حیات طیبه پیش‌نیاز سلامت معنوی است

به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مسعود آذربایجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه عصر امروز دوشنبه ۱۳ فروردین در اولین نشست علمی بخش حوزوی سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم با عنوان ««الگوی سلامت معنوی در قرآن کریم» که به صورت برخط برگزار شد، با بیان اینکه قرآن در انسان‌شناسی اصول ثابت و غیر قابل تغییری دارد، از بخش‌هایی از مباحث انسان‌شناختی که قرآن در مورد آن‌ها سخن نگفته است به عنوان «منطقة‌الفراغ» یاد کرد.

وی حیات طیبه را زمینه اصلی رسیدن به سلامت معنوی دانست و افزود: سلامت معنوی از دو جزء سلامت و معنویت تشکیل شده است که در اینجا باید هر دو را تعریف کنیم. یک تعریف از معنویت، شامل شناخت معنا و درک عمیق ارزش زندگی، وسعت عالم و نظام طبیعت و نظام باور‌های شخص است. تعریف دیگر، شیوه بودن و تجربه و به واسطه یک بعد متعالی و ارزش‌های مشخص از خود، طبیعت و زندگی بیان شده است.

استاد تمام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: معنویت از منظر اسلام، آن است که یک قدم از ظاهر و سطح به عمق برویم. همان گونه که معنای جملات و رفتار انسان آن است که بدانیم پشت این جریان ظاهری چیست؟ اگر کسی جلوی پای انسان می‌ایستد، این حرکت یک معنی درونی دارد. معنویت در حقیقت، یک قدم از ظاهر به باطن است.

وی گفت: معنویت در تقابل با کسانی است که نگاه منحصر به مادی و طبیعت و محاسبات خودمحورانه دارند. همچنین گذار از خود به سمت بیرون نیز به عنوان راهی برای رسیدن به معنویت است.

وی تصریح کرد: محور و کانون معنویت، خداوند سبحان است. ممکن است کسی از ظاهر به باطن برسد، ولی به یک دنیای موهوم وارد شود. زمانی این حرکت صحیح است که مبدأ و مقصد این حرکت، خداوند متعال باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین آذربایجانی اظهار کرد: تعریف معنویت، چیزی فارغ از مادیات است، خودمحوری که در تمام ابعاد بینشی، گرایشی و کنشی به سمت و سوی خداوند حرکت می کند؛ مبدأ جهان هستی که زمینه تجربه زیسته باطنی و عمیق‌تر را فراهم کند.

وی گفت: گذار باید ارادی و وجودی باشد نه در خواب. معنویت پایدار آن است که انسان با اراده خود از نگاه‌های مادی، خودمحوری و موقعیت بگذرد.

استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: ماه رمضان بهترین فرصت برای این شکل از معنویت است، زیرا همه چیز رنگ و بوی خداوند دارد. خداوند به دلیل اینکه زمینه‌های بیشتری را برای تقرب به خود فراهم کرده است گویا به وی نزدیک‌تر هستیم. موانع شهوت و خشم و... در این ماه رفع می‌شود. پس می‌توانیم راحت‌تر به سمت سلامت معنوی برویم.

وی افزود: سلامت معنوی یکی از ابعاد چهارگانه سلامت یعنی جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است. نکته دیگر آنکه سلامت معنوی یک حوزه بسیار مهم و کاربردی در زندگی انسان است. اگر کارکرد سلامت معنوی و نتیجه آن را در عرصه‌های مختلف ببینیم می‌توانیم به آن توجه بیشتر کنیم.

استاد تمام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: سلامت معنوی به معنی معنویت سالم است. هر معنویتی سالم نیست. افرادی به بهانه تغذیه و استفاده از جنبش‌های معنوی نوظهور به سمتی رفته‌اند و بعد از مدتی، دچار اختلال شده‌اند.

استاد اخلاق تصریح کرد: سلامت معنوی به معنی دارایی و برخورداری از معنویت صحیح است. در نگاه قرآنی همانگونه که سلامت جسمانی داریم سلامت معنوی هم داریم. علم الادیان در مقابل علم الادبان می‌پردازد. همانگونه که علم الابدان به سلامت جسم می‌پردازد علم الادیان به سلامت معنوی می‌پردازد. یا از استعاره امام علی(ع) که فرمودند پیامبر(ص) طبیب دوار بطبه است می‌فهمیم که ایشان به دنبال ترمیم درد‌های معنوی مردم هستند.

حجت‌الاسلام والمسلمین آذربایجانی اظهار کرد: نتیجه کار پیامبر آن است که می‌خواهند به سلامت معنوی مردم برسند. مسئله دیگر آن است که همانگونه که استغفار به عنوان دارو مطرح است گنجینه معارف دینی نیز یک منبع حیات است که برای سلامت معنوی انسان کاربرد دارد.

