مجریانی که از مأموریت‌شان در سند راهبردی آموزش عمومی قرآن مطلع نیستند

به گزارش ایکنا، مسئولیت هدایت آموزش عمومی قرآن کشور طی تصمیم شورای توسعه فرهنگ قرآنی از سال 1393 به آموزش و پرورش واگذار شد و همین امر موجب شکل‌گیری کمیسیون آموزش عمومی قرآن در وزارت آموزش و پرورش شد. هر چند که این کمیسیون نه تنها تمشیت آموزش قرآن جامعه هدف وزارت آموزش و پرورش، بلکه بزرگسالان را نیز برعهده دارد، اما به بهانه آغاز سال تحصیلی جدید، نگاهی به روند طی شده این کمیسیون خواهیم داشت. با توجه به اینکه به تازگی شاهد تغییراتی مهم ازجمله جابجایی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی از شورای عالی انقلاب فرهنگی به سازمان تبلیغات اسلامی و تغییر رئیس و دبیر آن بوده‌ایم.

کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور به منظور «راهبری برنامه‌ها و فرايندهای آموزشی خواندن و درك مفاهيم و معارف قرآن برای انس جامعه با قرآن و استفاده از آن» بر مدار سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن كشور فعالیت می‌کند. سندی که در حوزه تخصصی آموزش عمومی قرآن و اجرايی‌سازی جزء جيم ماده 37 قانون احكام دائمی برنامه‌های توسعه كشور و راهكار 3 – 1 سند تحول بنيادين آموزش و پرورش ارائه می‌شود. به پيشنهاد كميسيون توسعه آموزش عمومی قرآن كشور، در جلسات 27، 31، 34 و 38 شورای توسعه فرهنگ قرآنی بررسی و تصويب شد.

وضعیت دبیرخانه کمیسیون آموزش عمومی قرآن

طی این سال‌ها از سوی دیگر دبیرخانه این کمیسیون در آموزش و پرورش نیز با چرخش‌هایی همراه بوده است. در ابتدا و بنابر صلاحدید وزرای اسبق آموزش و پرورش، دبیری کمیسیون به معاون پرورشی وقت آموزش و پرورش سپرده شد، اما در بهمن‌ماه ۱۳۹۸ با پیگیری‌های دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی و برخی اعضای کمیسیون آموزش عمومی قرآن، بالاخره دبیرخانه کمیسیون آموزش عمومی قرآن، تحت نظر مستقیم وزیر وقت آموزش و پرورش قرار گرفت و از بدنه معاونت پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش جدا شد و دبیرکل وقت شورای عالی آموزش و پرورش به عنوان دبیر کمیسیون انتخاب شد.

با وجود این واگذاری و استقرار دبیرخانه کمیسیون در عالی‌ترین سطح وزارت، تا ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ این جلسات با بی‌نظمی و بدون استمرار در هر ماه (برخلاف ماده ۹ شرح وظایف کمیسیون‌ها  آئین‌نامه شورای توسعه فرهنگ قرآنی مبنی بر تشکیل حداقل يك جلسه در هر ماه) همراه بود، به طوری که در مجموع آن سال‌ها، تنها شاهد برپایی چهار جلسه بودیم، یعنی دو جلسه طی هر سال! اما تقریبا از اواخر بهار 1401 بود که شاهد بازگشت مجدد این دبیرخانه به معاونت پرورشی آموزش و پرورش بودیم.

براساس تبصره ۷ ماده ۹ آئین‌نامه شورای توسعه فرهنگ قرآنی «بالاترین مقام‌مسئول امور قرآنی در هر یک از وزارتخانه‌های میزبان دبیرخانه کمیسیون، با حکم وزیر و رئیس کمیسیون به عنوان دبیر کمیسیون منصوب می‌شود» و معاونت فرهنگی و پرورشی آموزش و پرورش به دلیل دارا بودن اداره‌کل قرآن، عترت و نماز، یکی از کارگروه‌های اصلی کمیسیون است که شاهد بازگشت دبیری و دبیرخانه این کمیسیون به معاونت فوق بودیم.

