فهم قرآن عقل را فعال می‌کند + فیلم

به گزارش ایکنا، مجموعه درس‌گفتارهایی با عنوان «مشقی برای قرآن‌خوانی؛ اصلاح رویکرد رجوع به قرآن» ویژه ماه مبارک رمضان در ۳۰ قسمت تهیه شده است که قسمت چهارم آن با تدریس احمدرضا اخوت، مدیر مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت، تقدیم مخاطبان ایکنا می‌شود. در ادامه متن و فیلم سخنان ایشان را بخوانید و ببینید؛

«بِسمِ اللهِ الرَّحمَنِ الرَّحیم، وَ بِه نَستَعین

در حیطه اصلاح رویکرد نسبت به قرآن، درباره اینکه قرآن را از خود قرآن بشناسیم، سخن به میان آوردیم. یکی از راه‌های اصلاح رویکردمان نسبت به قرآن اصلاح شناخت قرآن است، یعنی ببینیم قرآن چه کتابی است؟

بیشتر بخوانید:

• تدبر در قرآن چگونه ممکن می‌شود
• مفهوم قرائت؛ تغییر انسان در اثر خواندن قرآن
• رمضان؛ فرصت اصلاح رویکردمان در رجوع به قرآن

آیه مهمی که درباره خود قرآن آمده آیه شریفه «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ؛ ما آن را قرآنى عربى نازل كرديم باشد كه بينديشيد»، است که در سوره‌های یوسف و زخرف آمده است. قرآن، عربی است برای اینکه عقل را شکوفا کند، برای اینکه انسان قدرت عقل خودش را فعال کند، یعنی انسان اگر به عربی بودن قرآن توجه کند، عقلش شکوفا می‌شود.

ابتدا نیاز خودمان را به عقل معلوم کنیم، عقل یعنی انسان برای هر کاری حجت داشته باشد و آن نهاد درونی‌اش حق را تشخیص دهد. عقل یعنی آنی که می‌تواند حق را رؤیت کند و حق بودنش را تطبیق دهد، در واقع آن محلی که معیارهای انسانیت در آن هست و تجمع می‌شود، عقل می‌گویند. عقل، قوه بینایی و بصیرت درونی انسان است که اگر خاموش شود نمی‌توان حق را تشخیص داد؛ هر کاری که انجام می‌دهد احتمال اشتباه دارد به خاطر اینکه مبنا ندارد، ولی اگر عقل شکوفا شود، انسان به مرز عصمت نزدیک می‌شود و کار او مبنایی و مورد پذیرش خدا می‌شود. کاری نداشته باشیم که ممکن است در ظاهر نتیجه داشته یا نداشته باشد، به هر حال خداوند کاری را که بر مبنای عقل نباشد، نمی‌پذیرد.

خداوند این مرکز حقی که در وجود انسان است و به آن حجت درونی انسان می‌گویند به نحوی وابسته به فهم قرآن کرده است، یعنی اگر کسی قرآن را متوجه شود، حقایق قرآن را بفهمد، عقل در او فعال می‌شود، ممکن است بگویید اثبات شی نفی ما ادا نمی‌کند، ولی این طرفش قطعی است که اگر کسی سراغ قرآن برود عقلش فعال می‌شود.

نکته بعدی بحث عربی بودن قرآن است. بعضی‌ها می‌گویند منظور عربی بودن الفاظ قرآن است، اشکال ندارد، بله، عربی بودن قرآن ظرفیتی به این متن برای تفکر داده، منتهی عربی قرآن با عربی الان متفاوت است. زبان عربی فعلی حالت محاوره‌ای دارد، ولی زبان قرآن، تأسیسی است، یعنی عرف، دستور زبان و منطق خاص خودش را دارد، و آن عرف باید شناخته شود، نه اینکه بگوییم جدای از این زبان عربی است که ما می‌خوانیم. ولی عربی بودن قرآن در درون خودش خیلی عظمت دارد، عربی بودن قرآن به نوعی به تعبیر بعضی از محققان با فطری بودن درون انسان تطبیق پیدا می‌کند.

بعضی‌ها گفته‌اند عربی بودن یعنی فطری بودن، آن هم درست است، اما اگر فطری بودن را با این دستور زبان و با این حالت ما دو تا بگیریم، اشتباه است، یعنی باید طوری قرار دهیم که همین الفاظ و همین فطرت را بتوانیم تلقی عربی بودن کنیم و بگوییم عربی است، کلام قرآن عربی است. لازم است به عربی بودن قرآن توجه کنیم، مبتدا، خبر، وضع الفاظ، واژه‌ها، اشتقاق و...، به هر حال اینها خیلی کمک می‌کند. واژه‌هایی که در ذهنش می‌آید شبیه قرآن باشد، برای تشخیص حق، جمله‌هایی که به ذهنش می‌آید شبیه آن چیزی باشد که در قرآن آمده است، نه خود آیات باشد، بله این می‌شود عربی بودن آیات و به عقل و خرد و تشخیص کارها و مبنای هر کار تبدیل می‌شود.

ان‌شاء‌الله که ما به واسطه قرآن، عقل‌مان فعال شود، صلوات ختم بفرمایید.»