تابلو آیات مرتبط با ربا در همه بانک‌ها نصب شود

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم، 23 خرداد در نشست علمی «واکاوی راه‌کارهای دستیابی به کارکردهای قرآن» با بیان اینکه خداوند کارکردهای زیادی برای قرآن مطرح کرده است، گفت: در طول تاریخ اسلام تفاسیر و آثار بسیاری درباره قرآن نوشته شده و به تعبیر آیت‌الله سبحانی بیشترین آثار درباره کتب آسمانی و غیرآسمانی مورد قرآن نگاشته شده است.

وی با بیان اینکه نکته مهم در عصر امروز ورود معارف قرآن کریم در جامعه است، اظهار کرد: اخیرا یکی از دانشگاه‌ها نوعی پژوهش میدانی را در مورد وضعیت مواجهه جامعه با قرآن انجام داده‌اند و ما هم در این راستا در میز قرآن دفتر تبلیغات اسلامی تلاش‌هایی داشته‌ایم و در مجموع هنوز نسبت به مفاهیم قرآن کریم و اجرای آنها در جامعه خیلی عقبیم و رهبر معظم انقلاب اسلامی هم در این‌باره مطالب مهمی را فرموده‌اند. فرمایشات مقام معظم رهبری این نگرش را ایجاد می‌کند که در مورد عملیاتی‌ کردن دستاوردهای قرآن باید بیشتر بیندیشیم و بنده با مطالعه اندیشه ایشان چند مورد را استخراج کرده‌ام و هدف بنده از طرح مسئله این است که بتوانیم با استناد به این سخنان برای استادان و پژوهشگران جریان‌سازی کنیم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه همه عالم بر اساس اعتقاد ما تسبیح‌گوی خداوند هستند و ما هم باید نگاه آیه‌ای به قرآن کریم داشته باشیم، اظهار کرد: همه آیات قرآن را دارای کارکرد برای تمام عرصه‌های زندگی بشر می‌دانیم. بنده از زاویه کارکردی در سور قرآن مطالعه داده‌ام؛ مثلاً از همان ابتدای سوره مبارکه بقره فرموده که این کتاب برای متقین عامل هدایت است و هیچ تردیدی در آن وجود ندارد. در اواسط سوره هم نزول قرآن در ماه مبارکه رمضان و هدایت‌ بودن قرآن را برای ناس و همه بشریت مطرح کرده است. در جایی از تعبیر قرآن مبین، قرآن حکیم و قرآن مجید استفاده کرده و در جایی قرآن را عاملی برای خروج انسان از سوی ظلمات به سمت نور بیان فرموده که خداوند ولی کسانی است که ایمان آورده‌اند و آنان را از ظلمات به سمت نور هدایت می‌کند؛ البته روایات ما از جمله نهج‌البلاغه در زمینه قرآن کریم غوغا کرده است و ائمه(ع) هم کارکردهای فراوانی را برای قرآن ذکر کرده‌اند.

بررسی کارکردهای قرآن در علوم

این پژوهشگر گفت: اگر نگاه اندیشمندان دنیا را به کارکردهای قرآن مطالعه کنیم، خواهیم دید که برخی اندیشمندان غیرمسلمان تعابیر عجیبی در مورد عظمت قرآن دارند؛ از جمله گفته‌اند که فلان آیه قرآن در مورد فضا می‌تواند در علم نجوم تحول ایجاد کند یا فلان آیه علمی مسائل بدیعی را طرح کرده است. بدین ترتیب کارکرد قرآن کریم در تمام علوم قابل بررسی است.

عیسی‌زاده با اشاره به عوامل مهم در عملیاتی‌ کردن معارف قرآن، اضافه کرد: یک صفحه قرآن در مساجد خوانده می‌شود، ولی کمتر شاهد ارائه تفاسیر کاربردی مختصر هستیم و شاید در هر چند هزار مسجد یک نفر نگاه تفسیری داشته باشد؛ این مسئله ناشی از نگاه به قرآن از زاویه نگاه ثوابی و معنوی است، ولی اگر می‌خواهیم معارف قرآن عملیاتی شود، باید این نگرش را تغییر دهیم.

این پژوهشگر قرآنی با بیان اینکه باور نقش بسیاری در ساماند‌هی جامعه دارد، گفت: در مراسم ختم مردگان قرآن خوانده می‌شود، در حالی که در ابتدای جلسه چند دقیقه قرآن خوانده می‌شود که آن هم برای تبرک است و حتی برخی جلسات بدون قرآن شروع می‌شود. لذا در این جلسات سخنی از قرآن به میان نمی‌آید، در حالی که در دفاع مقدس جوانان ما به این باور رسیده‌اند که شهادت مساوی سعادت و قرب خداوند و ائمه طاهرین(ع) است. بنابراین ریشه‌ای‌ترین راهکار برای تغییر جامعه، اصلاح باورهاست و اگر باور مردم را نسبت به قرآن تغییر دهیم، بسیاری از معضلات جامعه حل خواهد شد.

