حاکمیت صفات الهی در جریان تاریخ از دیدگاه نهج‌البلاغه در فصلنامه «اندیشه دینی»
هفتاد و هفتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «اندیشه دینی» روانه بازار نشر شد.
به گزارش ایکنا؛ هفتاد و هفتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «اندیشه دینی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه شیراز منتشر شد. عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «دگردیسی مفهوم سعادت در فلسفه اسلامی از کندی تا خواجه نصیر»، «دفاع از درون‌گرایی با تکیه بر معرفت‌شناسی صدرایی»، «بررسی تطبیقی رابطه علم و دین از دیدگاه آیت‌الله مصباح و ایان باربور»، «حاکمیت صفات الهی در جریان تاریخ از دیدگاه نهج‌البلاغه»، «بعد چهارم عالم طبیعت در حکمت صدرایی و نسبیت اینشتن»، «اعتبارپذیریِ قوای شناختی؛ نقدِ پلنتینگا بر طبیعت‌گراییِ خداناباورانه».
دگردیسی مفهوم سعادت در فلسفه اسلامی
در چکیده مقاله «دگردیسی مفهوم سعادت در فلسفه اسلامی از کندی تا خواجه نصیر» می‌خوانیم: «در واکاوی پرسش از مصداق سعادت اخلاقی و با وفاداری به ظاهر الفاظ، پاسخی تقریبا یک‌دست در کلمات فلاسفه اسلامی بیان شده که از تجمیع سعادت دنیوی و اخروی، یا اصلاح توأمان نظام معاش و معاد حکایت می‌کند. اما در خوانش تفصیلی‌تر، پرسش از ترجیح جانب دنیوی یا اخروی سعادت همچنان گشوده است. مطابق نتایج حاضر، از عصر کندی تا زکریای رازی سعادت اخروی را در امتداد سعادت دنیوی می‌یابیم. با ظهور فارابی و تا پیش از خواجه نصیر جریانی حاکم می‌شود که در پی توازن سعادت دنیوی و اخروی است. در اخلاق ناصری نگرشی به بار می‌نشیند که سکونت دنیوی را به عنوان مقدمه جبری یا داروی شفای اخروی تلقی می‌کند و از پی آن مضمون سعادت دنیوی عملا متروک می‌گردد. با این حال از پی تغییر موازنه به سود سعادت اخروی، مسیر تضعیف عمران اجتماعی به نفع سعادت فردی رواج می‌یابد. تحلیل انتقادی این وضع هدف مقاله پیش‌روست.»
دفاع از درون‌گرایی
در طلیعه مقاله «دفاع از درون‌گرایی با تکیه بر معرفت‌شناسی صدرایی» آمده است: «نزاع درون‌گرایی ـ برون‌گرایی در معرفت‌شناسی معاصر، ابعاد مختلف روبه‌گسترشی دارد. در این مقاله تلاش می‌کنیم قابلیت‌های فلسفه صدرایی برای حضور در این گفتمان را نشان دهیم. هدف اصلی این است که با تکیه بر معرفت‌شناسی صدرایی، از نوعی درون‌گرایی دفاع کنیم که دسترسی معرفتی به مؤلفه‌های لازم برای توجیه باور را شرط محوری در نظر می‌گیرد. در این مقاله استدلال می‌شود که برای دفاع از هرگونه شناختی، نخست باید امکان معرفت بی‌واسطه و مستقیم به حالات ذهنی را پذیرفت و چنین معرفتی، از تعریف سه‌جزئی معرفت فراتر می‌رود و درون‌گرایی صرفاً با تکیه بر تقسیم معرفت به حضوری و حصولی دفاع‌پذیر می‌شود. درواقع بخشی از ابهامات موجود در جدال درون‌گرایان و برون‌گرایان، از بی‌‌توجهی به ویژگی‌های معرفت حضوری و تمایز آن از معرفت حصولی ناشی می‌شود. سپس باتوجه‌به ویژگی‌های معرفت حضوری و همچنین با تکیه بر تقسیم معرفت به بسیط و مرکب، به سه اشکال اصلی که بر درون‌گرایی وارد شده است، پاسخ خواهیم داد و برای مثال‌های نقضی که برای درون‌گرایی وجود دارد، راه‌حلی ارائه خواهیم کرد.»
حاکمیت صفات الهی در جریان تاریخ
در چکیده مقاله «حاکمیت صفات الهی در جریان تاریخ از دیدگاه نهج‌البلاغه» آمده است: «صفات الهی و بازتاب آن در حرکت و مراحل حرکت تاریخ، از مباحث مهم فلسفه نظری تاریخ است که نظر فیلسوفان تاریخ را به خود جلب کرده است. این مسأله ازآن‌رو که در پیوند با اختیار انسان و میزان و چگونگی نقش‌آفرینی او در تاریخ است، اهمیتی مضاعف یافته است. نوشتار پیش رو کوشیده است سه صفت ربوبیت، علم و اراده را همراه با تقریری از مفهوم قضا و قدر الهی، به‌استناد سخنان امیرمؤمنان علی(ع)، به‌ویژه در نهج‌البلاغه، بررسی کند و ضمن تبیین مفهوم حاکمیت آن‌ها بر تاریخ، تلازم‌نداشتن آن با جبر را اثبات کند. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهنده آن است که در دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع)، اگر این صفات بر جریان تاریخ حاکمیت نداشته باشد، تاریخ روبه‌زوال می‌رود و باتوجه‌به اینکه براساس آموزه‌های وحیانی، اراده انسان، خود یکی از عناصر رویدادهای تاریخی است، باور به حاکمیت این صفات، به محدودکردن دامنه اختیارات تکوینی انسان نمی‌انجامد.»
انتهای پیام
