اسباب‌بازی؛ کلید توسعه مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی در کودکان
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان‌غربی گفت: اسباب‌بازی تنها یک کالا نیست بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار تربیتی و فرهنگی مشابه کتاب و دیگر محصولات آموزشی نقش ایفا کند.
در دنیای امروز که کودکان از سنین پایین با انواع اسباب‌بازی‌ها و شخصیت‌های مختلف کارتونی آشنا می‌شوند، بسیار مهم است که این ابزارهای بازی بتوانند هویت فرهنگی و دینی آن‌ها را تقویت کنند و باید این اسباب‌بازی‌ها بازتاب‌دهنده ارزش‌ها، تاریخ و فرهنگ ایرانی اسلامی ما باشد از طرفی، بازار امروز پر است از اسباب‌بازی‌هایی که اغلب از فرهنگ‌های بیگانه وارد شده‌اند و ممکن است پیام‌هایی داشته باشند که با باورها و آداب ما همخوانی نداشته باشند.
برگزاری جشنواره‌ای که تولیدات داخلی و فرهنگی را در اولویت قرار داده نه تنها باعث ترویج فرهنگ ایرانی اسلامی می‌شود، بلکه به خانواده‌ها امکان انتخاب آگاهانه‌تر را می‌دهد تا فضایی سالم و آموزنده برای کودکان ایجاد کنند و با بازی و شادی، ارزش‌های اصیل را بیاموزند. اولین نمایشگاه بازی و اسباب‌بازی با همین رویکرد فرهنگی و بومی، به تازگی در شهر ارومیه برگزار شده است که بستری مناسب برای معرفی اسباب‌بازی‌های ایرانی _ اسلامی فراهم آورده و این رویداد می‌تواند نقطه آغازی برای توسعه بیشتر این نوع محصولات و افزایش آگاهی والدین نسبت به اهمیت انتخاب اسباب‌بازی‌های فرهنگی باشد.
زهرا آبسوران، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان‌غربی در ارتباط با برگزاری اولین نمایشگاه بازی و اسباب‌بازی در ارومیه در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌غربی گفت: شرکت‌کنندگان در نمایشگاه اسباب‌بازی مجموعه‌ای از تولیدکنندگان داخلی است که فعالیت خود را با تمرکز بر دغدغه‌های فرهنگی مرتبط با کودکان آغاز کرده‌اند و هدف اصلی این گروه، حمایت از تولید ملی و کاهش وابستگی به واردات به‌ویژه در حوزه اسباب‌بازی است، چراکه این حوزه در سال‌های گذشته سهم بالایی از بازار خود را به کالاهای وارداتی واگذار کرده بود، از همین‌رو ورود تولیدکنندگان داخلی به این عرصه اهمیتی دوچندان یافته است.
وی افزود: در سال‌های اخیر تلاش شده است تا با ارتقای کیفیت محصولات داخلی شرایط رقابت با نمونه‌های خارجی فراهم شود و در عین حال قیمت‌ها نیز در سطحی معقول و رقابتی باقی بماند؛ این حرکت تنها یک فعالیت اقتصادی نیست، بلکه رویکردی فرهنگی را نیز دنبال می‌کند زیرا اسباب‌بازی تنها یک کالا نیست بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار تربیتی و فرهنگی مشابه کتاب و دیگر محصولات آموزشی نقش ایفا کند.
اسباب‌بازی؛ ابزاری برای انتقال مفاهیم دینی و فرهنگی به کودکان
آبسوران بیان کرد: کودک پیش از آنکه توانایی خواندن و نوشتن را بیاموزد مخاطب مستقیم اسباب‌بازی است. بنابراین، این محصولات تأثیر زیادی در روند تربیت و رشد کودک دارند، از این‌رو تلاش شده تا محصولاتی طراحی و تولید شوند که هم از نظر کیفیت قابل قبول باشند و هم با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی هماهنگی داشته باشند.