اما پس از عبور بیش از یک سال از این بازگشت، نگاهی به کارنامه برگزاری جلسات کمیسیون آموزش عمومی قرآن و مصوبه پنجاه و هفتمین جلسه کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور(24 خرداد1401) مبنی بر «تشکیل جلسات کمیسیون هر ماه یک‌بار به منظور جبران عقب‌ماندگی‌های عدم تشکیل جلسات بود»، خواهیم داشت. طی این مدت، قریب به سه جلسه تشکیل شد که پنجاه و هشتمین جلسه در شهریور 1401 و پنجاه و نهمین جلسه با حضور  یوسف نوری، وزیر وقت آموزش و پرورش در بهمن 1401 بود. اما اینک با وجود سپری شدن بیش از شش ماه شاهد برگزاری جلسه‌ای از این کمیسیون نبودم.

همچنین نیروی انسانی کمیسیون آموزش عمومی قرآن کشور در حال حاضر متشکل از وزیر آموزش و پرورش به عنوان رئیس کمیسیون و معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش به عنوان دبیر کمیسیون و همچنین یک نفر به عنوان کارشناس دبیرخانه کمیسیون است.

همچنین طی روزهای گذشته شاهد انتصاب‌هایی از سوی رضامراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش و رئیس کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور طی احکام جداگانه بودیم و به این طریق حجت‌الاسلام والمسلمین علی لطیفی را به‌عنوان رئیس کارگروه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی کمیسیون آموزش عمومی قرآن کشور، سعید غیاثی‌ندوشن را به عنوان رئیس کارگروه توسعه منابع انسانی کمیسیون آموزش عمومی قرآن کشور و علی فرهادی به عنوان رئیس کارگروه پشتیبانی و توسعه فناوری کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور منصوب شدند.

بیشتر بخوانید: 

• رئیس کارگروه توسعه فناوری کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن منصوب شد
• انتصابات قرآنی در وزارت آموزش و پرورش + حکم انتصاب

بنابر گفته اصغر باقرزاده، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش و دبیر کمیسیون «مأموریت‌ها و فعالیت‌های کمیسیون آموزش عمومی قرآن در کنار دیگر فعالیت‌های این معاونت پیگیری و انجام می‌شود. درحال حاضر یک نفر به عنوان کارشناس دبیرخانه کمیسیون مشغول به کار است و رئیس اداره دبیرخانه کمیسیون و دیگر پست‌های خالی نیز طی چند ماه آینده با شناسایی افراد دغدغه‌‌مند و دلسوز و با سوابق و عملکرد مثبت قرآنی تکمیل خواهد شد».

وی درباره چرایی و علت برگزار نشدن منظم جلسات کمیسیون گفت: پیگیری و نامه‌نگاری‌هایی با مقام عالی وزارت انجام شده است که در آخرین پیگیری‌های انجام شده، قول مساعد درباره برگزاری جلسه شصتم کمیسیون در مهرماه داده شده است.

باقرزاده درباره اهتمام وزیر به حضور در جلسات کمیسیون یا فعالیت‌های قرآنی و خروجی‌ها و مصوبات جلسات کمیسیون افزود: با توجه به سابقه ایشان در دانشگاه فرهنگیان و اهتمام ویژه ایشان به فعالیت‌های قرآنی و پیگیری حضور حافظان قرآن به عنوان دانشجومعلم بدون آزمون و ... و همچنین صدور ابلاغ رؤسای کارگروه‌های کمیسیون توسط ایشان و تأکید مؤکد بر فعال‌سازی کارگروه‌ها، این نوید می‌رسد که شاهد اتفاقات مثبت در کمیسیون آموزش عمومی قرآن خواهیم بود.

معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این سؤال که با توجه به اینکه در ادوار گذشته نیز شاهد برگزاری جلسات نامنظم این کمیسیون بودیم و حال آن که پس از مصوبه جلسه پنجاه و هفتم در خرداد 1401 مقرر شد تا به دلیل رفع عقب‌‌ماندگی‌ها، جلسات کمیسیون ماهی یکبار برگزار شود، اما با عبور بیش از یک سال این مصوبه محقق نشد، علت این ناهماهنگی چیست؟ گفت: کمی دور از انصاف است که بگوییم در ادوار گذشته، شاهد برگزاری جلسات به صورت نامنظم بوده‌ایم. تا کنون 59 جلسه در کمیسیون تشکیل شده است که در مقایسه با دیگر کمیسیون‌ها، عملکرد کمیسیون آموزش عمومی، عملکردی قابل دفاع و مثبت است.

