نگاه رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب ظرفیت‌نگر است

به گزارش ایکنا؛ نشست «بررسی وجوه و مفاهیم نوآورانه بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی»، عصر امروز دوشنبه، 14 بهمن‌ماه در دفتر حفظ و نشر حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای برگزار شد.
در ابتدای نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسعیدرضا عاملی به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: صحبت کردن درباره متن شخصیتی مانند مقام معظم رهبری است که حکیم انقلاب اسلامی هستند و یک نگاه دورنگر نسبت به مسائل دارند کار سختی است. در مورد گام دوم مباحث مفصلی وجود دارد، ولی می‌خواهم به یکی از جنبه‌های آن بپردازم. به نظرم مجموعه نگاه و مجموعه محتوای این بیانیه، یک نگاه نوآورانه است. به لحاظ روشی، روش نگاه حضرت آقا در این متن ارزشمند یک روش کاملا متفاوتی از روش‌های معمولی است در نگاه‌های آینده‌اندیشی وجود دارد. چه به لحاظ نگاه به گذشته و چه نگاه به وضعیت حال و چه نگاه به وضعیت آینده که چهل سال دوم انقلاب است، نگاه حضرت آقا یک نگاه ظرفیت‌نگر است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: گرچه در بعضی از اجزای این متن به چالش‌ها توجه شده است ولی روح کلی توجه ایشان معطوف به ظرفیت‌هاست. در نظام‌های برنامه‌ریزی کسانی که کار روش‌شناسی می‌کنند، در آینده‌اندیشی از روش‌ها روندی استفاده می‌کنند و روندها را مطالعه می‌کنند و روی محور مختصات قرار می‌دهند. یا در نگاه‌های سناریوسازی، سناریو‌های مختلفی را پیش‌بینی می‌کنند و می‌گویند اینها سناریوهای محتمل برای آینده است. یا مسیر آینده را شبیه‌سازی می‌کنند تا بتوانند آن را ترسیم کنند.
وی افزود: حضرت آقا در این متن با این نگاه‌های متداول به مسئله گام اول و گام دوم انقلاب اسلامی نگاه نکردند. تلقی من این است که حضرت آقا به نگاه مطلوب‌نگر توجه داشتند؛ یعنی فضای مطلوبی را در نظر گرفتند و براساس سه ظرفیت خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن نوین اسلامی ترسیمش کردند. اگر بخواهیم یک سیر تطور برایش قائل شویم باید بگوییم جامعه قبل از هر چیز نیاز به خودسازی و اخلاق دارد. جامعه‌ای که اخلاق در آن نهادینه نشده باشد نمی‌تواند به تمدن نوین اسلامی دست یابد.
عاملی تصریح کرد: تمدن نوین اسلامی نقطه مطلوبی است که می‌خواهیم به آن برسیم، در این متن هم تصریح شده است تمدن نوین اسلامی همان دوره آمادگی برای ظهور است. ما چطور می‌خواهیم به این تمدن نوین برسیم؟ حضرت آقا گفتند ما یک آرمانی داریم، می‌خواهیم به آن آرمان برسیم؛ لذا هفت راهبرد ذکر کردند که عین هفت راهبرد دانش‌بنیان و فرهنگ‌مبناست؛ چه حوزه علم و فناوری، چه حوزه اقتصاد، چه حوزه سبک زندگی و چه حوزه مربوط به فرهنگ.
در ادامه نشست مهدی جمشیدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: درباره سؤال خاصی که مطرح شده است و عنوان جلسه حاکی از آن است یادداشت مختصری نگاشتم که در دو بخش تقدیم می‌کنم. یک بخش، پیش‌فرض‌های نوآوری در بیانیه است که به نظرم مبتنی بر پنج پیش‌فرض است. یکی اینکه نوآوری ارزش مطلق نیست؛ یعنی ما نباید حرص و ولع داشته باشیم که حتما در بیانیه نوآوری وجود داشته باشد. دوم اینکه نوآوری امر مطلق نیست. عالم انسانی عالم نسبیت است؛ یعنی ممکن است ضریب نوآوری در متنی بالا نباشد ولی از نظر بقیه شاخص‌ها بالا باشد.

وی در ادامه تصریح کرد: نکته سوم اینکه نوآوری یک ضرورت اجتماعی است. شهید مطهری اشاره می‌کردند که انقلاب هرسال به فکر نو و حرف تازه نیاز دارد؛ چون طبع انسان با یک‌نواختی سازگار نیست. نکته دیگر اینکه نوآوری ساحت‌های متنوعی دارد. به نظرم رهبری در این بیانیه روی چند وجه مبدعانه انگشت تأکید گذاشته‌اند: اول تعیین نقطه عطف برای انقلاب. من ندیدم رهبری متنی را نگاشته باشند ولی این اندازه نقطه عطف راهبردی برایش گذاشته باشند. این اولین ابداع و ابتکاری است که در بیانیه مشهود است. دوم، دعوت به چرخش مدیریت در سطح حاکمیت. باز من در فرمایش گفتاری و متنی ندیدم که رهبری این میزان تأکید داشته باشند بر اینکه انقلاب نیاز به یک چرخش مدیریت جدی دارد. در هر کدام از هفت بندی که ایشان توصیه کردند، در انتهای هر کدام تأکید می‌کنند «و امید من در این بخش به شما جوانان است». این نشان می‌دهد ایشان پرچم‌دار یک تحول انسانی مدیریتی در سطح جمهوری اسلامی شده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه اظهار کرد: مورد سوم منحصر به فرد بودن از جهت اجتماع خصایص روشی است. اولا این بیانیه حالت راهبردی و حاکمیتی دارد، ولی بیانیه است نه سیاست‌های کلی. دوم اینکه مربوط به بایدها و نبایدهای جمهوری اسلامی است ولی خطاب به جوانان است، نه مسئولان. تمایز سوم اینکه ناظر به حرکت و هویت انقلاب است اما ادبیاتش تحلیلی و معرفتی است، نه ادبیات دیوان‌سالارانه و اداری. این سه خصیصه روشی هم خیلی جالب است.