پیوستن شش کشور به اینستکس هویج خام اروپا به ایران است/ پیام نامناسب تصمیم بنزینی به غرب
گروه سیاسی ــ سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان با اشاره به اعلام پیوستن شش کشور اروپایی دیگر به اینستکس و در عین حال تهدید تروئیکای اروپایی به استفاده از مکانیزم ماشه گفت: این همان سیاست چماق و هویج است؛ منتهی هویجی که اروپایی‌ها اعلام کرده‌اند هنوز بسیار نارس و خام است و با اجرایی شدن واقعی اینستکس می‌توان آن را تا حدی یک هویج رسیده یا پخته تلقی کرد و لذا ایران به صرف اعلام خبر ورود چند کشور به اینستکس نمی‌تواند کاهش تعهدات برجامی خود را متوقف کند.
شش کشور اروپایی بلژیک، دانمارک، فنلاند، هلند، نروژ و سوئد روز جمعه و قبل از برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در ۱۵ آذر در یک بیانیه رسمی پیوستن خود به سازوکار اینستکس را با هدف حفظ توافق هسته‌ای اعلام کردند.
اما در کنار این اتفاق فرانسه، آلمان و انگلیس روز شنبه در بیانیه‌ای ضمن استقبال از پیوستن این شش کشور به اینستکس، به صورت تلویحی ایران را به استفاده از مکانیزم ماشه درصورت ادامه روند کاهش تعهدات برجامی تهدید کردند. بر اساس ساز و کار حل اختلاف مندرج در برجام، در صورتی که اختلافی در اجرای این توافق وجود داشته باشد و طرف‌ها نتوانند برای حل آن به توافقی برسند، نهایتا دو طرف به وضعیت پیش از برجام بازگشته و تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل احیا می‌شود.
پیش از این هم ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، چهارشنبه هفته گذشته با اشاره به اقدام ایران در کاهش تعهدات خود در برجام که هر دو ماه یکبار اعلام می‌شود، گفت که پاریس در حال بررسی اعلام مکانیسم حل اختلاف در این توافق موسوم به «مکانیسم ماشه» است.
افشار سلیمانی، سفیر اسبق کشورمان در جمهوری آذربایجان و کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره این رفتار دوگانه اروپا در موضوع برجام در قبال ایران گفت: اروپایی‌ها نسبت به آمریکا بیشتر از سیاست چماق و هویج استفاده می‌کنند. در اینجا هم اروپایی‌ها پیوستن شش کشور را به اینستکس به منزله هویج به ایران نشان می‌دهند و تهدید به استفاده از مکانیزم ماشه نیز همان چماق آنهاست. منتهی مسئله این است صرف ورود شش کشور دیگر به اینستکس به معنای عملیاتی شدن آن نیست و لذا اروپایی‌ها نمی‌توانند این اتفاق را یک هویج یا امتیاز به ایران تصور کنند.
اجرایی شدن اینستکس هویج واقعی است نه صرف اعلام ورود چند کشور
وی ادامه داد: اگر اینستکس واقعا عملیاتی شود ایران براساس مواضع رسمی که اعلام کرده از مسیر کاهش تعهدات برجامی برمی‌گردد. ایران اگر بتواند با اجرایی شدن اینستکس نفت خود را بفروشد و پول آن را از طریق اینستکس دریافت کند و خریدهای خود را از طریق سیستم بانکی انجام دهد به روند کاهش تعهدات برجامی خود پایان می‌دهد. اما صرف ورود کشورهای جدید به اینستکس نمی‌تواند ایران را از این مسیر برگرداند.
سلیمانی بیان کرد: نکته مهم این است که اتخاذ سیاست کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران به واسطه عدم انجام تعهدات برجام از سوی اروپایی‌ها بوده است و لذا ایران به استناد مواد 36 و 37 برجام وارد روند کاهش تعهدات برجام شده و اروپایی‌ها نباید اعتراضی به این اقدام ایران داشته باشند و دست به تهدید بزنند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به گذشت یک سال و نیم از زمان خروج آمریکا از برجام گفت: اروپایی‌ها در این مدت نتوانستند اقدامی در راستای اجرای تعهدات برجامی خود انجام دهند. و لذا ایران نمی‌تواند با اعلام خبر ورود چند کشور به سازوکار اینستکس کاهش تعهدات برجامی خود را متوقف کند. به عبارتی هویجی که اروپایی‌ها اعلام کرده‌اند هنوز بسیار نارس و خام است و با اجرایی شدن اینستکس می‌توان آن را تا حدی یک هویج رسیده یا پخته تلقی کرد.
