Japonya'da İslami Finansmanı tanıma çabaları

Japonya'nın şu anda İslami finansmanla ilgili bir yasası yok. İslami bankacılık, sermaye piyasaları ve sigorta, büyük ölçüde Japonya'nın genel mali kural ve düzenlemelerinin yanı sıra geleneksel denklemlerine uygulanan vergi davranışına tabidir. Ancak, Japonya'da İslami finansal işlemleri kolaylaştırmak için mevcut yasa ve yönetmeliklerde çok sayıda değişiklik yapılmıştır.

Lexology göre, son yıllarda hem İslami hem de İslami olmayan dünyanın farklı ülkelerinde İslami finansman, finansal sistem ve finans kurumlarının ve bankaların müşterileri tarafından değerlendirilmektedir.

Dünyada İslami finansmanın büyümesinin nedenleri hakkında pek çok görüş var, ancak bu konuda özellikle önemli olan konu, İslami olmayan Batılı finans kuruluşlarının bu büyüyen sektöre geçmişe göre daha aktif olarak katılmasıdır. Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Almanya ve diğer OECD ülkeleri, işlerini İslam hukukuna göre genişleten büyük finansörlere sahiptir.

Japonya, göçmen işçiler gibi sorunlar nedeniyle Müslüman nüfusun büyümesine tanık olan ülkelerden biridir. Bu nedenle gıda ve kozmetik gibi helal sektörlerin büyümesi ile birlikte bu ülkedeki İslami finansman sisteminin giderek yaygınlaşması beklenmektedir.

Japonya'da her şey 2006 mali yılında başladı (Nisan 2006 - Mart 2007). Bu dönemde Japon bankacılar ve yatırımcılar İslami finans konusundaki bilgilerini giderek derinleştirdiler.  2006'dan önce, Japonların İslami finans bilgisi esas olarak yatırım alanından geliyordu. Aslında, özellikle 2005 sonlarında Nikkei Menkul Kıymetler Borsası endeksinin sürekli büyümesinin ana nedeni petrol dolarının şaşırtıcı büyümesiydi. Japon yatırımcılar İslami yatırıma biraz aşina hale geldi.

İslam ülkelerinden Japonya'ya para akışı, Singapurlu bir emlak geliştiricisi olan CapitaLand ve bir Bahreyn İslami yatırım bankası tarafından ortaklaşa kurulan ARCAPITA adlı bir varlık fonu aracılığıyla İslami finansmana yapılan bu yatırıma yol açtı.

İslami finans sistemi, Haziran 2006'da eski Bahreyn Para Ajansı'nın (şimdi Bahreyn Merkez Bankası) Tokyo'da İslami Finans Konferansı'na ev sahipliği yapmasıyla daha popüler hale geldi. İslami finans sistemi, Financial Times'ın Ağustos 2006'da, hükümetin uluslararası ticareti ve yatırımı artırmaya yönelik mali kolu olan Japonya Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC) tarafından olası sukuk ihracını duyurduğunda daha fazla ilgi gördü.

Ayrıca 22 Ocak 2007'de Tokyo'da İslami Finansal Hizmetler Kurulu (IFSB) ve JBIC'in ev sahipliğinde İslami Finansman konulu bir seminer düzenlendi. Başlangıçta katılımcı sayısı 150 civarındaydı, ancak sonunda Japonya'daki ilk Uluslararası İslami Finansman Etkinliğine 250'den fazla kişi katıldı. Japonya'nın en popüler iş gazetesi NIKKEI de günlük sayılarının ön sayfasında şeriat uyumlu finans üzerine makaleler yayınladı. Japon iş dergileri de İslami ekonomileri ve onların İslami finansmanını tartıştı.

Bununla birlikte, Japonya'daki küçük Müslüman nüfus (artan nüfusa rağmen) ve iç pazarda Şeriat uyumlu ürünler için yeterli müşteri tabanının olmaması nedeniyle, Şu anda Japonya'da faaliyet gösteren İslami finans kuruluşu bulunmamaktadır. Geleneksel finans kurumları ve ürünleri Japon pazarına hakim olmaya devam ediyor.

Japonya'nın şu anda İslami finansmanla ilgili bir yasası yok. İslami bankacılık, sermaye piyasaları ve sigorta, büyük ölçüde Japonya'nın genel mali kural ve düzenlemelerinin yanı sıra geleneksel denklemlerine uygulanan vergi davranışına tabidir. Ancak, Japonya'da İslami finansal işlemleri kolaylaştırmak için mevcut yasa ve yönetmeliklerde çok sayıda değişiklik yapılmıştır. Bir örnek, geleneksel bankaların ve sigorta şirketlerinin İslami finans işlerini kendi başlarına ve yan kuruluşları aracılığıyla yürütmelerine izin veren düzenlemelerdir.

Japonya'da Uluslararası Finansal Kuruluşların (International financial institutions) (IFI'ler) kurulması yasak değildir. İslami pencere (İslami finans hizmetlerinin sağlanması) söz konusu olduğunda, denetlenen finansal kuruluşların (bankalar ve sigorta şirketleri gibi) sunabileceği faaliyetler ve dolayısıyla gerçekleştirebilecekleri İslami finansal işlem türleri, açık olduğu ölçüde yasa ve yönetmeliklere uygun olarak bu ülkede izin verilir, sınırlıdır.

Japon bankalarının kendileri (yalnızca yan kuruluşlar aracılığıyla değil), kredi verme ve mevduat bakiyeleri de dahil olmak üzere, geçerli düzenlemelere uygun olarak sağlanan belirli Şeriat uyumlu bankacılık ürünleri türleri sunabilir.

Birçok durumda, Japonya'da İslami bankacılık ve sermaye piyasası hizmetleri sağlamak isteyen yabancı kuruluşlar, esasen yerli Japon kurumları için geçerli olan aynı yasal çerçeveye tabidir.

Yabancı kuruluşlar, Japonya'daki iştirakleri veya şubeleri aracılığıyla Japonya'da bankacılık, borç verme veya menkul kıymet komisyonculuğu yapabilir. Bu işlerden herhangi birini yapmak için, gerekirse belirli lisans veya kayıt gereksinimlerinin karşılanması gerekir.

Ek olarak, bazı İslami finans işleri, bağlı kuruluşları (kardeş şirketler dahil) aracılığıyla yürütülebilir. Örneğin, Japon bankacılık düzenlemeleri uyarınca, geleneksel bankaların, Şeriat denetleme kurulları tarafından yayınlanan bir fetvaya göre, kredi vermeye benzer (Murabaha ve kira dahil) belirli İslami finansal ürünler sunan yan kuruluşları olabilir. Geleneksel sigorta şirketleri de bu çerçeveyi Japon yasalarına göre kullanabilir. Japonya Merkez Bankası'nın birçok bağlı kuruluşu, bu kurala uygun olarak Japonya dışında faaliyet göstermektedir. Japon banka iştirakleri, yurt dışında İslami finans işlemleri yürütme ve dış piyasalarda İslami finans ürünlerine yatırım yapma konusunda da aktiftir.

2019'da, birkaç Japon finans kuruluşu, özellikle Asya ve Orta Doğu'da İslami kredi tesislerini ve diğer Şeriat uyumlu ürünleri pazarlarda başarıyla başlattı. Bu nedenle Şeriat'a uygun ürün sağlama konusunda deneyim kazanmaları ve bu tasarruflarla yakın gelecekte İslami finansmanla ilgilenen yabancı ve Japon piyasa oyuncularına yardımcı olmaları beklenmektedir.

4022803