وی ادامه داد: به‌طور تقریبی می‌توان گفت حدود ۷۰ درصد از اسباب‌بازی‌های ایرانی تنها برای بازی و سرگرمی هستند اما ۳۰ درصد از آن‌ها تلاش شده تا مفاهیم دینی یا فرهنگی را منتقل کنند، البته ارزیابی دقیق این موضوع همواره ممکن نیست، چراکه برخی محصولات مانند ماشین اسباب‌بازی ماهیت فرهنگی مستقیمی ندارند، اما با حذف عناصر ناسازگار با فرهنگ می‌توان آن‌ها را به گزینه‌هایی مناسب‌تر تبدیل کرد.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان‌غربی تصریح کرد: در مورد جشنواره برگزار شده برخی گمان می‌کنند که محصولاتی مانند لبوبو نیز در آن حضور دارند در حالی که این تصور نادرست است، زیرا این محصولی وارداتی بوده که در چین تولید می‌شود و طراحی کاراکترهای آن نیز با اهداف فرهنگی خاصی صورت گرفته که با فرهنگ ما سازگار نیست؛ در مقابل در این نمایشگاه سعی شده از کاراکترهایی استفاده شود که هم ریشه در فرهنگ ایرانی داشته و هم برای کودکان جذاب باشند.
وی گفت: هدف ما این نیست که همه کاراکترها و انیمیشن‌های خارجی را مضر بدانیم، چراکه برخی از آن‌ها نیز دارای محتوای آموزشی ارزشمندی هستند با این حال باید دقت شود که کاراکترهایی که با فرهنگ ما ناسازگارند وارد فضای تربیتی کودک نشوند؛ کاراکترسازی فرایندی زمان‌بر و پیچیده است و ما هنوز به مرحله‌ای نرسیده‌ایم که کاراکترهای بومی قدرتمند و رقابتی در سطح جهانی داشته باشیم، اما نیاز آن احساس شده و گام‌هایی نیز در این مسیر برداشته شده است.
آبسوران بیان کرد: اگر کیفیت محصول بالا باشد و معیارهای فرهنگی نیز رعایت شود بازار داخلی نیز به‌خوبی از آن استقبال خواهد کرد ما علاوه بر توجه به کیفیت، به فعالیت‌های ترویجی نیز اهمیت داده‌ایم تا ارتباط مؤثرتری با مخاطبان برقرار شود و غرفه‌های ترویجی در این نمایشگاه توسط مجموعه‌هایی اداره می‌شوند که در حوزه بازی و آموزش کودک فعالیت دارند این مجموعه‌ها تولیدکننده اسباب‌بازی نیستند بلکه برخی از آن‌ها در زمینه خدماتی مانند روانشناسی کودک و مشاوره از طریق بازی و آموزش‌های غیرمستقیم فعالیت می‌کنند.
معرفی نهادهای خدمت‌رسان به کودکان
وی افزود: در این بخش از نمایشگاه نهادهایی مانند شهرداری، آموزش و پرورش، آتش‌نشانی، هلال احمر و سایر سازمان‌هایی که برای کودکان جذاب هستند نیز حضور دارند و هدف از این حضور انتقال مفاهیم و خدمات این نهادها به کودکان از طریق بازی است. به‌طور نمونه، غرفه آتش‌نشانی به کودکان آموزش می‌دهد که این نهاد چه وظایفی دارد چه خدماتی ارائه می‌دهد و در شرایط بحرانی چگونه باید با آن ارتباط برقرار کرد.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان‌غربی اضافه کرد: این روش باعث می‌شود مفاهیم اجتماعی از طریق بازی به کودک منتقل شود که تأثیرگذاری آن بسیار بیشتر از روش‌های آموزشی سنتی است و امیدوارم این دوره از نمایشگاه آغازی باشد برای برگزاری دوره‌های آینده با کیفیت بالاتر و تأثیرگذاری بیشتر و ضعف‌هایی نیز وجود دارد که با بررسی و ارزیابی آن‌ها می‌توان کیفیت رویدادهای آتی را بهبود بخشید.
