نوعی رقابت کور برای جذب سرمایه در مشهد ایجاد شده است
مدیر اندیشکده توسعه منطقه‌ای خراسان رضوی گفت: اتفاقی که در مشهد در حال رقم خوردن است این است که یک نظام سرمایه داری به این شهر حمله کرده و در صدد است این هویت را نابود کند، به نوعی امروزه در این شهر یک نوع رقابت کور برای جذب سرمایه صورت گرفته است.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، میثم ظهوریان، مدیر اندیشکده توسعه منطقه‌ای خراسان رضوی و مدیر توسعه و تحول آستان قدس رضوی، امروز دهم آذرماه در دومین نشست گفت‌وگو محور اولین همایش ملی الهیات شهر با موضوع «سه‌گانه زائر، مجاور و خادم و نسبت آن با مفهوم شهروندی در شهر مشهد» که به صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: در ابتدا لازم می‌دانم که مقدمه‌ای را در این خصوص ارائه دهم و بگویم که اگر از زوایه سکولار به این بحث بپردازم به چه نتیجه قابل قبولی خواهم رسید. از این‌رو اگر از این زاویه بخواهم این سه‌گانه را بررسی کنم باید از مفاهیم مختلفی از حوزه‌های نظری گوناگونی استفاده کنم که یکی از این حوزه‌ها، علم ژنتیک است که گاهی به عنوان «ژنوم شهر» نیز مطرح شده است و من بنا دارم که با بررسی این موضوع به این نتیجه دست پیدا کنم که این بحث را چگونه می‌توان در این سه‌گانه گنجاند و استفاده کرد.
وی عنوان کرد: ژن، اساساً کارکرد خصلت‌های انسانی را در بر دارد، بدین منظور که هر یک از خصلت‌هایی که ما به عنوان یک انسان داریم از لحاظ علم ژنتیک به یک و یا چند ژن باز می‌گردد، همچنین علاوه بر این نیز از ژنوم هم در علوم زنتیک استفاده می‌شود که کارکرد آن مجموع ژن‌هایی که داریم، است و ژنوم به نوعی وجه اشتراک این ژن‌ها را توضیح می‌دهد و به اعتبار این وحدت است که انسان شکل می‌گیرد.
دانش‌آموخته دکترای مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: از این‌رو اگر بخواهم از این استعاره برای مدیریت شهری و بحث شهر استفاده کنم، باید بگویم که شهر به عنوان موجودی که دارای اجزای مختلفی است و با توجه به کارکرد جمعی که دارد، می‌تواند جدای از اجزایی که دارد، شهر را شکل می‌دهد. در حقیقت داشتن این ژنوم و یا هویت برای شهر موضوعیت پیدا می‌کند و به عنوان یک روح اختصاصی شهر تلقی می‌شود.
ظهوریان بیان کرد: اگر در بحث آمایش سرزمین که در صدد است تعادلی میان انسان و فضا ایجاد کند، در اینجا ژنوم شهر به لحاظ عملکردی این کارکرد را دارد و به عبارتی این ژنوم می‌تواند میان انسان‌ها، موجوداتی که در این شهر زندگی می‌کنند، فضا و مکان پیوندی برقرار کند و از طرفی نیز جامعه انسانی را نیز به یکدیگر پیوند دهد و با این عملکرد خود باعث می‌شود جامعه انسانی نسبت به محیطی که در آن زندگی می‌کند یک حس مشترک داشته باشد.
وی ادامه داد: لذا زنده بودن روح شهر به تقویت ژنوم و هویت مشترک وابسته است و ما اگر توسعه شهر و پیشرفت شهر را مبتنی بر هویت مشترک شکل دهیم طبیعتاً اگر در شهر جنگی رخ دهد و شهر ویران شود باز هم ما معتقد هستیم که این شهر زنده است و بالعکس اگر این هویت مشترک در شهرها نابود شود و حتی اگر ما مدرن ترین شهر را هم داشته باشیم به لحاظ روح جمعی می‌توانیم بگوییم که شهر مرده است و لذا مهم است که در بحث‌های توسعه و پیشرفت شهر، مبنای ما تقویت این هویت باشد و به نوعی در تلاش باشیم که از روش‌های مختلف این هویت را تقویت کنیم.
مدیر توسعه و تحول آستان قدس رضوی تصریح کرد: اما اگر به جای این هویت بنا شد سرمایه محور توسعه شهر شود، طبیعتاً روح جمعی در شهر از بین خواهد رفت کما اینکه در بسیاری از کلانشهرهای ما این اتفاق تا حدی به چشم می‌خورد و این موضوع به اندازه‌ای مهم است که برخی از شهرها که هویت کمرنگی دارند سعی می‌کنند هویت را جعل کنند و به نوعی یک هویتی را برای خودشان بسازند و این روح مشترک را در مجموع، مردم و در پیوند بین فضا و انسان که در شهر زندگی می‌کنند، ایجاد کنند.