عیسی‌زاده با ذکر اینکه باید ایده‌ها و راهکارهای مختلفی را برای تغییر نگرش مردم به قرآن ایجاد کنیم، تصریح کرد: راهکار دیگر برای تغییر جامعه بر ابتنای قرآن، آماده‌ کردن قلوب و نهادینه‌ کردن معارف آن در ذهن و روح مردم است؛ همچنین تقواپیشگی راهکار دیگری برای ایجاد تغییر مردم است؛ قرآن کریم بر هدایت متقین تأکید می‌کند و مقام معظم رهبری هم تقوا را معنا فرمودند و آ ن را عامل تغییر برشمردند.

وی با بیان اینکه خشیت قلب در نهادینه‌ شدن معارف قرآن نقش‌آفرین است، اظهار کرد: راهکار دیگر تدبر و تفکر در آیات الهی است؛ تلاوت در مساجد انجام می‌شود، ولی تفکر و تأمل در آیات به خصوص آیات بهشتیان و جهنمیان کمتر وجود دارد و اگر تفسیر و تدبر رواج یابد، مردم بیشتر با قرآن سروکار خواهند داشت.

عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم با اشاره به اینکه چه کنیم که مردم بیشتر تدبر کنند، اظهار کرد: برخی معتقدند به جای قرائت روزانه یک صفحه از قرآن در مساجد، یک آیه خوانده شود و آن را تفسیر و مردم را وادار به تدبر کنند و حتی در مساجدی که تابلوی الکترونیکی دارند یک آیه تا چند روز روی تابلو نقش ببندد و مردم درباره آن تدبر کنند. 

وی بیان کرد: راهکار دیگر ترویج مفاهیم کاربردی قرآن کریم است؛ مردم غالباً با مفاهیم قرآن آشنایی ندارند و چون زبان ما فارسی است عمده مردم با معنا آشنایی ندارند و ترجمه هم در حین قرائت خوانده نمی‌شود. همچنین راهکار دیگر این است که آیات مرتبط با فضاهای اجتماعی را در برخی جاها نصب کنیم؛ مثلاً در همه بانک‌ها آیات مرتبط با ربا بر روی تابلو نوشته شود. راهکار دیگر انس دائمی با قرآن است و آن را به ماه مبارک رمضان محدود نکنیم؛ برای انس دائمی با قرآن یکسری راهکار لازم است؛ مثلاً همان‌طور که برای هر کاری زنگ هشدار تلفن همراه را می‌گذاریم برای خواندن یک آیه و معنای آن این کار را بکنیم. راهکار دیگر قرآنی‌شدن فضای جامعه است و در هر جایی شاهد تلاوت قرآن باشیم. البته باید به تناسب شرایط این کار صورت بگیرد.

کلی‌گویی کارکرد و راهکار در متن

در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی فیروزمهر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در سخنانی به عنوان ناقد گفت: متن آقای عیسی‌زاده فاخر است، ولی کارکردهای قرآن کریم به صورت کلی بیان شده است و اگر بخواهیم این کارکردها را در حوزه اخلاق و علوم و تربیت و... اجرا کنیم، نیازمند ورود جزئی‌تر است؛ البته این متن می‌تواند مقدمه مراحل بعدی باشد. ضمن اینکه راهکارها و مخاطب کلی است و شاید برای حل مسئله انتظارات را برآورده نکند.

فیروزمهر با بیان اینکه راهکارهای کلی باید طبقه‌بندی شود، اظهار کرد: وقتی 12 کارکرد برای قرآن ذکر شد، باید تعیین کنیم که فلان راهکار برای کدام کارکرد مفید است. همچنین مفهوم راهکار تعریف شده است، ولی برای واژه کارکرد، مفهوم‌شناسی دقیقی در متن نداریم. ضمن اینکه عنوان مقاله با حذف برخی قیود مجدداً در متن تکرار شده است. 

عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن ادامه داد: می‌توان راهکارهای علمی و عملی و بینشی و انگیزشی و کنشی را تقسیم‌بندی کرد. همچنین برخی از آنها کارکرد و هدف است؛ مثلاً تدبر، زیرا قرآن کریم فرموده که قرآن بخوانید تا به تدبر و تذکر برسید؛ در این آیه تدبر هدف است، ولی شما آن را به عنوان مرحله ذکر کردید. پذیرش قلبی آموزه و معارف قرآن هم رسیدن به هدف است و اگر کسی به این مرحله برسد، به مرحله والایی دست یافته، ولی در نوشته شما، به عنوان مرحله بیان شده است نه هدف. بنابراین هر کدام از این موارد می‌تواند موضوعی برای تحقیق باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین سحرخیز، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، نیز در سخنانی گفت: اشکال من به این بحث، کلی‌ بودن مطالب است و باید جزئی‌تر و ملموس شود. یکی از مشکلات کنونی بدحجابی است و باید راهکارهای قرآن را در بحث حجاب بیان کنیم.

حجت‌الاسلام عیسی‌زاده به برخی نقدها پاسخ داد و گفت: بنده به دنبال حل یک مسئله جزئی نبودم و قصدم تبیین راهکارها و کارکردهای قرآن کریم به ویژه بر اساس سخنان مقام معظم رهبری بود. لذا وارد جزئیات نشدم گرچه راهکارهای جزئی در برخی موارد در متن بیان شده است و می‌توان پیشنهادهای جدیدی را به آن افزود.