جشنواره اسباب‌بازی‌های ایرانی؛ راهکاری برای حفظ فرهنگ
فاطمه عباس‌زاده، مادر دو کودک در ارتباط با برگزاری اولین نمایشگاه بازی و اسباب‌بازی در ارومیه به خبرنگار ایکنا گفت: من به‌عنوان یک مادر همیشه نگرانم که فرزندانم با چه نوع اسباب‌بازی‌هایی بزرگ می‌شوند و برای من خیلی مهم است که اسباب‌بازی‌هایی که انتخاب می‌کنم، بازتاب‌دهنده فرهنگ و ارزش‌های ایرانی و اسلامی ما باشد و بچه‌ها در سنین پایین خیلی زود هویت‌شان شکل می‌گیرد و اسباب‌بازی‌ها نقش مهمی در این فرآیند دارند، به همین دلیل، جشنواره‌ای که به معرفی اسباب‌بازی‌های ایرانی ـ اسلامی بپردازد، برای من بسیار ارزشمند است و این جشنواره می‌تواند زمینه‌ای برای آشنایی کودکان با تاریخ و فرهنگ خودشان فراهم کند.
وی افزود: یکی از دلایلی که من این موضوع را مهم می‌دانم، ترس از نفوذ فرهنگ‌های بیگانه است، زیرا امروز دنیای کودکان پر شده از شخصیت‌های کارتونی و اسباب‌بازی‌های خارجی که گاهی با فرهنگ و اعتقادات ما همخوانی ندارند و این موضوع باعث می‌شود بچه‌ها از ریشه‌های فرهنگی خودشان فاصله بگیرند و جشنواره‌هایی که به تولیدات بومی توجه کنند، می‌توانند این نگرانی را تا حد زیادی کاهش دهند و فرهنگ ایرانی را زنده نگه دارند.
این مادر بیان کرد: از دید من، اسباب‌بازی‌ها فقط وسیله‌ای برای سرگرمی نیستند؛ بلکه ابزارهای آموزشی مهمی هم هستند و وقتی کاراکترهای این اسباب‌بازی‌ها براساس ارزش‌های اسلامی طراحی شوند، می‌توانند درس‌های مهمی مثل صداقت، مهربانی و احترام به بزرگ‌ترها را به کودکان منتقل کنند و این نوع اسباب‌بازی‌ها می‌توانند به تربیت بهتر کودکان کمک کنند و نقش مؤثری در شکل‌گیری شخصیت آن‌ها داشته باشند.
وی ادامه داد: البته، خیلی مهم است که این اسباب‌بازی‌ها جذاب و متنوع باشند و بچه‌ها علاقه دارند با اسباب‌بازی‌های رنگارنگ و خلاقانه بازی کنند و اگر این اسباب‌بازی‌ها خشک و یکنواخت باشند، ممکن است کمتر مورد توجه قرار بگیرند. جشنواره باید به‌گونه‌ای باشد که اسباب‌بازی‌ها هم از نظر ظاهری زیبا و جذاب و هم از نظر محتوایی آموزنده و همسو با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی قرار گیرند.
عباس‌زاده تصریح کرد: نکته دیگری که به نظرم اهمیت دارد، کنترل محتوای اسباب‌بازی‌هاست، زیرا بعضی از اسباب‌بازی‌ها ممکن است حاوی پیام‌های خشونت‌آمیز یا نامناسب باشند که در این موارد بر کودکان آثار منفی خواهند داشت. از دید من، جشنواره باید با دقت و حساسیت ویژه‌ای بر کیفیت و محتوای اسباب‌بازی‌ها نظارت داشته باشد تا این نوع مشکلات پیش نیاید و این کار باعث می‌شود خانواده‌ها با خیال راحت‌تری محصولات را انتخاب کنند.
ضرورت حمایت از تولیدکنندگان و طراحان داخلی
وی گفت: من همچنین معتقدم که جشنواره‌ها باید به حمایت از تولیدکنندگان داخلی و طراحان ایرانی توجه کنند زیرا این کار باعث رشد اقتصاد ملی و توسعه صنایع فرهنگی ما می‌شود و وقتی بچه‌ها با محصولات ساخت داخل بازی کنند، به نوعی به افتخار و سربلندی کشور خودشان هم احترام گذاشته‌اند و این موضوع از نظر من یک اصل مهم در انتخاب اسباب‌بازی است.