وی ادامه داد: عدم انجام مصوبه مورد اشاره دلایل زیای می‌تواند داشته باشد، یکی از آن، مشکلات و چالش‌های بی‌شمار وزیر سابق درخصوص مسائلی چون رتبه‌بندی معلمان و ... بود که بخش اعظمی از وقت ایشان در این خصوص گرفته می‌شد.

باقرزاده در پاسخ به این سؤال که از زمان واگذاری دبیری کمیسیون به معاونت چه میزان در ارزيابی نحوه انجام وظايف و فعاليت سازمان‌‌ها در حوزه تخصصی قرآنی و درخواست ارائه گزارش دوره‌ای اهتمام بوده است؟ گفت: در دو نوبت از سازمان‌ها و دستگاه‌هایی که مجری اقدامات سند راهبردی هستند، گزارش اخذ شده است. این گزارش‌ها نشان از تلاش‌های جدی برخی از دستگاه‌ها چون صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان اوقاف و امور خیریه و ... داشته است که جا دارد از آنها تشکر شود.

وی تصریح کرد: ضمن اینکه برخی از دستگاه‌ها نیازمند این هستند تا از سوی شورای توسعه نسبت به مأموریت‌های خود در سند راهبردی آموزش عمومی قرآن توجیه شوند.

باقرزاده درباره اعتبارات 1401 و 1400 و اینکه آیا اعتباراتی به دبیرخانه واصل شده است که به تصویب آن توسط کارگروه اعتبارات بی‌انجامد؟ گفت: اعتبارات به دستگاه‌ها یا مؤسساتی که مجری برنامه هستند، واریز می‌شود. طبق پیگیری‌ها، سال 1400 تفاهم‌نامه‌های چهار طرح مربوط به حوزه علمیه برادران و حوزه علمیه خواهران، طرح اتقان و اپلیکیشن قرآنی منعقد شده است، اما هنوز اعتباری واریز نشده است. سال 1401 دو برنامه یکی دوره تربیت مربی آموزش روخوانی قرآن ویژه اعضای گروه جهادی از سوی دارالقرآن بسیج اجرا شد که فاز نخست آن واریز شده و فاز دوم در نوبت واریز است و دیگری چاپ قرآن کریم به خط بریل است که تمامی اعتبار آن براساس تفاهم‌نامه واریز شده است.

وی درباره نحوه رضایت‌مندی از تعامل رئیس، دبیر و دبیرخانه شورای توسعه پیش از انتقال به سازمان تبلیغات اسلامی و ارائه پیشنهاد برای بهبود این تعامل، افزود: با توجه به انتقال دبیرخانه شورای توسعه به سازمان تبلیغات اسلامی باید منتظر ماند و عملکرد این نهاد در اداره شورای توسعه را ارزیابی کرد اما در ادوار گذشته، ارتباط خوبی داشتیم و تعاملات به خوبی صورت می‌گرفت.

تقویت بعد نظارتی کمیسیون آموزش عمومی قرآن

معاون پرورشی آموزش و پرورش تصریح کرد: تحکیم جایگاه شورای توسعه فرهنگ قرآنی و تقویت بُعد نظارتی این شورا بر عملکرد قرآنی تمامی دستگاه‌های کشور، بسیار مهم است که می‌تواند به تقویت حداکثری ارتباطات دستگاه‌ها با شورا منجر شود.

باقرزاده در پاسخ به این سؤال که اصلی‌ترین مشکلات بر سر فعالیت کمیسیون آموزش عمومی قرآن را چه می‌دانید؟ افزود: مشکل اصلی بر سر راه فعالیت‌های قرآنی در کشور موضوع اعتبارات و بودجه قرآنی کشور است. سال 1401 کل بودجه قرآنی کشور که تخصیص پیدا کرده است، 12 میلیارد تومان بوده است که سهم کمیسیون آموزش عمومی قرآن؛ دو میلیارد و 500 میلیون بوده است که واقعا فاجعه است. در حالی که این روزها می‌شنویم در برخی از رشته‌های ورزشی قرارداد یک بازیکن برای یکسال مثلا 100 میلیارد تومان است، حال آن که با عنایت به دغدغه‌ها و مطالبات مقام معظم رهبری در خصوص فعالیت‌های قرآنی، نیازمند نگاه جدی‌تری از سوی مسئولان امر در زمینه اعتبارات قرآنی کشور هستیم.

