تأثیر بحران کرونا بر فعالیت بازار سرمایه و بورس بررسی شد

به گزارش ایکنا از قم، پنجاه و هفتمین نشست از سلسله نشست‌های علمی فرهنگی چالش کرونا و زندگی مؤمنانه با موضوع «تأثیر بحران کرونا بر فعالیت بازار سرمایه، بورس اوراق بهادار» به همت دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران و جهاددانشگاهی واحد استان قم با حضور رضا فراهانی، دکتری مدیریت مالی و کارشناس بازار سرمایه برگزار شد.
وی در این نشست اظهار کرد: ویروس کرونا برای اولین بار روی بازار چین و سپس سایر کشور‌ها تأثیر گذاشت و بازار مالی بین‌الملل و بورس‌های جهانی دوره‌ای دچار حباب شده و منتظر بهانه هستند تا قیمت‌هایشان تعدیل شود؛ در بهار ۲۰۲۰ در حاشیه همایش بانک‌های دنیا، رئیس صندوق بین‌المللی پول خبر داد که اقتصاد جهانی امسال با رشد منفی مواجه خواهد شد و دنیا در کنار کاهش قیمت نفت و این خبر احساس خطر رکود اقتصادی کرد زیرا رکود اقتصادی در این دوران بدتر از سال ۱۹۲۹ و ۱۹۳۰ خواهد بود.
کارشناس بازار سرمایه گفت: تقریباً ۷۰۰ شرکت در بورس و فرا بورس پذیرفته‌شده‌اند و در ۳۷ صنعت یا گروه بورسی خلاصه می‌شوند که ۷ مورد از این صنعت‌ها ۷۰ درصد بازار را تحت اختیار دارند و ۳۰ درصد هم ۳۰ صنعت دیگر را شامل می‌شوند و از این ۷۰ درصد مالکیت عمده با دولت است یعنی دولت سهامدار شرکت‌های بزرگ بورسی است.
فراهانی ادامه داد: به لحاظ ساختار بورس مالکیت بورس ایران عمدتاً دولتی است و بخش کمی از سرمایه تقریباً ۲۰ درصد در بورس شناور آزاد و در دست مردم است که صنعت پالایشی، صنعت پتروشیمی، فلزات، خودرو، بانک، مخابرات و صنعت چند رشته‌ای همان ۷ مورد صنعت است که ۷۰ درصد بازار را در اختیار دارند.
کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: بازار سرمایه ایران بازار نوظهور یا در حال توسعه است و درصد کمی از نظام تأمین مالی کشور را پوشش می‌دهد، بنگاه‌های بزرگ اقتصادی عمدتاً از طریق بانک‌ها تأمین مالی می‌شوند نه از طریق بورس؛ در حالی‌که کشور‌های توسعه‌یافته بورس محور هستند یعنی بنگاه‌های اقتصادی‌شان برای تأمین نیاز‌های مالی سرمایه در گردش و توسعه فعالیت‌های تولیدی مستقیماً از بورس تأمین مالی انجام می‌دهند.
وی گفت: بین توسعه‌یافتگی اقتصادی یک کشور و درجه توسعه‌یافتگی بورس یک کشور رابطه مستقیمی برقرار است، بورس ما خوشبختانه در حال پیشرفت است و مردم علاقه‌مند به مشارکت و خریداری سهام شرکت‌ها هستند.
فراهانی اظهار کرد: بعد از بروز ویروس کرونا شاهد تأثیرات زیادی در بورس و ریزش بورس در کشور‌های مختلف مانند فرانسه، ایتالیا، آلمان و لندن بودیم، اما در مورد بورس ایران گمانه‌زنی‌های مختلفی وجود داشت برخی معتقد بودند کرونا بر بورس ایران تأثیر مثبت می‌گذارد تا اسفند سال ۹۸ شاهد رشد فزاینده شاخص بورس بودیم و دلیل اصلی رشد شاخص بورس ایران هم تورم و نقدینگی بود.

کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: در بازار سرمایه ایران رشدی که وجود دارد ناشی از فعالیت‌های عملیاتی شرکت‌ها نیست یعنی اینکه سودآوری شرکت‌ها شاید ملاک اصلی رشد قیمت سهام نباشد، ما به صورت دوره‌ای شاهد تورم و نرخ رشد ارز هستیم وقتی نرخ ارز جهش پیدا می‌کند باعث بالا رفتن سطح عمومی قیمت‌ها می‌شود و بالا رفتن این سطح عمومی قیمت‌ها علاوه بر اینکه شامل دارایی‌های فیزیکی مانند خودرو می‌شود شامل دارایی سهام شرکت‌ها هم می‌شود و به دنبال آن شاهد رشد شاخص‌های بورس می‌شویم.
وی یادآور کرد: در جهش چندساله اخیر که قیمت دلار بالا رفت شاخص بورس هم رشد داشت که از سال ۹۷ رشد سریع بورس شروع شد و تا انتهای سال ۹۸ ما شاهد رشد چند برابری شاخص بورس بودیم و رشد اصلی آن از ابتدای سال ۹۸ شروع و در نیمه اول سال شاخص دو برابر شد و در نیمه دوم سال همین‌طور ادامه پیدا کرد تا بحران بالا رفتن بنزین شاهد ریزش قیمت‌های سهام بودیم و بعد از آن با مهار اعتراضات مجدداً رشد بورس شروع شد تا ظهور بحران کرونا و شهادت سردار سلیمانی که ریزش اتفاق افتاد و بعد از آن تا انتهای سال شاخص بورس به ۵۰۰ هزار واحد رسید.
فراهانی با اشاره به اینکه بر اساس قوانین بورس، سازمان بورس به‌عنوان یک نهاد حاکمیتی وظیفه نظارت بر بورس‌های سهام، فرا بورس، کالا و انرژی بازار سرمایه را عهده‌دار است، عنوان کرد: بر اساس همین قانون شورای عالی بورس در رأس است که وزیر اقتصاد رئیس شورا و اعضای اصلی آن وزرای دفاع، کشاورزی، نفت، صنعت معدن و تجارت هستند.
کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: تنها سه نفر از بخش خصوصی آن‌هم با معرفی وزیر اقتصاد در شورای عالی بورس حضور دارند و بورس ایران یک جایگاه تشکیلاتی و قانونی و در عمل بیشتر دولتی است و این مورد اعتراض فدراسیون جهانی بورس‌ها نسبت به بورس ایران است.
وی گفت: بالا رفتن سطح قیمت‌ها در شرایط کرونا حادثه عجیبی بود که چرا بورس ایران در حال رشد است در حالی که کشور‌های دیگر شاهد ریزش بودند و مشابه این تجربه در بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ هم وجود داشت که بورس‌های دنیا در حال ریزش بود، اما بورس ایران از شاخص ۳۰ هزار واحد تا شاخص ۸۰ هزار واحد رسید و این دلیلش جزیره‌ای بودن بورس ایران بود یعنی هیچ شرکت ایرانی در بورس‌های خارجی و هیچ شرکت خارجی در بورس ایران فعالیت ندارد.
فراهانی یادآور کرد: بورس ایران تابع متغیر‌های کلان داخل کشور است و هنگام بحران کرونا روی برخی شرکت‌های بورسی مانند شوینده‌ها، دارویی و غذایی تأثیر زیادی گذاشت، دولت به این نتیجه رسید در شرایط تحریمی که درآمد‌های نفتی ندارد برای تأمین منابع بودجه خودش به فروش دارایی‌های مالی‌اش روی بیاورد و در این راستا ۱۸ شرکت بورسی بزرگ که ۲۰ درصد سهام آن‌ها دولتی است با تخفیف به مردم بدهند تا مردم به سمت بورس آمده و سهام‌دار شوند و دولت کسری بودجه احتمالی سال ۹۹ را پوشش دهد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: رشد بورس، شاخص‌های بورس و قیمت سهام در بازار سرمایه با، اما و اگر‌های زیادی مواجه بوده و خیلی از اقتصاددان‌ها مخالف بوده و خطاب به مقامات بالا نامه دادند که چه می‌کنید! طوری که رئیس وقت سازمان بورس مجبور شد استعفا دهد زیرا منویات وزیر اقتصاد را نتوانست در بازار سرمایه اجرا کند.

 

وی گفت: الزامات بازار و واقعیت‌های بازار که نقدینگی نقش اساسی داشت که شاخص از ۸۰ هزار واحد تا یک‌میلیون واحد آمد که مقارن با موج اول کرونا در ایران بود که همراه با اعتراض بسیاری از اقتصاددانان بود تا اینکه دیدند نقدینگی بالا است و روزانه ۲ هزار میلیارد تومان به نقدینگی کشور اضافه می‌شود و این در غیاب بازار‌های کم رونق، بورس بخشی از این نقدینگی را جذب می‌کرد.

 

فراهانی با اشاره به اینکه هم‌زمان با موج دوم کرونا در ایران، بورس هم موج دومش را تجربه کرد و شاخص از یک‌میلیون واحد به مرز دو میلیون واحد رسید، بیان کرد: در ابتدای سال ۹۹ واگذاری سهام شرکت‌های دولتی جدی شد، مردم هم به بورس علاقه‌مند شدند زیرا مردم، دانشجویان، تحصیل‌کرده‌ها در قرنطینه بودند و زیرساخت‌های اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و زیرساخت‌های الکترونیکی بورس و معاملات آنلاین و نقدینگی در جامعه و حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم دولت از طریق رسانه ملی باعث علاقه‌مندی مردم به بورس شد و هم‌زمان با اپیدمی کرونا، شاهد اپیدمی بورس بودیم.

 

فعال حوزه بورسی اظهار کرد: در سال ۹۸ بیشتر صنایع کوچک رشد کردند و در سال ۹۹ نوبت به صنایع بزرگ مورد حمایت دولت رسید، با جدی شدن این خبر که قرار است دولت، سهام شرکت بورسی خودش را به مردم واگذار کند با همان هیئت‌مدیره حاکم یعنی مدیریت را منتقل نکرده بلکه مالکیت را منتقل کرده است.

 

کارشناس بازار سرمایه گفت: همه به این نتیجه رسیدند که شرکت‌هایی مانند پتروشیمی، بانک، خودرو، فولاد، مس ارزنده هستند و مشوق سرمایه‌دار‌ها در شرایط کرونا بودند.

 

وی اظهار امیدواری کرد که بازار بورس ایران با همین رشد به فعالیتش ادامه دهد و در سطح کلان بنگاه‌های اقتصادی تأمین مالی داشته باشند و در سطح خرد خانوار‌ها پس‌انداز‌های خودشان را به امید بازدهی بیشتر وارد بازار بورس کنند.