ایکنا بررسی می‌کند؛
خون بهایی که خون به پا کرد / چگونه خشم خود را کنترل کنیم؟
گروه اجتماعی- دختر 38 ساله بیجاری مادر خود را به خاطر عدم پرداخت بخشی از سهمش که بابت پول دیه پدرش دریافت کرده بود، در نهایت بیرحمی و به طرز فجیعی به قتل رساند.
خبر امروز خیلی نگران کننده‌تر از سایر خبرهای قتل بود؛ مرگ مادری آن هم به دست تنها دخترش . دختر 38 ساله بیجاری در کمال ناباوری مادر خود را به خاطر آنکه بخشی از پول دیه یا خون‌بهای پدرش را به او نداده بود، در اوج بیرحمی و عصبانیت از پله هول داده و در آخر با کوبیدن سرش بر زمین، وی را در ساعات شش و نیم صبح به قتل رسانده بود. او بعد از پاک کردن آثار جرم در ساعات 10 با اورژانس 115 تماس می‌‌گیرد و از سقوط مادرش از روی پله‌ها خبر می‌هد.
خبر قتل دو خواهر به دست برادرشان و قتل برادر به دست برادر و ... خبرهای قتل آن هم به دست افراد خانواده خیلی نگران کننده‌تر از سایر حوادث است چرا که ما مسلمانان دستورات زندگی خود را از کتاب قرآن می‌گیریم و براساس این نباید هیچگاه قدم در این مسیر بگذاریم اما مگر ما را چه شده که هیچگاه به فروبردن خشم خود فکر نمی‌کنیم.
آیات قرآن و احادیث بسیاری در مورد فروخوردن خشم داریم اما به دلیل کم بیان‌شدن آن‌ها همگی به فراموشی سپرده شده و امروز دیگر کسی توجهی به آن ندارد. بخشی از این بار مسئولیت بر دوش فعالان رسانه بوده که باید با بیان این احادیث، زمینه وقوع این حوادث را کم کند و بخشی برعهده روحانیون و مسئولان فرهنگی است که شاید با طرح یک آیه قرآن و یا یک حدیث بتوان شاهد اثرگذاری بیشتر مضامین آن در جامعه باشیم.
خداوند متعال درباره آیات کظم غیظ می‌فرماید: «وَالَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ وَإِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ: و كسانى كه از گناهان بزرگ و زشتكاري‌ها خود را به دور مى‌دارند و چون به خشم درمىآيند درمىگذرند»(آیه 37 سوره شوری) و «الَّذينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ؛ همان‌ها كه در راحت و رنج انفاق مى‌كنند و خشم خود را فرو مى‌خورند و از مردم در مى‌گذرند، و خدا نيكوكاران را دوست دارد(آیه 134 سوره آل عمران) ازپاداش نیک برای کسانی خشم خود را فرو می خوردند، خبر داده است.
پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «از محبوبترين راه‌ها به سوى خداوند عزّ و جلّ دو جرعه است: جرعه خشمى كه با بردبارى آن را فرو برى و جرعه مصيبتى كه با شكيبايى كردن آن را فرو برى». امام علی(ع) می‌فرماید: «كسى كه از خدا بترسد، هنگام خشم انتقام نمى‌گيرد». امام صادق(ع) می‌فرماید: «نيكو جرعه‌اى است خشم، براى كسى كه بر آن شكيبايى ورزد».
حجت‌الاسلام محمد محمدی، یکی از کارشناسان دادگستری در این زمینه گفت: یکی از پدیده‌های مشترک کلیه زمان‌ها و کلیه جوامع، قتل نفس است. تقریباً یکی یا چند تا از انواع مختلف قتل نفس درهمه جوامع تاریخ وجود داشته است و معمولاً یک یا چند نوع آن نیز جرم تلقی شده است و لذا برخلاف سایر جرایم که نسبت به زمان و مکان مفهومی نسبی پیدا می‌کنند، قتل نفس همیشه جرم شناخته می‌شده است.
