آن‌ها از این راه می‌گذرد. برخی از مداحان از گذشته تا به امروز بوده‌اند که فقط در روضه‌های خانگی شرکت می‌کنند. این مداحان نه اهل طی کردن مبلغ هستند و نه در مجلسی شرکت می‌کنند که برای آن قیمتی وجود داشته باشد. هنوز هم اعتقاد و ایمان به روضه‌های قدیمی وجود دارد. مداحانی که در این مجالس شرکت می‌کنند، هیچ‌گونه مبلغی برای مداحی خود تعیین نمی‌کنند. مداحانی هستند که امروز در مجالس روضه شرکت می‌کنند و بدون تعیین هیچ‌گونه مبلغی فقط 10 هزار تومان دریافت می‌کنند و البته اعتقاد دارند که این مبلغ به زندگی ایشان برکت خواهد داد. 

متأسفانه برخی از مداحان نیز هستند در اقصی‌نقاط کشور که برای حضور در جلسات مداحی، مبالغ هنگفتی دریافت می‌کنند. این افراد احترام خود را از بین می‌برند و عمل آن‌ها به جمعه ستایشگری ضربه می‌زند. البته ممکن است مبالغی که دریافت می‌کنند با رغبت به آن‌ها پرداخت شود، اما همین مسئله نیز درست نیست و نباید مبلغی را برای کار مداحی طی کرد و مبالغ گزاف دریافت کرد. این اعمال متأسفانه باعث می‌شود تا از اعتماد مردم به مداحان و ستایشگران کاسته شود. مداحان نباید شأن اهل بیت(ع) و خود را زیر سؤال ببرند. امروز مداحانی هستند که برای مثال برای عزاداری دهه فاطمیه(س) ضمن طی کردن با مسئولان برگزاری مراسم، یک میلیارد تومان دریافت می‌کنند ولی مداحی دیگر نیز بدون هیچ‌گونه طی کردن شاید کمتر از یک میلیون تومان نیز گرفته باشد.  

مداحان باید بدانند که چنانچه اهل بیت(ع) خود به بانی مجالس عزاداری عنایت کنند، هر مبلغی از سوی ایشان به مداحان پرداخت شود، عنایت خود اهل بیت(ع) است و برکت آن را نیز خود اهل بیت(ع) خواهند داد اما اینکه برخی مداحان برای یک دهه و به نام حضرت زهرا(س) یک میلیارد تومان طی کرده و پیش از آغاز مراسم نیز درخواست دریافت نیمی از این وجه را داشته باشند، صحیح نیست. متأسفانه زمانی که برخی مداحان مبالغ هنگفتی را برای مراسم مختلف طی می‌کنند، ذهن مردم عادی در هیئت‌ها به هم ریخته و حضور ایشان نیز کمرنگ خواهد شد. کمرنگ شدن فضای برخی هیئت‌های مذهبی به خاطر همین اشتباهات است که متأسفانه از سوی برخی مداحان و بانیان رخ می‌دهد.

ایکنا ـ شیوه صحیح مداحی باید چگونه باشد تا به جذب حداکثری جوانان منجر شود؟ 

شیوه مداحی امروز تغییرات زیادی داشته است. برخی مداحان هنوز به روش‌ها و سبک‌های قدیمی در مناسبت‌های مختلف و در روضه‌های هفتگی و ماهانه، مداحی و نوحه‌سرایی می‌کنند. روش صحیح مداحی زمانی ادا می‌شود که مداحان ابتدا نزد اساتید و خبرگان این عرصه تلمذ کنند. مداحی که از محضر استاد تلمذ نکرده باشد، هیچ‌گاه موفق نخواهد شد اما زمانی که در محضر اساتید فن حاضر شده باشد، می‌تواند به خوبی مسیر صحیح مداحی و موفقیت را بپیماید.

لذا تربیت و پرورش یافتن در کنار اساتید فن یکی از مهمترین مؤلفه‌های ارائه شیوه صحیح مداحی است. این امر معطوف به سبک‌های قدیمی نشده و مداحانی که به سبک جدید مداحی می‌کنند نیز باید از محضر اساتید فن استفاده کنند. مداحی که نزد اساتید بهره برده باشد، همواره به یاد مرام و شیوه استاد خود بوده و شیوه صحیح مداحی را به کار می‌بندد و کاری نمی‌کند که شأن اهل بیت(ع) زیر سؤال برود.    

ایکنا ـ‌ آیا دانستن ردیف‌های موسیقایی ایرانی از سوی مداحان تأثیری بر نحوه ادا کردن مداحی بهتر ایشان دارد؟ 

دانستن ردیف‌های موسیقی ایرانی برای مداحان بسیار لازم است. بسیاری از مداحان هستند که ردیف‌های آوازی ایرانی را می‌دانند و مداحی خود را براساس این ردیف‌ها پیش می‌برند. برخی از مداحان نیز هستند که شاید یک یا دو دستگاه از موسیقی را بدانند و تمامی مداحی خود را در همین دستگاه‌ها ادا کنند. مداحی که می‌تواند دستگاه‌های موسیقی ایرانی را در مداحی خود به کار ببرد، باید از این فرصت استفاده کرده و از اساتید فن حوزه ردیف آوازی ایرانی بهره ببرد. غزل‌ها و ابیاتی که مداحان از آن‌ها استفاده می‌کنند، چنانچه با سبک سنتی ارائه شده و با دستگاه‌های موسیقی ترکیب شود، باعث ادای زیباتر مداحی خواهد شد. 

بیشتر مداحان جوانی که امروز فعالیت می‌کنند، متأسفانه به دنبال تقلید از برخی مداحان شهره و صاحب‌نام هستند. این افراد نه به دنبال استاد فن و نه به دنبال موسیقی اصیل ایرانی رفته‌اند و چیز زیادی از مداحی نمی‌دانند. ایشان همواره از برخی مداحان تقلید می‌کنند و به دنبال ادا کردن شیوه مداحی آن‌‌ها هستند. البته این مداحان جوان باید بدانند که در ادامه مداحی خود با مشکلات فراوانی مواجه خواهند شد. 

ایکنا ـ آیا مداحان می‌توانند در مسائل فرهنگی و سیاسی ورود کرده و هدایتگر جامعه باشند؟         

مداحان می‌توانند از منابر مختلف خود برای تبلیغ خوب و سالم بهره‌گیری کنند. امروز مداحان باید به تبعیت از مقام معظم رهبری وارد میدان شده و به جهاد تبیین برای مردم و هیئت‌های مختلف بپردازند. ستایشگران جامعه باید بدانند که این بلندگو، بهترین فرصت برای ایشان است تا به نحو احسن و به شیوه سالم به تبلیغ و ترویج امور فرهنگی بپردازند. 

البته ذکر این نکته نیز بسیار مهم و تأثیرگذار است که مداحان برای اثرگذاری هرچه بیشتر در امور فرهنگی و تبلیغی ابتدا باید خود و خانواده خود را ملاک قرار داده و عمل آن‌ها را تصحیح کنند و سپس، در منابر به تبلیغ و ترویج برنامه‌های فرهنگی برای اقشار مختلف جامعه بپردازند. این بدان معناست که مداحان برای ترویج مبانی فرهنگی ابتدا باید خود و خانواده ایشان عامل به عمل باشند تا بتوانند مردم را نیز به این سمت دعوت کرده و حرف ایشان در مردم تأثیر داشته باشد.  

گفت‌وگو از مجتبی افشار