حاج قاسم بزرگ‌نمایی بی‌جهت لازم ندارد + صوت

مرتضی شعبانی، تهیه‌کننده مستند «قاسم» در گفت‌و‌گو با ایکنا درباره این مستند گفت: این کار قبلا از تلویزیون پخش شده است اما بنا به تصمیم سازمان سینمایی قرار شد این اثر در سالروز شهادت حاج قاسم در 110 سینما روی پرده رود. به نظر سازمان سینمایی، مستند جامعیت لازم را برای معرفی حاج قاسم دارا است. موضوع اثر از کودکی حاج قاسم آغاز و تا شهادت ایشان ادامه پیدا می‌کند. با این توضیح مستند «قاسم» را باید یک بیوگرافی کلی از زندگی این شهید نامید.

وی افزود: وقتی از جامعیت کار حرف می‌زنم منظور تمام بخش‌های زندگی حاج قاسم است. آنچه بسیاری از زندگی حاج قاسم می‌دانند تنها معطوف به دوران مبارزه ایشان با داعش می‌شود، درصورتیکه زندگی وی از کودکی تا دوران جنگ و سازندگی، نکاتی را دارد که بیان آن می‌تواند برای تماشاگر جذابیت بسیاری داشته باشد. البته باید متذکر شوم مدعی نیستیم تمام بخش‌های زندگی ایشان را مدنظر قرار داده‌ام، چون در یک اثر 90 دقیقه‌ای رسیدن به چنین امری ممکن نیست. برای همین ممکن است در برخی از قسمت‌‌ها تنها اشاره‌ای به موضوع داشته باشیم اما در بخش‌های که مربوط به داعش است توجه شکلی عمیق‌تر به خود می‌گیرد.

این مستندساز در پاسخ به این سوال که آسیب جدی  کارهایی که در آنها به شخصیت‌ها پرداخته می‌شود، چیست؟ چنین توضیح داد: اکثر کارهایی که در این رابطه تولید می‌شود دستخوش شتابزدگی شده‌اند، چون تنها در مواقعی خاص ما دست به تولید چنین آثاری می‌زنیم. نمود این ادعا را در کارهای دفاع مقدسی به خوبی می‌بینیم. در چنین ایامی بلافاصله کارهای متعددی تولید می‌شود که چندان پژوهشی برای آن صرف نشده است، درصورتیکه می‌توان برای این کارها زمان کافی در نظر گرفت. این اتفاق درباره تولیداتی با محوریت حاج قاسم نیز رخ داده است و تنها در ایام شهادت ایشان کارهای مورد نظر تولید و پخش می‌شود، درصورتیکه آثار اینگونه باید دائمی باشند.

شعبانی درباره ظرفیت‌های نمایشی کارهایی با محوریت حاج قاسم هم چنین توضیح داد: زندگی سردار سلیمانی با بسیار از شخصیت‌های متفاوت است، چون عمر نسبتاً طولانی ایشان در حوزه دفاع مقدس و جهاد با شهیدی که تنها 3 یا 4 سال در جنگ بوده فرق می‌کند. در دوره فرماندهی ایشان اتفاقی وجود دارد که بسیاری از مردم از آن بی‌خبر هستند، بنابراین اگر اجازه ورود داده شود به نظرم کارهای بسیاری خوبی در این رابطه تولید خواهد شد. برای نمونه به مبارزه ایشان با اشرار که در جنوب کشور وجود داشت می‌تواند الهام بخش ‌کارهایی بسیار خوبی باشد که آگاهی از آن برای بسیاری از مردم پرفایده است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا فیلم پاسخگویی برخی از شبهات که از سوی بنگاه‌های خبرپراکنی غرب رخ می‌دهد نیست؟ چنین توضیح داد: در این فیلم تلاش کردیم از قدیس‌پروری پرهیز کنیم. مستند یک اثر بیوگرافی است و با هدف پاسخگویی به شبهات تولید نشده، ولی می‌شود کارهایی تولید کرد تا به شبهاتی که در این رابطه مطرح می‌شود پاسخ داد وگرنه اگر بخواهیم در این زمینه منفعل باشیم راه را برای شبهات بیشتر باز خواهیم گذاشت، البته دروغ‌پراکنی بنگاه‌های خبری غرب برای ایران چندان کارایی ندارد، بلکه بیشتر مخاطب داخلی خود را مدنظر دارند.

این سینماگر متذکر شد: وقتی شخصیتی را شکلی قدیس‌وار می‌دهیم در حقیقت اجازه نزدیک شدن به آن را گرفته‌ایم، درصورتیکه حاج قاسم سربازی جان بر کف در راه ولایت بود. ما باید در برنامه‌‌سازی‌های خود کار کنیم که مردم و جوانان بتوانند به حاج قاسم نزدیک کنند، چون برای اشاعه مکتب حاج قاسم باید اجازه نزدیک شدن به این شخصیت را داشته باشیم. درضمن تلاش نکردیم از ابتدای کار شکلی احساسی به کار بدهیم، چون جنس مستند بیوگرافی بود ولی در انتها ناخودآگاه اثر فرمی احساسی به خود می‌گیرد.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: فیلمی که قرار است به حاج قاسم نظر داشته باشد، حتماً باید مخاطب‌شناسی خوبی داشته باشد، چون ممکن است جوانان نظیر من و هم دوره‌های ما فکر نکنند، برای همین اگر من بخواهم هم خوبی‌ها را در یک شخصیت جمع کنم در حقیقت به آن کاراکتر ضربه زده‌ایم. برای مثال اخیراً کلیپی از سیما درباره حاج قاسم پخش شد که نشان می‌دهد حاج قاسم در دیداری که با پوتین در کاخ کرملین داشتند هنگام اذان، شروع به اذان دادن می‌کنند! من نمی‌د‌انم این  مسائل از کجا مطرح می‌شود، چون در روابط دیپلماتیک  چه نیازی است در حین دیداری رسمی چنین کاری انجام داد.

شعبانی ادامه داد: حاج قاسم همانند همه ما انسان بود. برای همین ممکن است در برخی مواقع کاری انجام داده باشد که خود برای آن معذرت‌خواهی هم کرده باشد، البته منظور اشتباه نیست. بگذارید مثالی بزنم وقتی بنا به دلیلی، حاج قاسم به فردی تشر می‌زند بعد از مدتی از او معذرت‌خواهی نیز می‌کند. معذرت‌خواهی وی نشان از اشتباه بودن کارش ندارد، بلکه بزرگی وی را نشان می‌دهد.

وی در پایان تاکید کرد: از همه کسانی که می‌خواهند حاج قاسم را به واسطه کارهای هنری معرفی کنند از بزرگ‌نمایی بی‌جهت خودداری کنند، چون حاج قاسم به خودی خود بزرگ است و ما این مطلب را در تشیع جنازه ایشان شاهد بودیم. برای همین به بیان واقعیات اکتفا کنیم.