وی گفت: در تعابیر قرآن برای افرادی که دچار نفاق و ریاکاری هستند عناوینی چون قلب مریض بیان شده است. قرآن، مرض را بر اختلالات معنوی ذکر می‌کند. قرآن رویکرد قوی‌تری به مسائل معنوی دارد. درمان امراض معنوی سخت‌تر است. زیرا اگر انسان در این دنیا مداوا نشود حیات جاوید را از دست می‌دهد.

مدیر مرکز تخصصی اخلاق اسلامی افزود: سلام در قرآن به معنی امنیت و سکون و عاری بودن از کاستی‌ها است. دارالسلام جایی است که عاری از گناه و خطا، تندرستی و عافیت است. کاربرد دیگر سلام در قرآن به معنی یکی از اسامی الهی است که در سوره حج به کار رفته است. یعنی خداوند منشأ سلامت و عافیت بخشی است. خداوند بالاترین کانون سلامت معنوی است. یعنی نه تنها خدا از هر عیب و نقصی عاری است می‌تواند نقص‌های دیگران را نیز رفع کند.

استاد تمام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: کاربرد دیگر آن است که سلامت به معنی درود و تحیت است. یعنی برخورد ما با دیگران جنگ و ستیزه و خشونت نیست بلکه برای دیگران باید سلامت به ارمغان بیاوریم. در این رابطه بالاترین مرتبه آن است که خداوند سلام می‌کند. در سوره یاسین بیان شده است «سلام قولا من رب الرحیم». در این آیه خداوند به انسان سلام می‌کند.

وی گفت: نکته دیگر آنکه سلام و سلامت یکی از القاب بهشت است. خداوند بیان می‌کند، «لهم دارالسلام عند ربهم»؛ یعنی بهشت جایی است که غم و اندوه و مرگی وجود ندارد و سلامت محض حاکم است. این مسئله از ارتباط نزدیک با حضرت حق می‌آید. پس بهشت مصداق بارز سلامت است.

مدیر مرکز تخصصی اخلاق اسلامی تصریح کرد: شب قدر، رمز عبور را به ما نشان می‌دهد. شب قدر زمانی درک می‌شود که به وادی سلام برسیم. اگر کسی رمز شب قدر را بداند که همان رسیدن به مقام سلام است به نتیجه می‌رسد.

حجت‌الاسلام والمسلمین آذربایجانی اظهار کرد: بهشت در این دنیا در باطن و سریره اولیای الهی است. وقتی به ولی خدا نزدیک می‌شویم احساس بهشتی بودن می‌کنیم. پس جهنم و بهشت در باطن انسان‌ها وجود دارد. بهشت دارالسلام است که در وجود انسان‌های پاک است.

وی گفت: سلامت معنوی یک پیش نیاز و مقصدی دارد که باید به آن توجه کرد. پیش نیاز این سلامت معنوی، حیات طیبه است. قرآن به ما می‌گوید که زندگی، همسر، فرزند و غذای انسان باید طیب باشد تا به حیات طیبه برسیم.

مدیر مرکز تخصصی اخلاق اسلامی افزود: مقصد این حیات، قلب سلیم است. قلب سلیم مرحله آخر است. با حیات طیبه به سلام و با سلام به قلب سلیم می‌رسیم. وقتی مرکز و کانون وجود ما پاک می‌شود تنها به خدا معطوف می‌شویم و طهارت به کنج قلب انسان می‌رود.

استاد تمام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: خداوند بیان می‌کند «یهدی به اللَّه من اتّبع رضوانه سبل السّلام»؛ قرآن کریم راه رسیدن به سلام را انبیای الهی می‌داند. یکی از نشانه‌های انبیای الهی، پیامبر الهی هستند. خداوند در خصوص حضرت یحیی سلام عجیبی بیان می‌کند که باید آن را تفسیر کرد. همچنین باید این سلام‌ها را در خصوص پیامبران الهی تفسیر کنیم.

وی گفت: الگوی نهایی ما برای سلامت معنوی، آن است که باید از حیات طیبه شروع کنیم. در قرآن کریم حدود ۱۲ مورد به طیبات اشاره شده است. باید به دنبال عمل به این موارد باشیم. باید واردات به وجود ما طیب باشد. اگر این واردات طیب باشد می‌توانیم پیش‌گیری اولیه داشته باشیم. پیشگیری اولیه همیشه مهم‌تر است. باید از ورود غیر طیب به وجود خود جلوگیری کنیم.

مدیر مرکز تخصصی اخلاق اسلامی تصریح کرد: راه نجات انسان در حوزه سلامت معنویت، توبه و زاری کردن در محضر خدا است تا نشان دهیم که می‌خواهیم به خداوند اتصال داشته باشیم. وقتی این زمینه ایجاد شود به شناخت و عواطف و کنش‌ها و ثمرات معنوی می‌رسیم. کسی که به سلامتی معنوی رسید به خیر محض مبدل می‌شود و حب و عواطف و کنش‌ها و ثمرات و رفتار انسانی‌اش بر اساس خداوند است.