وی با اشاره به اینکه قتل از بزرگ‌ترین جنایاتی است که امنیت اجتماعی را مختل می‌کند، افزود: معمولاً شدیدترین کیفرها برای قتل وضع شده و در برخی کشورها مجازات آن اعدام است و به همین جهت کیفر و عقوبت آن را شریعت مقدسه اسلام از شدیدترین کیفر و عقوبت‌ها در دنیا و عقبی مقرر کرده است.
حجت‌الاسلام محمدی با اشاره به آیه 31 سوره مائده که خداوند عزوجل می‌فرماید: «أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا؛ هر كس كسى را جز به قصاص قتل يا [به كيفر] فسادى در زمين بكشد چنان است كه گويى همه مردم را كشته باشد و هر كس كسى را زنده بدارد چنان است كه گويى تمام مردم را زنده داشته است» با اندک تعمقی در این آیه شریفه معلوم می‌شود که همه مردم یک پیکر واحد محسوب شده و افراد جامعه به منزله اعضای آن پیکرند و قتل یک فرد در ارتباط با این پیکر عظیم است، در حقیقت هجوم به حیاط اجتماعی یک جامعه است.
وی افزود: هر انسانی بر اثر عوامل و زمینه‌هایی که برایش پیش می‌آید، گاهی خوشحال و گاهی نیز خشمگین و ناراحت می‌شود؛ اما اگر این حالات فطری با معیار دین و هدایت قرآن و رهنمودهای اهل بیت علیهم السلام همراه باشد، هرگز در آن افراط و تفریط دیده نخواهد شد.
خشم‌هایی از جنس جاهلیت
حجت‌الاسلام محمدی با اعلام اینکه قرآن خشم‌های بی‌مورد را به دوران جاهلیت نسبت داده و سکون و آرامش را در هنگام خشم ویژه رسول خدا(ص) و مؤمنین می‌داند، بیان کرد: از دیدگاه قرآن وجود آرامش یک موهبت الهی است؛ همچنان که خشم و تعصبات جاهلی را ره‌آورد افکار نادرست و عملکرد غلط کافران قلمداد می‌کند. فرد مؤمن باید اعتقاد به قضا و قدر خداوندی را در وجودش تقویت کند و بداند که گاهی پدید آمدن برخی حوادث ناگوار که با میل باطنی او ناسازگار است، در اثر تقدیر الهی است.
این کارشناس دینی دلیل بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و مشکلات بی‌شمار جامعه از جمله قتل را دوری از دستورات خدا و رسول و کتاب قرآن دانست و عنوان کرد: فرد مسلمان با رجوع به قرآن راهکار مقابله با تمام مشکلات و مسائل زندگی را می‌یابد چراکه قرآن به خودشناسی و خداشناسی فرد کمک کرده و درنتیجه این امر فرد را به مسیرصحیح زندگی هدایت خواهد کرد.
علت قتل‌های خانگی تک‌عاملی نیست
خبر قتل دو خواهر به دست برادرشان و قتل برادر به دست برادر و ... خبرهای قتل آن هم به دست افراد خانواده خیلی نگران کننده‌تر از سایر حوادث است چرا که ما مسلمانان دستورات زندگی خود را از کتاب قرآن می‌گیریم و براساس این نباید هیچگاه قدم در این مسیر بگذاریم اما مگر ما را چه شده که هیچگاه به فروبردن خشم خود فکر نمی‌کنیم.
آیات قرآن و احادیث بسیاری در مورد فروخوردن خشم داریم اما به دلیل کم بیان‌شدن آن‌ها همگی به فراموشی سپرده شده و امروز دیگر کسی توجهی به آن ندارد. بخشی از این بار مسئولیت بر دوش فعالان رسانه بوده که باید با بیان این احادیث، زمینه وقوع این حوادث را کم کند و بخشی برعهده روحانیون و مسئولان فرهنگی است که شاید با طرح یک آیه قرآن و یا یک حدیث بتوان شاهد اثرگذاری بیشتر مضامین آن در جامعه باشیم.
