«عوام‌زدگی مدرن» مسئولان؛ عامل انفعال در حوزه حقوق بین‌الملل / فاجعه منا، نمونه پرونده فراموش شده
رئیس سابق بسیج حقوقدانان کشور با تأکید بر ضرورت دیپلماسی فعال برای به نتیجه رساندن پرونده‌هایی مانند ترور سردار سلیمانی، فاجعه منا و تعرض جنگنده آمریکایی به هواپیمای مسافری کشورمان، گفت: می‌توان از مجامع حقوقی بین‌المللی، که وابسته به آمریکا و صهیونیسم بین‌الملل هستند، بخشی از حقوق حقه خود را استیفا کرد. لذا این تفکر برخی مسئولان غیرقابل توجیه است که به خاطر این وابستگی امیدی به نتیجه رسیدن چنین پرونده‌هایی نییست و آن را «عوام‌زدگی مدرن» می‌دانم.
مسعود اخوان‌فرد، کارشناس حقوق بین‌الملل و رئیس سابق بسیج حقوقدانان کشور، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره امکان پیگیری حقوقی اقدامات ضد ایرانی آمریکا در مجامع بین‌المللی از جمله تعرض جنگنده‌های آمریکایی به هواپیمای مسافری کشورمان، گفت: مسائل مربوط به حوزه حقوق بین‌الملل مقداری با کندی به پیش می‌رود و متأسفانه در کشور ما اطلاع‌رسانی صحیح، به موقع و دقیقی در این رابطه انجام نمی‌شود. این امر راه را برای شبکه‌های اجتماعی غیر متخصص باز می‌کند تا در این حوزه ترکتازی کرده و افکار عمومی را دچار ابهام و نگرانی کنند.
وی افزود: مسئله تعرض جنگنده آمریکایی به هواپیمای مسافری تهران ـ بیروت کاملاً نقض آشکار حقوق بین‌الملل بود و باید از طریق سازمان ایکائو، وزارت راه و شهرسازی و معاونت حقوقی ریاست جمهوری حتماً پیگیری شود که نیازمند یک سری اقدامات خاص حقوقی با عنوان مستندسازی است تا در یک سازمان بین‌المللی این مستندات دقیق ارائه شود. مسافران این هواپیما هم دچار صدمه روحی و هم جسمی شدند و همه این صدمات قابل محاسبه مالی است.
به‌کارگیری دیپلماسی فعال
وی درباره احتمال به نتیجه رسیدن این پرونده‌های بین‌المللی گفت: اینکه عده‌ای می‌گویند در این پرونده‌ها به نتیجه نمی‌رسیم نادرست است. ضمانت اجرای مباحث حقوق بین‌الملل با ضمانت اجرای مباحث حقوق داخلی متفاوت است و براین اساس مسیرهای طرح دعوا نیز متفاوت است. حال اینکه دیپلماسی کشورمان فعال است یا منفعل، موضوع دیگری است که مسئولان مربوطه باید جوابگو باشند.
اخوان فرد با بیان اینکه بررسی این مسائل نیازمند دیپلماسی فعال حقوقی و بین‌المللی و پیگیری مستمر آنها تا حصول نتیجه است، گفت: ممکن است رسیدن به نتیجه دیر یا زود باشد، اما قطعاً به نتیجه خواهد رسید و می‌توان از طرق مختلف این مطالبات را پیگیری کرد. همان‌طور که طرف گستاخ آمریکایی از پرونده‌های واهی خودش علیه جمهوری اسلامی ایران بهانه و مستمسکی برای توقیف اموال کشور پیدا می‌کند، ما هم در ارتباط با حقوق حقه خود می‌توانیم اقدامات صحیح و منطبق با موازین حقوقی و بین‌المللی را انجام دهیم.
این کارشناس حقوق بین‌الملل بیان کرد: مهم این است که مسئولان ذی‌ربط از خرد جمعی و نخبگان این حوزه که تجربه مدیدی در عرصه حقوق بین‌الملل دارند، استفاده کرده و موضوع را به نتیجه برسانند و اطلاع‌رسانی صحیح هم انجام بگیرد تا مردم در جریان روند پیگیری پرونده و نتیجه آن قرار بگیرند تا نوعی یأس و ناامیدی بر افکار عمومی جامعه نشود.
ضرورت همکاری تنگاتنگ حوزه حقوق بین‌الملل و رسانه
اخوان‌فرد درباره به نتیجه نرسیدن پرونده‌های متعدد حقوقی از جمله فاجعه منا یا ترور سردار حاج قاسم سلیمانی و ضرورت استفاده از توان و ظرفیت رسانه‌ها برای زنده نگه داشتن این موضوعات تا رسیدن به نتیجه لازم گفت: در این مسیر نیاز به این است که پرونده‌های حوزه حقوق بین‌الملل با سایر دستگاه‌ها و حوزه‌ها از جمله رسانه، همگام و هماهنگ باشند در حالی که این فعالیت‌ها جدا از هم انجام می‌شود.
وی یادآور شد: مسائل مربوط به حوزه حقوق بین‌الملل نیازمند رسانه تخصصی خود هستند تا با پافشاری و اصرار بر روی پرونده‌های حقوقی بین‌المللی بر افکار عمومی در سطح داخلی و بین‌المللی تأثیرگذار باشند.
