İnsân suresi ve iyi insanların özellikleri

İnsanlar, davranışlarına ve ahlâklarına göre iyi ve kötü olarak ikiye ayrılır. Allah kendileri zorluk çekseler bile iyilik yapanların Allah yolunda kendilerini feda etmeye hazır olduklarını söyler.

İnsân suresi Kur’an’ı Kerim’in 78. Suresi olup 31 ayettir ve 29. Cüzde yer alır. Medine döneminde inmiştir. Peygamber Efendimiz’e inen 98. Suredir. İnsan kelimesi ilk ayette geçer ve dolayısıyla surenin adı da buradan gelmektedir.

Ebrar kelimesinin beşinci ayette geçmesi ve surenin yaklaşık yarısında iyilik yapanların vasıflarından söz edilmesinden dolayı Ebrar Suresi olarak da adlandırılır.

Surede insanın yaratılış aşamaları, yükümlülükleri, âhirette insanlar için hazırlanmış olan nimetler ve cezalar, bunlarla karşılaşacak insanların cennet ve cehennem hayatları çok canlı ve çarpıcı bir üslûpla anlatılmakta; ayrıca Kur’an’ın Allah katından indirildiği, bir öğüt ve nasihat olduğu bildirilmekte, insanın hür ve sorumlu olması ile Allah’ın irade ve yaratma sıfatları arasındaki ince ve dengeli ilişkiye dikkat çekilmektedir.

Bu surenin muhtevası altı kategoride ele alınabilir: A-Allah’ın insanları bir nutfeden yaratması,O’nun hidayeti ve hür iradesiyle B-İyilik yapanlara mükafat C-İyi ve salih insanları ilâhi mükâfata lâyık kılan vasıflar Ç-Kur’an’nın önemi, hükümlerinin nasıl uygulandığı ve kendini geliştirmenin uzun ve zorlu yolu D-İlâhi iradenin dünyaya hakim olması E-Cennette iyi ve salih insanlara verilen nimetler Birçok Müslüman Kur’an müfessirine göre, Surenin It’am (yemek) ayeti olarak bilinen 8. Ayeti, Hz Ali (a.s), Hz. Zehra (a.s) ve iki oğlunun Hasan ve Hüseyin’in durumuna işaret eder.

Hz/ Hasan (a.s) ve Hz. Hüseyin (a.s). adaklarından dolayı üç gün oruç tuttular ve iftarda yiyeceklerini bir fakire, bir yetime ve bir mahkuma verdiler. Bu sebeple bu surede iyi insanların beş özelliğinden bahsedilir: 1-Adaklarını yerine getirirler 2-Azabın ve zorlukların olacağı kıyamet gününden korkarlar 3-Ellerindekine muhtaçken, fakirlere, yetimlere ve esirlere verirler 4- Bunu sadece Allah’ı razı etmek için yaparlar ve kimseden bir karşılık ve takdir beklemezler 5-Kıyamet günü Allah’tan korkarlar.

İnsân suresi ayrıca insanlara, kâfirlerin dünya hayatını sevdiklerini, oysa kendilerinin zor bir günle karşı karşıya kalacağını ve bundan gafil olduklarını hatırlatır. Sure, onları yaratan, sahip olduklarını onlara veren ve dilediği zaman onları yok edebilecek olan Allah olduğu için, güçleriyle gurur duymamaları konusunda uyarıda bulunmaktadır. İnsân Suresi daha sonra bu ayetlerin bir nevi nasihat olduğunu ve kimsenin bunları kabul etmeye zorlanamayacağını hatırlatır. Ve bunları isteyen herkesin Allah’a giden bir yol bulmak için kullanabileceği belirtilir. Ayrıca, Allah istemedikçe insanın hiçbir şey istemediği vurgulanır. Allah dilediğine ve layık gördüğüne merhamet eder ve zalimler için elemli bir azabın olduğundan bahsedilir.