خداوند متعال درباره آیات کظم غیظ می‌فرماید: «وَالَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ وَإِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ: و كسانى كه از گناهان بزرگ و زشتكاري‌ها خود را به دور مى‌دارند و چون به خشم درمىآيند درمىگذرند»(آیه 37 سوره شوری) و «الَّذينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ؛ همان‌ها كه در راحت و رنج انفاق مى‌كنند و خشم خود را فرو مى‌خورند و از مردم در مى‌گذرند، و خدا نيكوكاران را دوست دارد(آیه 134 سوره آل عمران) ازپاداش نیک برای کسانی خشم خود را فرو می خوردند، خبر داده است.
پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «از محبوبترين راه‌ها به سوى خداوند عزّ و جلّ دو جرعه است: جرعه خشمى كه با بردبارى آن را فرو برى و جرعه مصيبتى كه با شكيبايى كردن آن را فرو برى». امام علی(ع) می‌فرماید: «كسى كه از خدا بترسد، هنگام خشم انتقام نمى‌گيرد». امام صادق(ع) می‌فرماید: «نيكو جرعه‌اى است خشم، براى كسى كه بر آن شكيبايى ورزد».
حجت‌الاسلام محمد محمدی، یکی از کارشناسان دادگستری در این زمینه گفت: یکی از پدیده‌های مشترک کلیه زمان‌ها و کلیه جوامع، قتل نفس است. تقریباً یکی یا چند تا از انواع مختلف قتل نفس درهمه جوامع تاریخ وجود داشته است و معمولاً یک یا چند نوع آن نیز جرم تلقی شده است و لذا برخلاف سایر جرایم که نسبت به زمان و مکان مفهومی نسبی پیدا می‌کنند، قتل نفس همیشه جرم شناخته می‌شده است.
وی با اشاره به اینکه قتل از بزرگ‌ترین جنایاتی است که امنیت اجتماعی را مختل می‌کند، افزود: معمولاً شدیدترین کیفرها برای قتل وضع شده و در برخی کشورها مجازات آن اعدام است و به همین جهت کیفر و عقوبت آن را شریعت مقدسه اسلام از شدیدترین کیفر و عقوبت‌ها در دنیا و عقبی مقرر کرده است.
حجت‌الاسلام محمدی با اشاره به آیه 31 سوره مائده که خداوند عزوجل می‌فرماید: «أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا؛ هر كس كسى را جز به قصاص قتل يا [به كيفر] فسادى در زمين بكشد چنان است كه گويى همه مردم را كشته باشد و هر كس كسى را زنده بدارد چنان است كه گويى تمام مردم را زنده داشته است» با اندک تعمقی در این آیه شریفه معلوم می‌شود که همه مردم یک پیکر واحد محسوب شده و افراد جامعه به منزله اعضای آن پیکرند و قتل یک فرد در ارتباط با این پیکر عظیم است، در حقیقت هجوم به حیاط اجتماعی یک جامعه است.
وی افزود: هر انسانی بر اثر عوامل و زمینه‌هایی که برایش پیش می‌آید، گاهی خوشحال و گاهی نیز خشمگین و ناراحت می‌شود؛ اما اگر این حالات فطری با معیار دین و هدایت قرآن و رهنمودهای اهل بیت علیهم السلام همراه باشد، هرگز در آن افراط و تفریط دیده نخواهد شد.
خشم‌هایی از جنس جاهلیت
حجت‌الاسلام محمدی با اعلام اینکه قرآن خشم‌های بی‌مورد را به دوران جاهلیت نسبت داده و سکون و آرامش را در هنگام خشم ویژه رسول خدا(ص) و مؤمنین می‌داند، بیان کرد: از دیدگاه قرآن وجود آرامش یک موهبت الهی است؛ همچنان که خشم و تعصبات جاهلی را ره‌آورد افکار نادرست و عملکرد غلط کافران قلمداد می‌کند. فرد مؤمن باید اعتقاد به قضا و قدر خداوندی را در وجودش تقویت کند و بداند که گاهی پدید آمدن برخی حوادث ناگوار که با میل باطنی او ناسازگار است، در اثر تقدیر الهی است.
