هنر انقلاب اسلامی در کلام امام خمینی(ره)

محمدمهدی خالقی، کارگردان، تهیه‌کننده و فیلمنامه‌نویس سینمای مستند، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در تعریف هنر انقلاب اسلامی، اظهار کرد: در باب تعریف هنر انقلاب اسلامی نیاز به نظریه‌پردازی‌های پیچیده نیست، چرا که پیام امام خمینی(ره) به هنرمندان در 30 شهریور سال 67 گویاترین سند مفهومی هنر انقلاب اسلامی است که اگر همه هنرمندان به آن پایبند باشند، مؤلفه‌های هنر انقلاب در آثار هنری آنها نمود پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: امام در این پیام می‌فرمایند: «خون پاک صدها هنرمند فرزانه در جبهه‌های عشق، شهادت، شرف و عزت ‎سرمایه‏‎ ‏زوال‌ناپذیر آنگونه هنری است که باید، به تناسب عظمت و زیبایی انقلاب اسلامی،‏‎ ‎‏همیشه مشام جان زیباپسند طالبان جمال حق را معطر کند. تنها هنری مورد قبول قرآن‏‎ ‎‏است که صیقل‌دهنده اسلام ناب محمدی(ص) اسلام ائمه هدی(ع) اسلام فقرای دردمند، اسلام پابرهنگان، اسلام تازیانه خوردگان تاریخ‏‎ ‎‏تلخ و شرم‌آور محرومیت‌ها باشد. هنری زیبا و پاک است که کوبنده سرمایه‌داری مدرن و‏‎ ‎‏کمونیسم خون‌آشام و نابودکننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و‏‎ ‎‏فرومایگی، اسلام مرفهین بی‌درد و در یک کلمه «اسلام آمریکایی» باشد.‏»

‏خالقی با اشاره به واژه «تنها» در این پیام، افزود: امام(ره) این قید تام و تمام را برای ویژگی‌های هنر انقلاب و بدون مسامحه مطرح می‌کنند، به شکلی که این پیام و عباراتش راه هرگونه تأویل و تفسیر انحرافی را می‌بندد. کمااینکه در ادامه پیام هم این شرایط تکرار می‌شود: «هنر در مدرسه عشق نشان‌دهنده نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی،‏‎ ‎‏سیاسی، نظامی است. هنر در عرفان اسلامی ترسیم روشن عدالت و شرافت و انصاف و‏‎ ‎‏تجسیم تلخ‌کامی گرسنگان مغضوب قدرت و پول است.‏»

ابعاد و حدود هنر انقلاب اسلامی در کلام امام خمینی(ره)

‏‏این مستندساز بحران، با بیان اینکه این کلام به‌صورت کامل مسئولیت هنرمند انقلاب را تبیین می‌کند، به بخش‌های دیگری از این پیام اشاره و بیان کرد: «هنر در جایگاه واقعی خود تصویر زالوصفتانی است که از مکیدن خون فرهنگ‏‎ ‎‏اصیل اسلامی، فرهنگ عدالت و صفا، لذت می‌برند. تنها به هنری باید پرداخت که راه‏‎ ‎‏ستیز با جهانخواران شرق و غرب و در رأس آنان آمریکا و شوروی، را بیاموزد.‏‎ ‎‏هنرمندان ما تنها زمانی می‌توانند بی‌دغدغه کوله‌بار مسئولیت و امانتشان را زمین بگذارند‏‎ ‎‏که مطمئن باشند، مردمشان بدون اتکا به غیر، تنها و تنها در چارچوب مکتبشان، به حیات‏‎ ‎‏جاویدان رسیده‌اند.»

این کارگردان، تهیه‌کننده و فیلمنامه‌نویس سینمای مستند، تصریح کرد: وقتی به مبنایی که امام(ره) طرح کردند و قیودی که در این پیام تأکید شده اعتقاد داشته باشیم، نقطه تعارض و دیگری هنر انقلاب اسلامی هم مشخص می‌شود و هر آنچه جز اینست، در زمره هنرهای غیر انقلاب اسلامی قرار می‌گیرد، لذا پیام امام راحل یک سنگ محک، یک معیار و یک سنجش برای تشخیص آثار انقلابی است.