ظهوریان عنوان کرد: در این میان ما در شهری زندگی می‌کنیم که اتفاقاً تمام این ظرفیت‌ها در آن فراهم است و در حقیقت در نام این شهر تحت عنوان «مشهدالرضا» یک ژنوم قوی وجود دارد که بیانگر هویت شهر است و شکل گیری این شهر بر اساس این هویت نیز اتفاق افتاده است و با توجه به اینکه مشهد در گذشته یک روستا بوده و اگر حرم امام رضا(ع) در آن شکل نمی‌گرفت اساساً تبدیل به شهر هم نمی‌شد و ممکن بود که در حد همان روستا باقی بماند.
مدیر اندیشکده توسعه منطقه‌ای خراسان رضوی بیان کرد: اما این در حالی است که امروزه ما در ابعاد مختلفی نسبت به این هویت قوی و این ظرفیت مهمی که در اختیار ما قرار دارد کم توجه هستیم و به نوعی با کارکردهای مختلف خود نیز این موضوع را تضعیف می‌کنیم. حال این سوال ایجاد می‌شود که با وجود این تعداد از پروژه‌ها، مجتمع‌های تجاری و مجموعه‌های تفریحی مختلف و بسیاری که در این شهر ساخته شده و بافت پیرامون حرم نیز به عنوان یکی دیگر از این دست پروژه‌ها، آیا توانسته‌اند نسبتشان را با این هویت برقرار کنند؟ و چه تعداد از این کلان‌پروژه‌ها مبتنی بر این ژنوم و هویت شهری شکل گرفته است؟
ظهوریان خاطرنشان کرد: در واقع پروژه‌هایی که توانسته باشند این حالت نسبتی که بتواند با هویت شهری برقرار کند کم هستند و این در حالی است که حتی شعارها و برندهایی که در این شهر استفاده می‌شود نیز گاهی نسبتی با این هویت جمعی برقرار نمی‌کنند. از این‌رو باید گفت که ما در برخی از لایه‌های کوچک و به نوعی کم‌سطح‌ترین لایه‌ها نسبت به ظرفیت‌های فرهنگی که در شهر هم برقرار است، تا حدودی بی‌توجه هستیم و نسبت به این ظرفیت عظیمی که داریم کم لطفی می‌کنیم.
وی تأکید کرد: بنابراین با توجه به اینکه مشهد یک شهر هویت‌مند است تمام سیاستگذاری‌ها و برند شهری باید متناسب با هویت اختصاصی این شهر باشد.
مدیر توسعه و تحول آستان قدس رضوی بیان کرد: در واقع اتفاقی که در مشهد در حال رقم خوردن است اتفاقاً یک مسیر معکوس است و یک نظام سرمایه‌داری به این شهر حمله کرده و در صدد است این هویت را نابود کند و به طور طبیعی در برابر این امر نیز مقاومت‌هایی هم شکل گرفته است، اما به هر حال امروزه در این شهر یک نوع رقابت کور برای جذب سرمایه صورت گرفته است.
ظهوریان خاطرنشان کرد: از این‌رو اگر نگاهی به جهت توسعه شهر داشته باشیم، آیا جهت توسعه شهر به سمتی هست که حرم از مرکز شهر کم کم تبدیل به حاشیه شده باشد؟ و آیا سرمایه توسعه، شهر را ژنوم هویتی جهت می‌دهد؟
وی اظهار کرد: در واقع زمانی‌که رقابت کور برای جذب سرمایه شکل گیرد آنچه که حاصل خواهد شد این است که میان سرمایه و هویت، یک نوع تضادی ایجاد شود و زمانی‌که سرمایه جهت‌دهی کند در این صورت پروژه‌های زیادی تکثیر خواهند شد. بنابراین نباید کاری کرد که به جای آنکه مشهد با حرم شناخته شود با پارک‌های آبی شناخته شود و از طرفی نیز ما باید ماندگاری زائر را زیاد کنیم.
مدیر اندیشکده توسعه منطقه‌ای خراسان رضوی در ادامه تصریح کرد: به هر حال هویت اصلی و یا به عبارتی دال اصلی شهر مشهد کماکان زیارت است و این امر منافاتی با خرده هویت‌ها و خرده فرهنگ‌های دیگر ندارد و بنا نیست آن‌ها حذف شوند و در تمام وجوه شهری مشهد و پدیده‌های مشهد که می‌تواند تفریحی، سرگرمی و... باشد، اما ترکیب خردمندانه‌ای از زیارت را شاهد باشیم و در هر تعبیری و عنوانی ما باید از این ترکیب خردمندانه استفاده کنیم، کما اینکه این سه‌گانه بناست همین امر را به ما نشان دهد که شهر مشهد نسبت مستقیمی با زیارت دارد و حقوق و مسئولیت‌های این مردم و این شهروندان را هم در برمی‌گیرد و اینگونه نیست که با تکالیف و حقوق شهروندان منافات داشته باشد.
انتهای پیام