افکار عمومی قانع نشده است
رئیس سابق بسیج حقوقدانان کشور ابراز کرد: در موضوع فاجعه منا شاید لازم است مسئولان مربوطه در یک مناظره تلویزیونی برای توضیح اقداماتی که شاید به نتایج خوبی هم رسیده باشد، حاضر شوند و حداقل افکار عمومی را قانع کنند، اما وقتی گزارشی از اقدامات انجام گرفته ارائه نشود به طور طبیعی افکار عمومی دچار ناامیدی و ابهامات و سؤالات متعدد می‌شود، لذا به نتیجه رسیدن قضیه فاجعه منا، ترور شهادت سردار دل‌ها، موضوع تعرض به هواپیمای مسافری کشورمان و امثال این پرونده‌ها نیازمند همکاری و همگامی همه دستگاه‌هاست.
اخوان‌فرد اظهار کرد: وظیفه رسانه‌های داخلی نیز در این رابطه آن است که مطالبه روزانه کنند تا آن موضوع و پرونده همواره زنده بماند و به حاشیه نرود و این کاری است که رسانه‌های غربی به خوبی انجام می‌دهند. برای نمونه چند سال پیش چهار جاسوس آمریکایی توسط یکی از گروه‌های مبارز لبنانی یا فلسطینی دستگیر شدند و تحت کنترل این نیروها بودند، اما رسانه‌های غربی هر سال در سالگرد این اتفاق یک جنجال بین‌المللی را با عنوان Beirut hostages (گروگان‌گیری بیروت) را مطرح می‌کردند، اما سال‌هاست سردار حاج احمد متوسلیان در دست جنایتکاران صهیونیستی اسیر است یا سردار حاج قاسم سلیمانی به وسیله رژیم آمریکا به شهادت رسیده، اما بعد از یک موجی، دیگر حرکتی در فضای رسانه‌ای کشور چه در سطح داخلی چه در سطح بین‌المللی، دیده نمی‌شود و جایگاهی برای پیگیری مستمر آنها تعریف نمی‌شود در حالی که این موضوعات باید به طور مستمر رصد و دنبال شود.
این کارشناس حقوق بین‌الملل بیان کرد: در واقع همان‌طور که پرونده‌های مفسدین اقتصادی به طور مستمر پیگیری می‌شود و موجب خوشحالی مردم از اقدامات قاطع قوه قضائیه شده است، در عرصه بین‌المللی نیز باید فعالانه عمل کرد و مسئولان مربوطه توضیحات لازم را درخصوص اقدامات انجام گرفته به اطلاع مردم برسانند. امروز اقناع افکار عمومی داخلی و بین‌المللی در کنار اقدامات حقوقی یک اقدام ضروری و قابل توجه است، اما امروز این دو حوزه بیشتر جزیره‌ای عمل کرده و هر یک کار خود را منفک از دیگری انجام می‌دهد. در حالی که در چنین پرونده‌هایی نیازمند تجمیع نیروها، اقدامات مشترک، هم افزایی و هماهنگی بیشتر برای رسیدن به نتیجه لازم هستیم.
ذهنیتی که به کم‌کاری مسئولان در پرونده‌های حقوقی منجر شده است
اخوان‌فرد درباره اینکه شاید این ذهنیت که مجامع حقوقی بین‌المللی وابسته به آمریکا و صهیونیسم بین‌الملل هستند، عامل بی‌توجهی یا کم‌کاری در حوزه پیگیری حقوقی اقدامات علیه کشورمان در مجامع بین‌المللی است، گفت: در اینکه این نهادها و مجامع وابسته به صهیونیسم بین‌الملل هستند هیچ شکی نیست، اما می‌توان از همین نهادهای وابسته بخشی از حقوق حقه خود را استیفا کرد. لذا این تفکر که در سطح برخی مسئولان رده بالای کشور وجود دارد و مردم هم تصور می‌کنند اینها تفکرات و حرف‌های جدی بین‌المللی است، اشتباه بوده و من آن را نوعی «عوام‌زدگی مدرن» و غیرقابل توجیه می‌دانم.
وی تصریح کرد: سایر کشورها در مباحث مختلف و در حوادث مشابه با ما، از طریق این مجامع وارد شدند و پیگیری کردند و مثلاً خسارات خود را از کشور دیگر استیفا کردند. ما در این رابطه در مقابل کشورها و دولت‌هایی مانند آمریکا که در مسائلی مانند همین تعرض به هواپیمای مسافری یا ترور سردار حاج قاسم سلیمانی مرتکب تخلف و نقض آشکار حقوق بین‌الملل شدند اساساً طرح دعوا نکردیم. حتی در اختلافات با کشورهایی که دشمن ما نیستند و متحد، دوست یا غیر معاند تلقی می‌شوند نباید از حقوق حقه خود دست برداریم. بلکه باید در مجامع حقوقی بین‌المللی طرح دعوا کرده و پرونده را پیگیری کرد. حال پس از رسیدن به نتیجه اگر قرار بر مصالحه شد طبعاً باید یک امتیاز جایگزین آن خسارت وارده شود و این‌گونه نیست چون فلان کشور متحد ماست ما نباید آنها را از خود ناراحت کنیم. این مسئله هم بخش دیگری از همان «عوام‌زدگی مدرن» در میان مسئولان در موضوعات حقوقی بین‌المللی است.
اخوان‌فرد در پایان اظهار کرد: در قضیه جیسون رضائیان، وقتی او دستگیر شد قدرت معامله هم ایجاد شد و با شعار دادن کاری انجام نشد و خوشبختانه با درایت و قوت نیروهای اطلاعاتی، امنیتی و قضایی علیرغم بی‌میلی برخی مسئولان به این اقدامات، به نتایج مثبت و ثمربخشی رسیدیم.
انتهای پیام