کارگردان، تهیه‌کننده و فیلمنامه‌نویس سینمای مستند افزود: هنرمند انقلابی به‌دنبال تفسیر به رأی نیست، بلکه دنبال تحقق تام و تمام این کلام است، البته در این بین بزرگان و متفکران هنر انقلاب اسلامی در دقیق‌تر کردن گفتمان امام(ره) و رهبری نقش داشته‌اند که شاخصه آن شهید آوینی است.

خالقی بیان کرد: با مشاهده آثار شهید آوینی چه آثار نظری و چه آثاری که این هنرمند به نقد مصداقی آثار پرداخته است، می‌توانیم سیری که امام(ره) در پیام خود در 30 شهریور سال 67 به هنرمندان فرموده را درک کنیم، از طرفی از آثار ساخته شده بزرگان هنر انقلاب هم می‌توانیم چیزهای زیادی بیاموزیم که هنرهای موسیقی، نمایش، فیلم و... را شامل می‌شود.

هنر اصیل انقلاب اسلامی مطابق با فطرت انسان است

وی یکی از مهمترین ویژگی‌های هنر انقلاب اسلامی را ایستادن در کنار مستضعفان جهان برشمرد و گفت: این مسئله گفتمان و دال مرکزی تفکر امام(ره) است که در پیام امام به هنرمندان هم بر آن تأکید می‌شود.  این موضوع عام‌ترین و دقیق‌ترین وظیفه هنرمند انقلابی است و اگر ما این را بپذیریم مسئله ناسیونالیسم، وحدت مذاهب اسلامی، استکبار و استضعاف و... خود به خود در اثر ما حل خواهد شد.

این هنرمند با بیان اینکه حقیقت جزء ویژگی‌های آثار هنر انقلاب اسلامی است، گفت: اگر آثار هنری از مدار حقیقت خارج شود آنگاه آن هنر، براساس تفکر دینی هنر انقلاب اسلامی محسوب نمی‌شود، هرچند شامل سایر ویژگی‌ها باشد.

خالقی در خصوص مخاطبان هنر انقلاب اسلامی، گفت: از آنجا که هنر اصیل انقلاب اسلامی مطابق با فطرت انسان است، مخاطب خود را داشته و این مخاطب رو به توسعه است.

کارگردان، تهیه‌کننده و فیلمنامه‌نویس سینمای مستند در خصوص موانع تولید آثار انقلاب اسلامی، گفت: موانعی که در لایه‌های سطحی مانند مشکلات مالی، اجرایی، مدیریتی به چشم می‌آید، موانع اصلی رشد هنر انقلاب اسلامی نیست. مهم‌ترین مانع ما به درون هنرمند و رابطه هنرمند با خدا و فطرت خود است و به مسائل معرفتی انقلاب اسلامی بازمی‌گردد و تا این مسئله حل نشود، جهش بزرگ هنر انقلاب اسلامی اتفاق نخواهد افتاد.

وی گفت: شهید آوینی در یکی از کلاس‌های آموزشی در باب موسیقی جمله‌ای دارند با این مضمون که: «اثر هنری، آینه خود آدم است. اگر آدم آنقدر فن و تکنیک کار را خوب بشناسد که به بهترین وجه حالت‌های درونی خود را منتقل کند، تازه اثر هنری آینه او خواهد بود. چیزی که می‌تواند خود را در آن تماشا کند.» بنابراین اگر مسائل و قوائدی را که باید یک هنرمند انقلابی به لحاظ، روحی، فکری و فطری و هم به لحاظ سبک زندگی حل کند، آنچه بر قلم، دوربین و هنرش ظاهر می‌شود با هنر انقلاب اسلامی متناسب خواهد بود.