وحدت آفرینی بر محور فلسطین؛ راهبرد امام(ره) در اعلام روز جهانی قدس

امروز به مناسبت روز جهانی قدس مناسب است که با دیدگاه و اندیشه مبتکر و خالق این روز بزرگ، بنیانگذار کبیر انقلاب، امام خمینی(ره) آشنا شویم تا اهداف امام(ره) را از اعلام چنین روزی از میان کلمات و بیانات ایشان فهم کرده و متوجه تفاوت فلسطین در دو وضعیت شویم؛ با روز قدس و بدون روز قدس.

امام خمینی(ره) از پیش از انقلاب مسئله فلسطین و اشغالگری رژیم صهیونیستی را مد نظر داشتند و همواره وجود اسرائیل را خطری برای جهان اسلام دانسته که در اثر غفلت مسلمانان و بی توجهی به آموزه های اسلام در حمایت از مظلومان و مستضعفان موجب شکل گیری این غده سرطانی در قلب جهان اسلام شده است.

اما ایشان به طور مشخص در 16 مرداد 1358 در پیامی آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را روز قدس اعلام کردند؛ «من طی سالیان دراز، خطر اسرائیل غاصب را گوشزد نمودم که این روزها به حملات وحشیانه خود به برادران و خواهران فلسطینی شدت بخشیده است و به ویژه در جنوب لبنان به قصد نابودی مبارزان فلسطینی پیاپی خانه و کاشانه ایشان را بمباران می‌کند.

من از عموم مسلمانان جهان و دولت‌های اسلامی می‌خواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن،‌به هم بپیوندند و جمیع مسلمانان جهان را دعوت می‌کنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و می‌‌تواند تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به عنوان «روز قدس» انتخاب و طی مراسمی همبستگی بین‌المللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان فلسطین اعلام نمایند. از خداوند متعال پیروزی مسلمانان را بر اهل کفر خواستارم.» (صحیفه امام، ج ۹، ص ۲۶۷)

این پیام را می توان نقطه آغاز جدی شدن مسئله آرمان آزادی قدس شریف و رهایی ملت فلسطین از چنگال اشغالگران صهیونیست ارزیابی کرد؛ پیامی که اولا با نام مشخص روز قدس در یک روز معین، آخرین جمعه ماه مبارک رمضان، اعلام شد، ثانیا هم ملتهای اسلامی و هم مسلمانان جهان در سایر کشورها را مورد خطاب می داد و بدین ترتیب یک چرخش و تغییر جهت اساسی در نوع مبارزه و نگاه به فلسطین از یک مسئله مختص به جهان عرب و برخاسته از دیدگاه های ملی گرایانه به مسئله ای مربوط به جهان اسلام و مبارزه براساس باورها و ارزشهای اسلامی ایجاد کرد.

امام (ره) در سال های بعد نیز به مناسبت همین روز پیامها و سخنان دیگری در اهمیت مسئله فلسطین به عنوان اولویت اصلی جهان اسلام بیان فرمودند؛ «روز قدس فقط روز فلسطین نیست، روز اسلام است؛ روز حکومت اسلامی است. روزی است که باید جمهوری اسلامی در سراسر کشورها بیرق آن برافراشته شود. روزی است که باید به ابرقدرتها فهماند که دیگر آنها نمی توانند در ممالک اسلامی پیشروی کنند. من روز قدس را روز اسلام و روز رسول اکرم می دانم، و روزی است که باید ما تمام قوای خودمان را مجهز کنیم؛ و مسلمین از آن انزوایی که آنها را کشانده بودند خارج شوند، و با تمام قدرت و قوّت در مقابل اجانب بایستند.» (صحیفه امام، ج ۹، ص ۲۷۸)

این سخن نشان می دهد که امام خمینی(ره) با راهبرد نگاه اسلامی به قدس و فلسطین به دنبال ایجاد یک اشتراک مؤثر و پایدار در جهان اسلام بین شیعه و سنی در مقابله با جبهه مشترک استکبار و صهیونیسم هستند، در حقیقت از نگاه امام(ره) تنها راه حل مسئله فلسطین، تمرکز ملتها و دولتهای اسلامی بر روی این مسئله است؛ به عبارت دیگر وحدت امت اسلام حول محور فلسطین اسم رمز آزادی قدس و محو اسرائیل است.