این کارشناس دینی دلیل بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و مشکلات بی‌شمار جامعه از جمله قتل را دوری از دستورات خدا و رسول و کتاب قرآن دانست و عنوان کرد: فرد مسلمان با رجوع به قرآن راهکار مقابله با تمام مشکلات و مسائل زندگی را می‌یابد چراکه قرآن به خودشناسی و خداشناسی فرد کمک کرده و درنتیجه این امر فرد را به مسیرصحیح زندگی هدایت خواهد کرد.
علت قتل‌های خانگی تک‌عاملی نیست
همایون قسمتی، یکی از روانشناسان استان کردستان در این باره گفت: قتل‌های خانوادگی جزو قتل‌هایی هستند که به جهت نحوه رخ دادن و جریحه‌دارکردن احساس عمومی تا مدت‌ها توجه افکار عمومی را به خود جلب می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در خشونت‌ها و قتل‌های خانوادگی به عنوان یک مشکل اجتماعی مجموعه عوامل مختلفی نقش دارند و صرفا نمی‌توان یک عامل قطعی و حتمی را عنوان کرد، افزود: مجموعه عواملی که بر خلاف اتفاق و حادثه به یکباره با قتل یک عضو خانواده توسط عضو دیگر نمود پیدا می‌کند اما علت بروز قتل به مرور زمان باعث چنین واقعه‌ای شده است.
به گفته وی آنچه که در بین عوامل ایجاد کننده باید مورد توجه قرار گیرد؛ اختلالات روانی و رفتاری در برخی خانواده است که به راحتی توسط خانواده قابل شناسایی و تشخیص نیست و ممکن است یک اختلال رفتاری در خانواده بدون اینکه مهم تلقی شود، به مرور زمان منجر به بروز رفتارهای خشن و عصبی در خانواده شود.
وی عنوان کرد: در حالیکه برخی رفتارها همانند خشم‌ها و عصبانیت‌ها، واکنش‌های تند و عصبی و یا گوشه‌گیری از نظر خانواده طبیعی به نظر برسد اما همین حالت‌ها به مرور زمان و در صورت عدم مداخلات روانشناسی از قابلیت این برخوردار هستند که به یکباره باعث خشونت و حتی قتل‌های خانوادگی شود. از دیگر عوامل مؤثر در رفتارهای خشن خانوادگی و از جمله قتل‌های خانوادگی، کمبود محبت به خصوص بین زوجین است، این پدیده در سال‌های اخیر با عنوان طلاق عاطفی رواج بیشتری پیدا کرده است.
وی با اشاره به اینکه بنا بر بررسی‌های صورت گرفته، چنین رفتارهایی در مردان در مقایسه با زنان بیشتر مشاهده می‌شود ادامه داد: اختلالات شخصیتی به صورت احساس پوچی و تنهایی و عدم بلوغ عاطفی اعضای خانواده باعث می‌شود که فرد از توان کنترل هیجانات خود برخوردار نباشد که اینگونه حالت‌های هیجانی شدید به خصوص در مردان منجر به بروز رفتارهای خشنی می‌شود که فرد بعد از ارتکاب دچار پشیمانی می‌شود.
این روانشناس عنوان کرد: مصرف مواد مخدر و محرک‌هایی همچون شیشه و انواع قرص‌های اکستازی با ایجاد توهم زمینه‌ساز بروز ناهنجاری‌های رفتاری در خانواده می‌شود که گاه این توهم ناشی از مخدرها، منجر به قتل‌های خانوادگی هم می‌شود.
وی در خصوص راهکارهای مؤثر در کنترل خشونت‌های خانگی گفت: آموزش مهارت‌های زندگی و اجباری کردن دوره‌های مشاوره قبل از ازدواج نقش موثری در کنترل هیجانات عاطفی و مدیریت خشم و عصبانیت دارد و در درازمدت نیز نوید بخش کاهش رفتاهای خشن خانگی می‌شود.