اجرای فاز نخست طرح ملی اتقان در 5 استان پایلوت

وی ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات کمیسیون آموزش عمومی قرآن این است که کمیسیون‌ها ناظر در وزارتخانه‌های دیگر در حد اداره‌کل و با تعداد مشخص نیروی انسانی هستند، اما متأسفانه اولین اقدام از اولین راهبرد سند آموزش عمومی قرآن کشور که تبدیل دبیرخانه کیمسیون به یک اداره‌کل بوده است، موضوعی که به هر دلیلی و علی‌رغم پیگیری‌های بسیار شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش، انجام نشده است. امیدواریم با رویکرد جدید و دغدغه‌ها‌ی جدی در حوزه فعالیت‌های قرآنی شاهد اهمیت بیشتر به کمیسیون آموزش عمومی قرآن باشیم که در این مسیر همکاری جدی سازمان اداری استخدامی بسیار اهمیت دارد که ان‌شاءالله همکاری لازم را خواهند داشت. 

بیشتر بخوانید: 

• استفاده از ظرفیت بخش مردمی در طرح اتقان
• جزئیات جدید طرح آموزش قرآن کریم به مربیان ابتدایی

معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش درباره سرانجام آزمایشی طرح اتقان و اینکه «طرح توانمندسازی و ارتقای صلاحیت‌های حرفه‌ای آموزگاران دوره ابتدایی و مربیان مراکز پیش‌دبستانی در زمینه آموزش قرآن کریم» و اینکه آیا واقعا اجرای این طرح به استحاله رفته است یا خیر؟ گفت: طرح ملی اتقان در حال حاضر در پنج استان ایلام، قم، خراسان شمالی، شهرستان‌های استان تهران و بوشهر در حال برگزاری است و فاز نخست آن انجام شده است. ناظر تخصصی این برنامه آقای حجت‌الاسلام سیدمصطفی حسینی است. کار مورد تأیید ایشان نیز قرار گرفته است. ضمن اینکه بازخوردهای مثبت و خوبی از افرادی که این دوره‌ را گذرانده‌اند، رسیده است.

وی در پاسخ به این سؤال که قرار بود برای اجرای طرح اتقان از ظرفیت مؤسسات قرآنی استفاده شود، آیا اینگونه شد؟ افزود: درباره استفاده از ظرفیت مؤسسات باید گفت در طرح اتقان استفاده از ظرفیت دارالقرآن‌ها و مؤسسات سیاست اصلی کمیسیون آموزش عمومی قرآن است و اجرای آن برعهده کارگروه اتقان در هر استان است که در برخی از استان‌ها از مربیان واجد شرایط مؤسسات استفاده شده است.

باقرزاده اضافه کرد: تا پایان سال نیز در این پنج استان، کار به اتمام می‌رسد. همچنین از ابتدای مهرماه و با شروع فاز دوم، دبیرخانه کمیسیون آموزش عمومی نیز ارزیابی و نظارت میدانی خود در این پنج استان را محکم‌تر از قبل انجام خواهد داد. ضمن اینکه برگزاری جلسات نقد و بررسی دوره در پنج استان هم طی ماه‌های آینده در دستور کار است که توسط دبیرخانه کمیسیون انجام خواهد شد.

با توجه به نیاز امروزه جامعه اسلامی به ویژه نسل جوان و نوجوان به آموزش عمومی قرآن و توسعه و گسترش این موضوع و ضرورت توجه و اهتمام بیش از پیش دستگاه‌ها و نهادهای مربوطه به اجرای طرح‌ها و ایده‌های جدید، جذاب و فشرده برای این امر و توجه بیش از پیش آموزش و پرورش (به دلیل اینکه در سال تحصیلی با بیش از 15 میلیون دانش‌آموز در ارتباط است)، لازم است تا کمیسیون آموزش عمومی قرآن نیز جلسات و مصوبات خود را با قوت حداکثری و به صورت منظم با حضور بالاترین شخصیت وزارت دنبال کند تا شاهد رونق این امر در بطن و متن جامعه و خانواده‌ها باشیم.