انسان به عنوان عبد حقیقی تجلی‌گر صفات خداست
محمدعلی انصاری گفت: غرض خداوند از آفرینش انسان این بوده است که انسان عبد حقیقی و خلیفه‌الله در زمین شود. زیرا این عبد می‌تواند به جایگاهی دست یابد که در مقام اولیای خداوند قرار گیرد و تجلی‌گر صفات خداوند باشد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز اول بهمن ماه، در خصوص «غرض خداوند از آفرینش انسان» برگزار شد، اظهار کرد: هنگامی که به بیانات خداوند در قرآن توجه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که ذات حق برای انسان چندین عنوان مطرح کرده است، که آنها همان اغراض خداوند از آفرینش انسان محسوب می‌شوند. البته باید توجه داشت که در بیان این مبحث از کلمه هدف برای خداوند استفاده نکنیم، زیرا هدف همان مقصد پایانی است که موجودات می‌خواهند، به آن دست یابند فلذا برای ذات حق هدف معنایی ندارد زیرا خداوند دارای تمامی کمالات است و مقصود نهایی ندارد، پس باید از کلمه غرض استفاده شود.
وی تصریح کرد: خداوند در آیه 15 سوره «فاطر» در همین خصوص فرموده است: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ؛ ای مردم، شما همه به خدا فقیر و محتاجید و تنها خداست که بی‌نیاز و غنیّ بالذّات و ستوده صفات است.» پس برای چنین خدایی که بی‌نیاز از هرچیزی است، استفاده از کلمه هدف نادرست بوده و چیزی وجود ندارد که خداوند آن را نداشته باشد و هدف خدا محسوب شود، فلذا کلمه غرض استفاده می‌شود. اغراض الهی به منظور چیزهایی است که خداوند در وجود آنها نهاده است، بنابراین منظور از غرض خداوند در آفرینش انسان آن چیزی است که خداوند در درون انسان قرار داده است.
انصاری در خصوص غرض خداوند از آفرینش انسان، بیان کرد: ذات حق تعالی در آیه 56 سوره «ذاریات» فرموده است: «وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِيَعۡبُدُونِ؛ و من جنّ و انس را نیافریدم، مگر براى آن که مرا بپرستند» پس یعنی یکی از اغراض الهی همین عبودیت موجودات است. اما باید توجه داشت که مقصود خداوند از واژه «لیعبدون» عبادت و نماز و روزه نیست، بلکه همان مجموعه بندگی است که انسان باید در برابر خالق خود انجام دهد. یعنی انسان باید با مجاهدت‌های بسیار به مقامی برسد که مقام عبد و بندگی است، حال معنای عبد همان جایگاهی است که انسان باید دست یابد که چیزی جز وجود و حضور خدا در درون خود و آیات جهان نیابد.
این مفسر قرآن افزود: «عبد» به معنای کامل بیانگر کسی است که در وجود او عدل، حکمت، علم، قدرت، لطافت، بخشش، جود و تمامی صفات خداوند که امکان جمع آنها در مخلوق او وجود دارد، در درون آدمی به صورت حداکثر حاضر باشد. به تعبیر دیگر عبد آینه‌ای برای تجلی صفات برتر خداوند است، که این عبد می‌تواند به جایگاهی دست یابد که در مقام اولیای خداوند قرار گیرد و تجلی‌گر صفات خداوند شود.
وی گفت: هنگامی که انسان به این مقام دست یابد، اختیار و انتخابی جز اراده خداوند ندارد و خود را فانی در ذات حق می‌داند. خداوند کریم در این باره در آیه 29 سوره «تکویر» می‌فرماید: «وَمَا تَشَآءُونَ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ؛ و شما چيزى را نمى خواهيد مگر آن كه پروردگار جهانيان بخواهد.» که این آیه بیانگر همین فنای الهی است که خود خداوند در قرآن در آیه 30 سوره «بقره» چنین انسانی را با عنوان خلیفه‌الله معرفی می‌کند و می‌فرماید: «وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً ۖ قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ ۖ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ؛ و (به یاد آر) وقتی که پروردگارت فرشتگان را فرمود که من در زمین خلیفه‌ای خواهم گماشت، گفتند: آیا کسانی در زمین خواهی گماشت که در آن فساد کنند و خون‌ها بریزند و حال آنکه ما خود تو را تسبیح و تقدیس می‌کنیم؟! خداوند فرمود: من چیزی از اسرار خلقت بشر می‌دانم که شما نمی‌دانید.»
انتهای پیام