این استاد دانشگاه یادآور شد: آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها در خصوص اختلالات روانی راهکار موثری در کاهش قتل‌های خانوادگی است به اینصورت که در صورت مشاهده رفتارهای نابهنجار در یک عضو خانواده، حتما به یک مشاور، روانشناس و یا روانپزشک مراجعه شود تا اقدامات درمانی صورت گیرد و از تشدید آن اختلال پیشگیری شود.
انتهای پیام وی با اشاره به اینکه در خشونت‌ها و قتل‌های خانوادگی به عنوان یک مشکل اجتماعی مجموعه عوامل مختلفی نقش دارند و صرفا نمی‌توان یک عامل قطعی و حتمی را عنوان کرد، افزود: مجموعه عواملی که بر خلاف اتفاق و حادثه به یکباره با قتل یک عضو خانواده توسط عضو دیگر نمود پیدا می‌کند اما علت بروز قتل به مرور زمان باعث چنین واقعه‌ای شده است.
به گفته وی آنچه که در بین عوامل ایجاد کننده باید مورد توجه قرار گیرد؛ اختلالات روانی و رفتاری در برخی خانواده است که به راحتی توسط خانواده قابل شناسایی و تشخیص نیست و ممکن است یک اختلال رفتاری در خانواده بدون اینکه مهم تلقی شود، به مرور زمان منجر به بروز رفتارهای خشن و عصبی در خانواده شود.
وی عنوان کرد: در حالیکه برخی رفتارها همانند خشم‌ها و عصبانیت‌ها، واکنش‌های تند و عصبی و یا گوشه‌گیری از نظر خانواده طبیعی به نظر برسد اما همین حالت‌ها به مرور زمان و در صورت عدم مداخلات روانشناسی از قابلیت این برخوردار هستند که به یکباره باعث خشونت و حتی قتل‌های خانوادگی شود. از دیگر عوامل مؤثر در رفتارهای خشن خانوادگی و از جمله قتل‌های خانوادگی، کمبود محبت به خصوص بین زوجین است، این پدیده در سال‌های اخیر با عنوان طلاق عاطفی رواج بیشتری پیدا کرده است.
وی با اشاره به اینکه بنا بر بررسی‌های صورت گرفته، چنین رفتارهایی در مردان در مقایسه با زنان بیشتر مشاهده می‌شود ادامه داد: اختلالات شخصیتی به صورت احساس پوچی و تنهایی و عدم بلوغ عاطفی اعضای خانواده باعث می‌شود که فرد از توان کنترل هیجانات خود برخوردار نباشد که اینگونه حالت‌های هیجانی شدید به خصوص در مردان منجر به بروز رفتارهای خشنی می‌شود که فرد بعد از ارتکاب دچار پشیمانی می‌شود.
این روانشناس عنوان کرد: مصرف مواد مخدر و محرک‌هایی همچون شیشه و انواع قرص‌های اکستازی با ایجاد توهم زمینه‌ساز بروز ناهنجاری‌های رفتاری در خانواده می‌شود که گاه این توهم ناشی از مخدرها، منجر به قتل‌های خانوادگی هم می‌شود.
وی در خصوص راهکارهای مؤثر در کنترل خشونت‌های خانگی گفت: آموزش مهارت‌های زندگی و اجباری کردن دوره‌های مشاوره قبل از ازدواج نقش موثری در کنترل هیجانات عاطفی و مدیریت خشم و عصبانیت دارد و در درازمدت نیز نوید بخش کاهش رفتاهای خشن خانگی می‌شود.
این استاد دانشگاه یادآور شد: آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها در خصوص اختلالات روانی راهکار موثری در کاهش قتل‌های خانوادگی است به اینصورت که در صورت مشاهده رفتارهای نابهنجار در یک عضو خانواده، حتما به یک مشاور، روانشناس و یا روانپزشک مراجعه شود تا اقدامات درمانی صورت گیرد و از تشدید آن اختلال پیشگیری شود.