این مادر بیان کرد: علاوه بر این، این جشنواره‌ها می‌توانند فرصتی برای آشنایی کودکان با قهرمانان و شخصیت‌های تاریخی ایران باشند و داستان‌هایی که از گذشته ایران و فرهنگ اسلامی ما روایت می‌شوند، می‌توانند به کودکان حس تعلق و غرور بدهند که این موضوع به آن‌ها کمک می‌کند که با ریشه‌های خود آشنا و نسبت به فرهنگ خود احساس مسئولیت کنند.
وی افزود: در نهایت، به‌عنوان یک مادر، امیدوارم چنین جشنواره‌هایی نه تنها برای سرگرمی کودکان باشد، بلکه به تقویت هویت فرهنگی و دینی آن‌ها کمک کند؛ من دوست دارم فرزندانم با اسباب‌بازی‌هایی که هم شاد و مهیج باشند و هم آموزنده و ارزشمند بازی کنند، امیدوارم مسئولان و تولیدکنندگان این موضوع را جدی بگیرند و جشنواره‌هایی با کیفیت، متنوع و فرهنگی برگزار شود.
اسباب‌بازی‌های ایرانی اسلامی؛ پلی برای حفظ هویت و فرهنگ کودکان
رضوان نیرومند، مادر یک کودک سه ساله و روانشناس در ارتباط با برگزاری اولین نمایشگاه بازی و اسباب‌بازی در ارومیه نیز به خبرنگار ایکنا گفت: من یک مادرم و باور دارم که اسباب‌بازی‌ها نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری شخصیت و هویت فرزندانمان دارند؛ وقتی اسباب‌بازی‌ها براساس کاراکترهای ایرانی، اسلامی و فرهنگی ساخته شوند، این امکان فراهم می‌شود که کودکان از همان ابتدا با ارزش‌ها، باورها و سنت‌های کشورشان آشنا شوند و به آن‌ها افتخار کنند و این آشنایی می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد حس تعلق و محبت عمیق به فرهنگ و تاریخ سرزمین‌شان شود.
وی افزود: یکی از دغدغه‌های من این بوده که در دنیای امروز، فرزندانم با انواع فرهنگ‌های مختلف مواجه هستند و گاهی کاراکترهای اسباب‌بازی وارداتی ممکن است پیام‌هایی منتقل کنند که با ارزش‌ها و اعتقادات ما ناسازگار باشد، بنابراین، حضور کاراکترهای ایرانی ـ اسلامی در اسباب‌بازی‌ها به کودکان کمک می‌کند که از کودکی نسبت به هویت خود احساس غرور و شناخت داشته باشند و به راحتی از اصول و آموزه‌های فرهنگی خود فاصله نگیرند.
این روانشناس بیان کرد: علاوه بر این، کاراکترهای ایرانی ـ اسلامی در اسباب‌بازی‌ها می‌توانند نقش الگویی مثبت را ایفا کنند و کودکانی که با شخصیت‌هایی از تاریخ، ادبیات و فرهنگ کشورشان بازی می‌کنند، فرصت پیدا می‌کنند تا با رفتارهای اخلاقی، شجاعت، وفاداری و احترام به دیگران آشنا شوند و این آموزه‌ها به‌ورت طبیعی در ذهن و قلب آن‌ها جای بگیرد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، من معتقدم که توجه به این نوع کاراکترها در اسباب‌بازی‌ها می‌تواند باعث حمایت از تولیدات داخلی شود و این موضوع به اقتصاد خانواده و کشور کمک می‌کند و وقتی محصولات فرهنگی خودمان را مصرف کنیم، امکان تولید بیشتر و بهتر آن‌ها فراهم می‌شود و این چرخه باعث می‌شود فرهنگ ما در قالب‌های مختلف زنده بماند و توسعه یابد.
نیرومند تصریح کرد: در نهایت، به‌عنوان مادری که آینده فرزندانم برایم اهمیت دارد، معتقدم که اسباب‌بازی‌ها باید فراتر از صرف تفریح باشند و ابزارهای آموزشی و فرهنگی برای رشد شخصیت کودکان باشند و کاراکترهای ایرانی اسلامی ـ فرهنگی در اسباب‌بازی‌ها می‌توانند پلی باشند برای انتقال ارزش‌های اصیل و زیبا به نسل‌های بعدی، و این سرمایه‌ای است که هرگز نباید از آن غفلت کنیم.
انتهای پیام