برهمین مبناست که دوباره با همین نگاه بیان می فرمایند که «روز قدس روزی است که باید به همه ابرقدرتها هشدار داد که باید دست خود را از روی مستضعفین بردارید و سر جای خود بنشینید.... روز قدس روز اسلام است. روز قدس روزی است که اسلام را باید احیا کرد و احیا بکنیم، و قوانین اسلام در ممالک اسلامی اجرا بشود. روز قدس روزی است که باید به همه ابرقدرتها هشدار بدهیم که اسلام دیگر تحت سیطره شما، به واسطه عمال خبیث شما، واقع نخواهد شد. روز قدس، روز حیات اسلام است. (صحیفه امام، ج ۹، ص ۲۷۷)

به این ترتیب در اندیشه امام(ره) روز قدس و راهپیمایی باشکوه آن در کشورهای اسلامی و توجه ویژه به مسئله فلسطین در تقابل با راهبرد صهیونیستی فراموش سازی فلسطین در جهان اسلام، راهی برای احیای عظمت جهان اسلام در مقابل نظام سلطه است.

لذا در ادامه امام (ره) با افزایش توجهات جهانی به مسئله فلسطین این روز را نه فقط متعلق به جهان اسلام بلکه روزی جهانی اعلام کرده تا ظرفیت آزادیخواهان و عدالتخواهان و انسانها و شخصیتهای مستقل و منصف را در کشورهای غیر اسلامی نیز به کار گیرند و ابعاد مبارزه با رژیم صهیونیستی را فرااسلامی کرده و زمینه یک وحدت انسانی را حول محور فلسطین فراهم سازند و برهمین مبناست که فرمودند: «روز قدس یک روز جهانی است. روزی نیست که فقط اختصاص به قدس داشته باشد. روز مقابله مستضعفین با مستکبرین است. روز مقابله ملتهایی است که در زیر فشار ظلم امریکا و غیر امریکا بودند، در مقابل ابرقدرتهاست. روزی است که باید مستضعفین مجهز بشوند در مقابل مستکبرین، و دماغ مستکبرین را به خاک بمالند. روزی است که بین منافقین و متعهدین امتیاز خواهد شد. متعهدین این روز را روز قدس می دانند، و عمل می کنند به آنچه باید بکنند. و منافقین - آنهایی که با ابرقدرتها در زیر پرده آشنایی دارند و با اسرائیل دوستی- در این روز بی تفاوت هستند، یا ملتها را نمی گذارند که تظاهر کنند. روز قدس روزی است که باید سرنوشت ملتهای مستضعف معلوم شود، باید ملتهای مستضعف اعلام وجود بکنند در مقابل مستکبرین. (صحیفه امام، ج ۹، ص ۲۷۶)

در حقیقت امام(ره) با جهانی اعلام کردن روز قدس یک صف مبارزه میان مستضعفان با مستکبران، مظلومان با ظالمان و متعهدان با منافقان در سراسر جهان ایجاد کردند و این نشانه یک آینده نگری عمیق و ژرف اندیشی نسبت به مسئله فلسطین در تفکر امام(ره) بود؛ در حقیقت امام(ره) ابتدا با اسلامی کردن روز قدس حساسیت اولیه را در جهان اسلام ایجاد کرده و در ادامه با فراگیر شدن نام قدس و فلسطین در جهان اسلام فضا را برای جهانی کردن اعلام روز قدس فراهم دیدند و این خود گواهی بر راهبردی بودن این تفکر است و لذاست که فرمودند: «روز قدس یک روز اسلامی است، و یک بسیج عمومی اسلامی بود. و من امیدوارم که این امر مقدمه باشد از برای یک «حزب مستضعفین» در تمام دنیا. (صحیفه امام، ج ۹، ص ۲۸۰)

امروز پس از 43 سال از این نامگذاری به خوبی شاهد هستیم که دیگر فلسطین یک مسئله ناشناخته و قابل فراموش شدن نیست و به جرئت باید ادعا کرد که این ابتکار و تفکر راهبردی امام(ره) نقطه آغاز و گام نخست رو به افول رفتن و فروپاشی رژیم صهیونیستی از یک سو و دمیده شدن روح خودباوری و مقاومت مبتنی بر ارزشها و باورهای اسلامی در مجاهدان فلسطینی بود به نحوی که وضعیت امروز رژیم صهیونیستی به جایی رسیده که شعار «از نیل تا فرات» نه تنها هیچ امکان عملی ندارد بلکه مقاومت فلسطین به اندازه ای قدرتمند شده که امنیت داخل سرزمینهای اشغالی را با بحران جدی مواجه ساخته و گزاف نیست اگر بگوییم امروز رژیم صهیونیستی تنها به فکر حفظ خود در داخل همین سرزمینهای محدود است که قطعا این روند نیز ادامه نخواهد یافت و با گسترش روند مهاجرت معکوس از سرزمینهای اشغالی و کاهش شدید تمایل مهاجرتهای جدید به این سرزمینها، شاهد تحقق شعار «فلسطین از نهر تا بحر» خواهیم بود.

مهدی مخبری