رابطه اعتراضات و اغتشاشات داخلی با تهدید اروپا به استفاده از مکانیزم ماشه
سلیمانی درباره تأثیر شرایط سیاسی کشور پس از افزایش نرخ بنزین و اعتراضات و اغتشاشات انجام گرفته بر تهدید اروپایی‌ها مبنی بر استفاده از مکانیزم ماشه گفت: هم این اتفاقات در داخل کشور و هم تحولات و اعتراضاتی که در کشورهای منطقه به ویژه در عراق می‌گذرد در اتخاذ رویکرد تهدیدآمیز از سوی اروپایی‌ها مؤثر است.
وی تصریح کرد: به اعتقاد من افزایش نرخ بنزین یک امر ضروری بود که در زمان مناسبی انجام نشد. دولت هم پیش از این اعلام کرده بود که تا پایان سال این اقدام را نخواهد کرد و با این کار خلف وعده کرد. در واقع اقدام دولت بدترین تصمیم در بدترین زمان بود. پیامی که این اقدام به ترامپ داد این بود که فشار اقتصادی حداکثری و تحریم‌ها علیه ایران اثر کرده و باعث شده ایران دچار کسری بودجه و مشکل جدی اقتصادی شود تا حدی که دولت ایران مجبور شده نرخ بنزین را یکباره 200 تا 300 درصد افزایش دهد و لذا این اقدام هم پیام نامناسبی به غربی‌ها داد و هم در داخل متأسفانه منجر به هزینه‌های جانی و مالی فراوانی شد. ولذا به عقیده من اقدام دولت در این زمان یک اشتباه استراتژیک بود.
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان اظهار کرد: کشور از اردیبهشت 1397 تا همین سه ماه پیش دچار موج تورم فزاینده‌ای در کالاهای مصرفی، مواد خوراکی، ارز، خودرو، مسکن و ... شده بود و دولت اگر باهوش بود در همان برهه قیمت بنزین را افزایش می‌داد زیرا همه مردم شاهد افزایش نرخ همه کالاها در هر ماه بودند و افزایش قیمت بنزین در آن مقطع در نگاه افکار عمومی طبیعی جلوه می‌کرد و مردم نیز واکنش چندانی به آن نشان نمی‌دادند.
ترامپ در آستانه انتخابات 2020 آمریکا تحریم‌ها را لغو نخواهد کرد
وی بیان کرد: نظر من که در برخی جلسات بیان کردم این بود قیمت بنزین افزایش یابد و تک نرخی هم بشود و سهمیه بندی هم برداشته شود و به دو هزار تومان برسد ولی متأسفانه این کار را نکردند و در بدترین زمان، بدترین تصمیم اتخاذ شد که هم در داخل مشکل‌آفرین شد و هم پیام خوبی به خارج نداد و آمریکایی‌ها را به این نتیجه رساند که فشارها اثر کرده و قطعا در ادامه جدی‌تر به افزایش فشارها مبادرت می‌ورزند. اروپایی‌ها هم با وجود تلاش‌هایی که می‌کنند اما اعتراف می‌کنند آمریکا باید چه در قالب 1+5 یا دوجانبه وارد قضیه شود تا این موضوع حل شود.
سلیمانی یادآور شد: البته ایران اصرار دارد که آمریکا باید تحریم‌ها را لغو کرده و به برجام برگردد تا کاهش تعهدات برجامی متوقف شود که این اتفاق به ویژه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2020 هرگز نمی‌افتد و ترامپ از حرفی که زده برنمی‌گردد. اروپایی‌ها هم در این میان شاید به طور جزئی بتواند اقداماتی انجام دهند که این مشکل ایران را در برجام حل نخواهد کرد. اگر ایران می‌توانست در حوزه اقتصادی خود را توانمند و کارآمد کند آنها نمی‌توانستند اینگونه فشار بیاورند اما تحریم‌ها و سوء مدیریت اقتصادی در داخل باعث بهره‌برداری غربی‌ها از این وضعیت شده است.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
